Bronnen bij Alfa- en bèta-denken: moraal versus regels

De manier waarop alfa's over de wereld praten heeft vele kenmerken, die gemeen hebben dat het veelal hoogdravend is en weinig praktisch. Een aardige samenvatting daarvan werd gegeven door de inmiddels ruimschoots gepensioneerde econoom Arnold Heertje, die ook buiten zijn vakgebied wel eens rake observaties heeft gedaan (de Volkskrant, 27-04-2011, column door Aleid Truijens):
  Toen kwam het bijna tot een handgemeen

Tussentitel: Niet vergeven kan een daad van liefde zijn, en van trouw

...   Over vergeving ging het vorige week in debatcentrum De Balie. Aanleiding was de presentatie van de interviewbundel De andere wang van Willem van Leeuwen. De schrijver, naar eigen zeggen een wrokkig typetje, interviewde mensen die iets verschrikkelijks was aangedaan. Konden ze vergeven? Kon je vergeven leren?   ...
    'Je moet uitkijken', zei psychotherapeute Helmi Goudswaard, 'dat vergeving geen kitsch wordt.' Dat was de tweede zinnige uitspraak die avond. Sommige mensen zijn zo vervuld van hun eigen vergevingsgezindheid, dat ze daar graag wat rechtvaardigheid aan opofferen.
    Dat wilde econoom Arnold Heertje, die daarna zou discussiëren met filosoof Andreas Kinneging, net voorstellen, althans moraal als gespreksonderwerp. Hij had zich kapot geërgerd aan die 'alfa's' met hun gezemel over moraal. Over de Holocaust, het onderwerp waarvoor hij was uitgenodigd, wilde hij evenmin spreken. 'Al drieduizend jaar zaniken we over de moraal, en dat heeft ons geen haar beter gemaakt. Als ik u nu zou zeggen dat in het café een heerlijk buffet klaarstaat, gratis, zou u massaal naar die tafels rennen. U zou zich verdringen voor de schalen; misschien komt het tot een handgemeen.' Het leek Heertje beter om praktische oplossingen te verzinnen: eerst de drie voorste rijen naar het buffet. Hij pleitte voor slimme 'structuren' die de samenleving humaner zouden maken.
    En toen kwam het bijna tot een handgemeen. 'Structuren die tot een betere samenleving leiden! Dat vonden de nazi's ook!', riep Kinneging. Hij leunde triomfantelijk achterover, alsof hij het zelf een enorme vondst vond. Heertje zweeg. De zaal ook, beschaamd. Heijn hield zich erbuiten. 'Ik voel me door deze uitspraak diep gegriefd', zei Heertje. De zaal mompelde instemmend. Wat bezielde Kinneging om moedwillig Heertjes bedoelingen mis te verstaan? Om iemand die familie heeft verloren aan de nazi's, zo'n dolk in de rug te steken? 'We moeten toch een moraal formuleren, voordat we regels kunnen stellen?' probeerde Kinneging nog.
    De grote, kale filosoof leek nu op een kleuter die bleef beweren dat niet hij, maar zijn voetbal de vaas aan diggelen had geschopt. Formeel had hij gelijk, maar zijn gelijk was infaam. De zaal vergaf hem niet, maar het was een adembenemend duel.  ...

Dat het publiek voor de man van de regels koos, wijst op een lichte verandering van tijden. Vroeger konden men de troefkaart die door Kinneging gebruikt werd met onaflatende succes inzetten. Om precies te zijn: het gebeurt nog steeds, in de richting van Geert Wilders en aanhangers van de PVV ... Die zijn nazi's, herhaalde cultuurhistoricus en rel-columnist Thomas von der Dunk een paar dagen geleden, voor de zoveelste keer. Met diepe instemming van de rest van columnistisch, intellectueel en kunstzinnig Nederland. Met volledig voorbij gaan aan de regels die zeggen dat datgene waar ze de PVV van beschuldigen, is gestart en ingebracht zijn door de moslims.


Naar Alfa en bèta denken , of site home .

27 apr.2011