De Volkskrant, 18-06-2005, column door Marjolijn Februari
Doe af en toe dingen die je niet leuk vindt
In de boekwinkel van de Vrije Universiteit vond ik een boek dat antwoord belooft
te geven op de vraag hoe je een man vangt. En als je hem eenmaal hebt gevangen,
hoe je hem dan houdt. En hoe je hem ten slotte dwingt uit liefde met je te
willen trouwen. En ofschoon ik wel durf te zeggen dat ik dergelijke problemen in
mijn persoonlijk leven inmiddels glansrijk heb overwonnen, nam ik het boek toch
maar mee. Misschien dat u er iets aan hebt.
Het boek heet The Rules II en is het vervolg op The
Rules I. Een week eerder had ik deze regels voor het huwelijk misschien in
de uitverkoop laten liggen, maar ik raakte geïnteresseerd in zulke omgangsregels
toen ik in de krant een gesprek las over huiselijk geweld bij Peruaanse
indianen. Pilar Dughi, directeur van de feministische organisatie Movimiento,
vertelde
hoe ze Peruaanse mannen probeerde uit te leggen dat ze hun vrouw niet moeten
slaan.'Omdat het Quechua, de taal van de Peruaanse indianen, het woord rechten
niet kent, beginnen we met het uitleggen van het verschil tussen de begrippen
rechten en plichten', zei ze. 'Men is bovendien gericht op de gemeenschap. De
rechten van het individu als in de Europese cultuur zijn onbekend.' Dit klonk
allemaal verstandig en liberaal.
Maar hoewel ik ook liever over individuele rechten spreek dan
over sociale regels, vond ik het in dit geval toch bizar dat je kennelijk een
Europees rechtsbegrip moet introduceren om te zorgen dat indianen hun vrouwen
niet slaan. Kon Pilar Dughi niet beter aansluiten bij begrippen die de indianen
al wel zelf hanteren:' Zo veranderde ik opeens van een vurig rechtsdenker in een
voorzichtig pleitbezorger van deugden en geboden. Misschien, dacht ik, zouden de
indianen wel iets zien in The Rules.
In de wereld van The Rules draait het namelijk niet om
liberale rechten en plichten. De auteurs, Ellen Fein en Sherrie Schneider,
hebben een mix gemaakt van deugden en zakelijke belangen. Huiselijk geweld is in
deze wereld niet verboden omdat het individuele rechten schendt, maar omdat het
gewoon niet romantisch is en sociaal inacceptabel. Voor vrouwen bieden de regels
verder vooral een cursus playing hard to get: leg je ziel niet bloot
tijdens een eerste afspraakje, wees niet te gretig, bak geen brownies aan het
begin van een romance. En bel absoluut nooit een man op - laat hem jou maar
bellen.
De regels sturen dus enerzijds aan op een huwelijkscontract
met de bijbehorende zakelijke voordelen, anderzijds roepen ze op tot beschaving
en sociaal wenselijk gedrag. 'Zeg geen onaardige dingen over zijn kleren', leren
The Rules. 'en doe af en toe dingen die je niet leuk vindt, zoals meegaan
naar antieke autoshows.' Een Nederlandse recensente in De Telegraaf riep
hierop verschrikt uit: 'Hoe triest.' Maar ik weet niet of een relatie er
vrolijker van wordt als je wel onaardige dingen zegt over elkaars kleren en
nooit dingen doet die je niet leuk vindt. In feite roepen The Rules op
lot discretie, empathie en uitgestelde behoeftenbevrediging - dezelfde
beschavingsidealen die we terugvinden bij Cicero, Erasmus en Norbert Elias.
Een aantal jaar geleden zag ik op de televisie een gesprek
met de Amerikaanse onderwijzer Ron Clark. Hij had zojuist een boek geschreven,
The Essential 55, over de vijfenvijftig regels die hij hanteerde in het
klaslokaal. Deze regels waren bedoeld om de kinderen sociale vaardigheden aan te
leren: ik herinner me vooral de regels voor het opnemen van de telefoon. Niet 'huhhh?'
roepen, zoals de kinderen waren gewend, maar je naam noemen en op normale toon
converseren. In een interview met de National Education Association legde Clark
uit waarom kinderen zo dol bleken te zijn op zijn vijfenvijftig strenge regels.
'Ik denk dat ouders en leraren soms te veel van kinderen
verwachten. Ze bevelen de kinderen zich te gedragen en dan is vervolgens
iedereen geschokt als ze zich niet gedragen. Ik heb ontdekt dat kinderen eerder
zullen doen wat je vraagt als je de tijd neemt uit te leggen wat het precies is
dat je vraagt. Zomaar verwachten dat leerlingen wel weten hoe ze zich in alle
omstandigheden moeten gedragen is niet erg realistisch als de kinderen het
gewenste gedrag nooit hebben geleerd en geoefend.'
Zo bezien schuilt er veel vriendelijkheid achter regels. En
dat is waarschijnlijk ook wat pedagoge Marjam Djajadiningrat bedoelt als ze deze
dagen in het universiteitstijdschrift Illuster opmerkt: 'Veel
opvoedingsproblemen hebben met hetzelfde te maken: ouders stellen hun kinderen
geen grenzen. Ik zie dan ook veel kinderen die niet luisteren, dat probleem is
een jaar of tien geleden ontstaan.' Het tijdschrift kopt hierboven: 'Ouders
durven niet meer streng te zijn' - maar met Ron Clark zou je kunnen zeggen dat
ouders juist veel te streng zijn geworden.
Erg hè, wat een reactionair stukje opeens over huwelijk en
onderwijs, over gedragsregels en het opvoeden van indianen. Zou ik soms binnen
een week conservatief zijn geworden? Nee, ik geloof het niet. Voor mij past het
vooral bij een liberaal ontplooiingsideaal en sociaal beschavingsideaal om af en
toe voor regels te pleiten. Maar u? Waarom zou u zich ervoor interesseren?
In The Rules beantwoorden Sein en Schneider de vraag
wat homoseksuele combinaties aan moeten met hun boek. Wie van de twee moet
The Rules volgen? Simpel, zeggen Schneider en Sein, degene die het boek
heeft gekocht is typisch degeen voor wie The Rules gelden. En precies
deze zelf-diagnostiek kunt u nu ook toepassen op uzelf. Want u had het
sportkatern kunnen lezen of de beursberichten, maar u leest liever over recht en
moraal. over wereld en samenleving. Dat zegt mij genoeg.
Terug naar Rijnlands onderwijsbeleid, inhoud, bron 
, Filosofie
lijst
, Algemeen, overzicht , of naar
site home
.