| De Volkskrant, 13-04-2007, door Hans Driessen | 22 apr.2007 |
De filosofie volledig en beknopt samengepakt
Naast een bron van informatie is elke filosofische encyclopedie ook een al dan niet bewust opgestelde canon van de filosofie. Niet alleen de persoonlijke interesses en voorkeuren van de samensteller bepalen welke filosofen, begrippen en stromingen in de encyclopedie worden opgenomen en hoeveel ruimte elk afzonderlijk krijgt toebedeeld, ook de tijdgeest (of zo men wil: de mode) heeft een flinke vinger in de pap. De tijd kan de faam van een bepaalde denker onverbiddelijk doen verbleken, zoals hij bijna vergeten denkers ook weer nieuwe glans kan geven.
Een en ander wordt eens temeer geïllustreerd door de onlangs verschenen Encyclopedie van de filosofie – Van de Oudheid tot vandaag. Zo krijgt Jean-Paul Sartre, ooit dé Franse filosoof, nog maar 3 kolommen tekst, terwijl Jacques Derrida, Frankrijks intellectuele exportartikel nummer 1, er 10 krijgt. Laatstgenoemde vormt in deze encyclopedie de absolute top, gevolgd door Heidegger (8,5), ex aequo Foucault, Nietzsche en Hegel (8), Kant (6,5). Je zou hier bijna kunnen spreken van een encyclopedische wet: hoe langer je dood bent hoe minder aandacht je krijgt (Plato, die toch algemeen geldt als de vader van de filosofie, krijgt maar 4 kolommen).
En zoals in elke encyclopedie ontbreekt ook hier een aantal namen: Charles Fourier, Bruno Latour, Lenin, Lichtenberg, Moleschott, Proudhon, Shaftesbury, David Friedrich Strauss, Unamuno en Otto Weininger. En er duiken namen op waarvan niemand ooit heeft gehoord: Charles Hartshorne (die 103 jaar oud werd en op zeer hoge leeftijd een ornithologisch standaardwerk schreef), Samuel Johnson (de eerste Amerikaanse filosoof), Pierre Leroux (uitvinder van de uitdrukking socialist).
In bijna elke encyclopedie van de filosofie vervullen een paar lemma’s de rol van filosofische geloofsbelijdenis; dat zijn in dit geval de lemma’s postmodernisme, Derrida en Foucault. De samensteller, Laurens ten Kate, openbaart zich hier als een groot kenner en liefhebber van de naoorlogse Franse filosofie.
Ondanks de misschien aanvechtbare accenten hier en daar is deze encyclopedie een geslaagde combinatie van volledigheid en beknoptheid, en een uitstekend middel om nieuwe kennis van de filosofie op te doen of oude op te frissen. Het is een genoegen om erin te grasduinen.
Encyclopedie van de filosofie – Van de Oudheid tot vandaag, Laurens ten Kate (samenstelling). Boom; 583 pagina’s; € 54,50ISBN 978 90 8506 129 8
Naar Filosofie home
,
Algemeen overzicht 
, of site home
.