Bronnen bij Menswetenschappen, regels: drempelwaarde

De meest processen waarbij sprake is van een zichtbare drempelwaarde hebben betrekking op grote aantallen deelnemers - en dat kan zowel levende als dode natuur betreffen. Het eerste voorbeeld is levende natuur, maar slaat niet op mensen, zodat de kans op interpretatiefouten klein is (Volkskrant.nl, 04-11-2011, rubriek SciencePalooza, door Mark Geels):
  'Mazelen is terug van weggeweest'

De extreem besmettelijke ziekte mazelen waart al geruime tijd door Europa. Vaccinatieprogramma's en blijvende inspanningen zijn nodig om deze epidemie te bestrijden. Dat stelt Mark Geels van SciencePalooza.

Een paar maanden geleden stonden alle autoriteiten en de media op de banken toen onze taugé besmet bleek met de EHEC bacterie. Maar geruime tijd al waart er een andere vergelijkbare dodelijke epidemie door Europa en blijft het doodstil. De score tot nu toe: 14.000 patiënten in Frankrijk, 4.330 in Italië, 1.480 in Duitsland en een verdriedubbeling in Nederland ten opzichte van 2010. In Europa zijn nu al 400 mensen opgenomen in ziekenhuizen, 24 mensen kregen hersenvliesontsteking en 8 zijn overleden. Het merendeel daarvan zijn kinderen. Mazelen is terug van weggeweest.
    Mazelen is een ziekte die veroorzaakt wordt door een paramyxovirus en het is extreem besmettelijk. Als je een groep mazelen-vrije kinderen in een kamer houdt voor een middagje naschoolse opvang met één besmettelijke peuter, is rond vijf uur 90 procent van de kinderen besmet. De eerste symptomen zijn koorts, hoesten en een loopneus. ...
    In de jaren zestig is een mazelenvaccin ontwikkeld dat vandaag de dag onderdeel is van de BMR inenting. Een eerste prik 12 maanden na geboorte, de tweede na 9 jaar. Eén van de kenmerkende gevolgen van mazelen vaccinatie is dat er collectieve immuniteit optreed. Als tussen de 83 en 94 procent van de populatie gevaccineerd is, kan mazelen zich niet meer gemakkelijk door de populatie verspreiden. De kans op overdracht van het virus op een mazelen-naïef persoon is dan namelijk te klein geworden en de epidemie sterft dan uit. Dit betekent dus dat niet de gehele populatie gevaccineerd hoeft te worden. De drempel van collectieve of ook wel kudde-immuniteit wisselt per virus: bij polio ligt die grens al bij 80-86 procent. Op dit moment trekt er dus een stille epidemie door Europa omdat we onder de collectieve immuniteitsdrempel zakken. ...

Een volstrekt helder voorbeeld van een drempelwaarde.. Het verschil met een fase-overgang zoals bekend uit de natuurkunde, bijvoorbeeld  als water naar ijs, is dat die laatste een scherp bepaald overgangspunt heeft - voor water naar ijs: nul graden Celsius. Bij een drempelwaarde is de grens meestal vager, maar nog goed aan te geven - bij mazelenvaccinatie: 80-86 procent.
    Zoals gezegd: omdat dit over een niet-menselijk, dat wil zeggen, niet-sociaal-pychologisch proces, gaat, zijn er hier weinig interpretatieprobleem. Dat wordt geheel anders als het over echte sociologisch verschijnselen gaat. Daarover hebben mensen opinies en ideeën, en, belangrijker, ideologieën. Wat hier naadloos geïllustreerd kan worden door het zinnetje aansluiten op het vorige citaat uit het artikel te reproduceren:
  In het westen weigeren echter steeds meer mensen de vaccinatie. Soms uit religieuze overwegingen, maar soms ook omdat men het vaccin niet veilig acht.

Over dat 'weigeren ... omdat men het vaccin niet veilig acht' valt nog te praten. Over het 'weigeren ... uit religieuze overwegingen' beslist niet. Als je dat probeert te doen, zegt men dingen als "dat je stigmatiseert", "mensen in een hoekje drukt", en dergelijke, tot en met "je bent een racist". Dit gebeurt bij  alle zaken waarbij allochtone immigranten een negatieve rol spelen, maar vooral dit soort medische en gerelateerde zaken. Een bekend voorbeeld is dat van orgaandonatie: moslims willen wel ontvangen, maar niet doneren - en indien je daarop wijst, ben je "Fout!"  . En die speciale behandeling is vanwege het feit dat dit uitstekend kwantificeerbare gegevens zijn. Het kost geen enkele bijzondere moeite om de juistheid van de gedane bewering aangaande de invloed van religie op de vaccinatiegraad na te gaan.
    En het is voor een iedereen met enig gezond verstand volkomen duidelijk dat de beschreven algemene processen aangaande het verschijnsel drempelwaarde even geldig zijn op het cultureel-maatschappelijke als het medisch-maatschappelijke vlak. Er is ongetwijfeld een drempelwaarde voor de meeste zo niet alle maatschappelijke indicatoren als er sprake is van inmengen van een cultuur-vreemd element - zoals allochtone immigratie. Een voorbeeld waarvan is het ontstaan van witte en zwarte scholen: boven een bepaald percentage zwarte leerlingen wordt een school steeds zwarter - deze drempelwaarde ligt ergens rond de twintig procent. Waar achter zit dat boven die waarde het algemene onderwijsniveau merkbaar achteruit gaat door de taalkundige en opvoedkundige achterstanden van allochtone kinderen, waarna de blanke ouders het belang van hun kinderen laten prevaleren boven zaken als reistijd  .

