Algemene semantiek | Zaakwoorden en emotiewoorden

De woorden die we tot nu toe besproken hebben, zijn gegaan over een aanwijsbare werkelijkheid, of abstracties daarvan afgeleid, de zaakwoorden. De multi-ordinale woorden kunnen beschouwd worden als een smeermiddel om het communiceren met behulp van woorden te vergemakkelijken - als een soort "voegwoorden".

Het tegenovergestelde van zaakwoorden zijn emotiewoorden. Het verschil tussen zaakwoorden en emotiewoorden kan op diverse wijzen worden uitgedrukt. In eerste instantie is dit het verschil tussen buitenwereld en binnenwereld: zaakwoorden gaan over dingen die zich buiten het hoofd afspelen, dingen die je ook kan fotograferen, en emotiewoorden over dingen die zich binnen het hoofd gebeuren, die je moeilijk of niet kan fotograferen - die je alleen kunt "meevoelen".

Ja, kan het bezwaar zijn, maar zaakwaarneming speelt zich óók binnen het hoofd af. Daarop volgt de tweede benadering van het verschil: de zaakwaarneming en haar evaluatie speelt zich af binnen een ander deel van het hoofd dan de emotionele reacties daarop. Dit is een bekende fysiologische realiteit: het pure waarnemen wordt gedaan door alle diersoorten, en moet dus gebeuren in dat deel van het zenuwstelsel dat alle diersoorten gemeen hebben - bij mensen zit dit in het ruggenmerg en de hersenstam. Emoties, in ieder geval van de menselijke soort, beperken zich evolutionair gezien tot zoogdieren - bij mensen zijn die gelokaliseerd in delen als de thalamus en de amygdala, dicht bij de hersenstam. En daarnaast hebben mensen nog een uniek hersendeel: de cortex of grote hersenen - dit is, naar men algemeen aanneemt, de plaats waar zich de abstracte, cognitieve, processen afspelen, datgene dat de mens uit in de vorm van uniek gedrag, als wetenschap en kunst.

Deze driedeling is al wat ouder, zie voor meer details hier

- ze wordt voortdurend aangevuld met nieuwe inzichten verkregen met nieuwe waarnemingstechnieken, en daaruit volgende nieuwe vermoedens. Een belangrijke is dat het oude deel van de hersenen dat mensen gemeen hebben met zoogdieren, en wat wij associëren met emoties, voor dieren dezelfde functie heeft als de functie die wij toebedelen aan onze eigen hersenen: een middel voor het nemen van beslissingen. De reacties op een prooidier kunnen prima afgehandeld worden door de nog primitievere hersenen, maar reactie op met name groepsprocessen voor kuddedieren, zoals de zorg voor jonge dieren, zijn ook een vorm van het nemen van beslissingen, en beslissingen die vaak tegen de directe individuele vluchtimpuls ingaan. Toch zijn ze gunstiger voor de soort, reden waarom dit secundaire beslissingsproces van wat wat wij emoties noemen, is ontstaan.

Dit plaatst de mensensoort echter voor een dilemma: hij heeft zijn moderne, unieke hersenen die hem "advies" geven voor beslissingen, en zijn oude hersenen die dat ook doen. En die twee hoeven niet noodzakelijkerwijs hetzelfde te zeggen, net als voor het kuddedier dat zijn jong bedreigt ziet

. Ergens in het proces van de ontwikkeling van deze vaardigheden is de mens er ook nog eens een keertje bij gaan praten - waarschijnlijk een of andere vorm van "firmware" die draait op de "hardware" van de hersenen, waardoor hij aan die processen namen kan geven (het hardware aspect blijkt eruit dat je taal voor je tweede moet leren - het software aspect is dat je daarna alle soorten kan leren). En dan is het duidelijk waar we het over hebben als we praten over zaakwoorden en emotiewoorden: zaakwoorden gaan over externe zaken zoals verwerkt door het waarnemingsapparaat en de grote hersenen, en emotiewoorden gaat over het waarnemingsapparaat en de middenhersenen. Die laatste associeert Korzybski met het hersendeel genaamd de thalamus, hoewel de amygdala daarin een even grote rol lijkt te spelen.

Dit zou allemaal nog steeds redelijk simpel zijn, ware het niet dat dat in het dagelijkse taalgebruik de afzonderlijke woorden ook een betekenis hebben gekregen waarin beide vormen van signaalverwerking voorkomen: woorden kunnen zowel een zaak-betekenis als een emotionele betekenis hebben. Inclusief de mogelijke, al gesignaleerde, tegenstellingen die daar bij horen. De ontrafeling daarvan is nu het eerste van de twee delen van het boek van Hayakawa, zoals blijkt uit hoofdstuktitels als Reports, Inferences, Judgments en The Double Task of Language.

Uit Hayakawa's analyse, zie de complete reeks van paragraaftitels

, blijkt ook meteen dat er twee hoofdsoorten emotiewoorden zijn: de sociale en de persoonlijke. Het doel van de eerste is om door middel van emoties de maatschappelijke houding en beslissingen van andere personen te beïnvloeden - Hayakawa noemt dit de Language of Social Cohesion (hoofdstuk 5) en de Language of Social Control (hoofdstuk 7). Het overbrengen van persoonlijke emoties is wat we kennen als "kunst". Dit kan natuurlijk ook non-verbaal, maar de verbale methode laat veel meer detail en variatie toe, en uiteindelijk dus ook meer diepgang (Hayakawa, hoofdstuk 8, The Language of Affective Communication, en hoofdstuk 9, Art and Tension). De bestudering van deze uitingsvormen van persoonlijke emotie behoort tot het terrein van vakken als de literatuurwetenschap, en is niet van verder belang voor deze website.

Bij de behandeling hier gebruiken we kenbaarheidstatus als leidraad. En die is bij zaakwoorden en emotiewoorden zeer verschillend. Hoewel je over zaken en zaakwoorden veel kan strijden, wordt die strijd over emoties en emotiewoorden in de dagelijkse praktijk vaak niet eens begonnen, zoals blijkt uit de zegswijze: "Over smaak valt niet te twisten."

De beste illustratie van dat verschil in kenbaarheidsstatus is dat het zeer moeilijk is echte van onechte emoties te onderscheiden. Er zijn zelfs mensen die van de capaciteit om onechte emoties te vertonen hun beroep hebben gemaakt - dat zijn acteurs. En naast beroepsacteurs zijn er nog veel anderen beroepsgroepen, die acteren, het ten toon spreiden van gespeelde, niet-echte, emoties, als een van de essentiële vaardigheden beschouwen, waaronder die van de politici.

In de praktijk hebben heel veel, zo niet de meeste, woorden zowel een zakelijke als een emotionele betekenis. Hier gaan we daarmee het omgekeerde doen als Hayakawa - waar deze in stappen de zakelijke en emotionele betekenis uit elkaar haalt, wordt hier de emotionele betekenissen in stappen aan de reeds behandelde zaakwoorden toegevoegd. Dat proces wordt begonnen hier

.

Naar Zelfreferentie

, of site home