Bronnen bij Menswetenschappen, regels: overtredingen causaliteit

Voorbeelden van overtredingen van de regels van goede menswetenschappen - regel twee, maatschappelijke zaken hebben oorzaken (de Volkskrant, 22-05-2009, door Harmen Bockma):
  Interview |  Erik Schilp en Valentijn Byvanck

'Geschiedenis is vaak toeval'

Er was harde kritiek de afgelopen week op hun plannen voor het Nationaal Historisch Museum. Van Jan Marijnissen, van Tweede Kamerleden. Directeuren Schilp en Byvanck reageren: 'De Kamer spreekt zich uit over wat er moet gebeuren. Wij gaan over het hoe.'

In alles komt toeval voor, maar dat is nooit waar je de nadruk op mag leggen - het gaat om wat je wél kan doen.
    Het gebruik van dit soort terminologie is er meestal voor bedoeld om andere overtredingen te kunnen plegen - in dit geval willen de heren directeuren hun zin doordrijven aangaande de bouw van een historisch museum, dat ze niet in historische, dat wil zeggen: chronologische, volgorde willen inrichten .

De volgende is een klassieker: ontwikkelingshulp. De kern van het argument is simpel: armoede van de derde wereld is het gevolg van toeval. Dat is natuurlijk apert onjuist. En wat doe je als je iets apert onjuists beweert: je gaat liegen en bedriegen. Of je nu wetenschapper bent of niet (de Volkskrant, 20-04-2010, column door Pieter Hilhorst, politicoloog):
  Noem het mazzelbelasting

Tussentitel: Dat hulp niet effectief is, is nog geen reden om ermee te stoppen.

Ontwikkelingshulp is niet meer heilig. En dat is maar goed ook. Heiligheid is doorgaans slecht voor de kwaliteit. Wat boven kritiek verheven is, verloedert. Kritiek dwingt tot herbezinning. Waarom geven we hulp en helpt het ook? De kritiek op de effectiviteit van ontwikkelingshulp is niet mals. De Zambiaanse econome Dambisa Moyo stelt zelfs dat hulp averechts werkt. Ze creëert afhankelijkheid, en door de hulp zijn regeringen voor hun inkomsten minder afhankelijk van de belastingbetaler. Dat is slecht voor de politieke cultuur. Het is slecht voor de economie: de Wereldbank heeft berekend dat door de hulp de waarde van Afrikaanse munten is verdubbeld ten opzichte van de dollar en de euro. Zo prijst Afrika zich letterlijk uit de markt.
    Criticasters als Arend Jan Boekestijn hebben ook het motief voor ontwikkelingshulp in diskrediet gebracht. Zij zien hulp als een seculiere vorm van aflaat. We besteden een deel van ons nationale inkomen aan hulp om van ons schuldgevoel af te komen. Dat schuldgevoel is volgens hem echter nergens voor nodig. Armen zijn niet arm omdat wij rijk zijn. Ze zijn arm omdat ze niet meedoen aan de wereldeconomie en dat komt omdat ze wonen in landen met corrupte elites, een korte-termijncultuur en familienetwerken die fungeren als een krabbenmand. Iedereen die omhoog reikt, wordt naar beneden getrokken.  ...

Heldere en nauwelijks weerlegbare argumenten. Afschaffen dus, die ontwikkelingshulp zoals die nu is. En aan degenen die toch willen geven de opdracht om iets te vinden dat wél aantoonbaar werkt. Pieter Hilhorst, politicoloog, gaan zijn best doen:
  Voor mij komt de noodzaak van ontwikkelingshulp voort uit een besef van willekeur. Het is niet mijn verdienste dat ik in Nederland ben geboren. Toch pluk ik daar dagelijks de vruchten van. Ik woon in een land waar gelijkheid voor de wet heerst, waar iedereen ontplooiingskansen krijgt en kwetsbare burgers worden beschermd. Het is een land dat is gebaseerd op universele waarden als vrijheid, gelijkheid en broederschap. En juist omdat wij universele waarden koesteren, wringt het dat we die universele waarden alleen op nationale schaal van toepassing verklaren. Juist omdat we beseffen dat we geluk hebben gehad, zouden we een deel van onze rijkdom moeten inzetten voor vermindering van de internationale ongelijkheid. Noem het een mazzelbelasting.

Nou, dat gaat simpel: je weerlegt het argument niet, maar je beweert gewoon het tegendeel. "Hij" zegt dat armoede het gevolg is van sociale structuren, en als antwoord zeg "jij" dat armoede het gevolg is van toeval. Je steekt figuurlijk gewoon je tong uit. En je hebt het makkelijk, want toeval hoef je niet te verklaren. Wat wel behulpzaam en makkelijk is, is om er een plaatje van een zielig negertje aan vast te plakken, liefst met tranen in de ogen:
  Een mazzelbelasting is geen aflaat. De mondiale willekeur is niet mijn schuld. Zij zijn niet arm omdat wij rijk zijn. Maar het is zeker ook niet de schuld van een kind dat het in Burkina Faso is geboren

En nadat de lezer op die manier emotioneel zacht is gemaakt, ga je gewoon over tot de leugen:
  Een mazzelbelasting is bedoeld om mensen die pech hebben vooruit te helpen.

Kijk, zijn aanname was juist dat je het ook moet als ontwikkelingshulp niet werkt - en als het niet werkt, helpt het mensen niet vooruit.
   En het is altijd handig een leugen te herhalen - dat geeft hem de schijn van eerbaarheid:
  Maar dat er wat aan de effectiviteit schort, is geen reden om met ontwikkelingshulp te stoppen.

En dan voeg je er nog een drogreden aan toe:
  Dat ondanks alle overheidsmaatregelen en investeringen de files zijn gegroeid is toch ook geen reden om de files ongemoeid te laten?

Wat een drogreden is omdat zonder die overheidsmaatregelen de files nog ontzettend veel meer waren gegroeid - die maatregelen waren dus wél effectief.
   En dan nogmaals een herhaling van de leugen:
  ... het bestrijden van de mondiale ongelijkheid. ... Wie dat nalaat en toch fors bezuinigt op deze mazzelbelasting, steekt een dikke middelvinger op naar wereldbewoners die pech hebben.

In combinatie met een omkering van de bewijslast:
  Laat maar zien hoe we de internationale ongelijkheid op een betere manier kunnen bestrijden.

En zo is te zien hoe de socioloog werkt: je hebt een visie op de wereld, en als die visie niet klopt met de oorzakelijkheden van de werkelijkheid, zijnde dat de armoede van de wereld het gevolg is van sociologische en geografische factoren, dan lieg je gewoon dat het anders is, dat het niet zo is - dat het toeval is. Waarna je je eigen verhaaltje afsteekt. Liefst zo abstract en emotioneel mogelijk, om je leugens te verbergen.


Naar Menswetenschappen, regels , Menswetenschappen, huidig , of site home ·.

23 mei 2009