Een sociologisch voorbeeld. Italië wordt algemeen gezien als een land waarin men het met de regels niet zo nauw neemt. Op allerlei terreinen. Toch zijn er ook in Italië mensen die zich wel graag aan de regels willen houden (de Volkskrant, 19-01-2012, column door Iñaki Oñorbe Genovesi, redactuer van de Volkskrant):
  Overal klinkt: 'Ga aan boord, eikel!'

Arme Italianen! Ze hadden net hun eergevoel weer enigszins terug. Het verdriet verdrongen dat hun geliefde Italië als een economische tijdbom was afgeschilderd. De schande van zich afgezet dat hun leider Silvio Berlusconi publiekelijk werd uitgelachen door buitenlandse collega's. Blijkt er opnieuw een Italiaan de risee van de wereld: Francesco Schettino.
    Officieel is Schettino de kapitein van het gekapseisde Italiaanse cruiseschip Costa Concordia. Maar veel meer is hij natuurlijk de onverantwoordelijke brokkenpiloot die vorige week 'ernstige inschattingsfouten' maakte door voor de kust van Toscane te dicht bij het eiland Giglio te varen. Een wanhopige lafaard ook die op het moment van de ramp louter aan zichzelf dacht zijn ruim vierduizend passagiers aan hun lot overliet.
    Erger nog: een eerloze figuur die de regel heeft geschonden dat de kapitein als laatste een verongelukt schip dient te verlaten. ...
    Volgens Schettino zou hij in een reddingsboot 'zijn gevallen' toen hij wilde helpen die te water te laten. Daarna zou hij er niet meer in zijn geslaagd aan boord van zijn schip te komen. Een bewering die wordt tegengesproken door getuigen die Schettino ten tijde van de ramp 'onbezorgd aan de arm van een mooie dame aan de scheepsbar' zouden hebben zien zitten. Maar vooral wordt Schettino's bewering ontkracht door het nu al legendarische telefoongesprek tussen de kapitein en kustwachter Gregorio De Falco van Livorno.
    'Ga aan boord, eikel', beet De Falco op een gegeven moment de hopeloze Schettino toe. 'Vada a bordo, cazzo!', weerklinkt De Falco's bevel nu op internet en in vele Italiaanse huiskamers. Vier woorden die zelfs al zijn vereeuwigd in een special herdenkings T-shirt. Omdat De Falco's opdracht aan Schettino meer is dan slechts een bevel van een vastberaden kustwachter. Het is de kreet van de Italianen die niet willen weglopen voor moeilijkheden. Voor de Italianen die ondanks alles hun plichten nakomen. Die hun persoonlijke belangen opzij wensen te zetten voor het belang van de rest.   ...

Zoals al gesteld: er zijn ook Italianen die zich wel aan de regels willen houden. Desondanks heeft Italië een andere naam. Hierdoor:
  Helaas laat een figuur als kapitein Schettino zien dat het 'Oude Italië' nog lang niet is uitgeroeid. Dat de arrogantie van de macht, de onverantwoordelijkheid en het vluchten voor de feiten bij veel Italianen nog altijd in het bloed zit. Maar erger nog: ook nog eens een breed draagvlak heeft, getuige de duizenden Italianen die onder het motto Salviamo Schettino (Laten we Schettino redden) de omstreden kapitein op Facebook menen te moeten steunen.

Kennelijk ligt het aantal Italianen dat zich wel aan de regels wil houden onder een bepaalde drempelwaarde - of: het aantal dat zich niet aan de regels wil houden ligt boven een andere drempelwaarde. Waardoor het oordeel over de maatschappij als geheel omslaat naar het een of het ander. Door een drempelwaarde.

Elders op deze site al behandelde voorbeelden van het verschijnsel van drempelwaarde bij culturele inmenging zijn die de democratie  , en het algemene sociale vertrouwen  en de gevolgen van het internet  .


Naar Menswetenschappen, regels  , Menswetenschappen, huidig  , of site home  ·.

6 nov.2011