Bronnen bij Misdadige natuur: narcisme

Onderstaand artikelen die de omkeerde relatie tussen misdaad en zelfbeeld onderschrijven. Het eerst gaat over de meer algemene eigenschap van agressiviteit (de Volkskrant, 24-02-2007, door Peter Giesen):

Pedagogiek | Agressieve kinderen denken volgens promovendus te positief over zichzelf

Blijf met je poten van mijn opgeblazen ego af

Agressie komt voort uit gevoelens van minderwaardigheid, is lang gedacht. Het tegendeel blijkt waar.

Tussentitel: Narcistische kinderen voelden zich het meest gekrenkt

Er zijn overheidscommissies in alle soorten en maten, maar de Amerikaanse staat Californië lanceerde in 1990 een wel heel merkwaardig exemplaar: een task force die het zelfbeeld van de Californiërs moest opkrikken. ‘Een positief zelfbeeld is de beste kandidaat voor een sociaal vaccin dat ons in staat stelt ons verantwoordelijk te gedragen, en ons inent tegen de verleidingen van geweld en misdaad’, schreef de California Task Force to Promote Self-Esteem.
    Het bevorderen van een positief zelfbeeld gold lang als de hoogste psychologische wijsheid. Agressie – een ‘kort lontje’ – zou veroorzaakt worden door een laag zelfbeeld. Mensen zijn gefrustreerd over hun lage zelfbeeld, en botvieren die frustraties op anderen.
    ‘Psychologen hebben dat elkaar lang nagezegd, zonder dat er enige evidentie voor bestond. Ik heb me daarover verbaasd. Kinderen met een laag zelfbeeld zijn vaak verlegen, niet geneigd risico’s te nemen. Dat associeer je niet met geweld’, zegt Sander Thomaes, ontwikkelingspsycholoog aan de Universiteit Utrecht.
    Volgende week, op een symposium over dit onderwerp, promoveert hij aan de Vrije Universiteit op Narcissism, Shame and Agression in Early Adolescence: On Vulnerable Children. Agressieve kinderen hebben helemaal geen laag zelfbeeld, is zijn conclusie. Zij hebben juist een opgeblazen, overdreven positief beeld van zichzelf. Als hun narcistische trots gekrenkt wordt – bijvoorbeeld doordat ze uitgedaagd worden, beledigd of voor schut gezet – ontploffen ze. Agressie is dan een manier om hun zelfbeeld te herstellen en hun gezicht voor de buitenwereld te redden.
    Naast intelligentie is agressie een persoonlijkheidskenmerk dat opmerkelijk stabiel is. De meeste agressieve volwassenen hadden als kind al losse handjes. Daarom is het van belang te bestuderen hoe agressie op jonge leeftijd ontstaat, stelt Thomaes. ...

Ogeschikte opvoeding is natuurlijk een veelvoorkomende oorzaak.

Over de relatie tussen agressie en criminaliteit hoeft niet al te veel onderzoek gedaan te worden - die kent iedereen al. Een andere component van die van agressie naar criminaliteit leidt is de rem erop. Bij sommige mensen is die er niet, of is omgekeerd (de Volkskrant, 21-05-2005, door Peter Giesen):

Geweld | Socioloog Willem Schinkel wil meer aandacht voor de kick die mensen tot gewelddaden brengt

Schieten is lekker

Geweld komt niet alleen voort uit sociale problemen, stelt een ambitieuze promovendus.

Kijk, er is een verschil tussen een mes en een vuurwapen', zegt een gevangene die wordt geïnterviewd in het proefschrift van de socioloog Willem Schinkel. 'Ik heb ooit een jongen neergeschoten, en het geweer bleef maar gaan van BAM BAM BAM en je hoort het geluid, je voelt de adrenaline in je lichaam en je hoort mensen schreeuwen en zo, dat is hysterische paniek.
    'En na de schietpartij ruik je de kruitdamp, je ruikt het. En er gaat zo veel adrenaline door je heen, weet je, omdat schieten explosief geweld is, en steken, dat is gewoon, dat is lekker, weet je, het is zo glad, zo snel.'
    De gevangene gaat verder, in een stream of consciousness die niet uit een proefschrift lijkt te komen, maar uit een avantgardistische misdaadroman: 'Het heeft ook met pijn te maken, denk ik. Een steekwond doet meer pijn dan een schotwond, kan ik je vertellen. Als je steekt, gaat het mes in het lichaam en het wordt er weer uitgetrokken, dus de organen worden beschadigd, inwendig. Als het mes wordt teruggetrokken, dat doet de meeste pijn (... ). Daarom steek ik, vanwege de pijn, weet je.'
    Steken, dat is pijn, genot en macht. 'Het geweld, het geweld, weet je, de macht die je erdoor krijgt, weet je, die fascineert op zo'n manier dat ik ervan houd.'
    Voor zijn dissertatie Aspects of Violence interviewde Willem Schinkel scholieren en gevangenen over geweld. Hij wilde een aspect in kaart brengen dat sociale wetenschappers naar zijn idee over het hoofd zien als ze geweld bestuderen. Sociologen beschrijven hoe geweld samenhangt met sociale achterstand, etnische herkomst of gebroken gezinnen. Zulke factoren kunnen echter nooit een causale verklaring bieden. Er zijn genoeg allochtonen uit eenoudergezinnen in achterstandsmilieus die niet gewelddadig zijn.
...   Geweld is voor sommige mensen lekker. De samenleving wil dat vaak niet zien, zegt Schinkel. 'Het is een mensbeeld dat ons niet aanstaat. ...

En (Dagblad De Pers, 20-04-2007, door Marcia Nieuwenhuis):

Politiek wil machocultuur aanpakken

Boevenpakken terug in de jeugdgevangenis

Het boevenpak moet terugkeren in de jeugdgevangenis, vindt een ruime Kamermeerderheid van CDA, PvdA, SP, VVD en PVV. Geen blingbling en merkkleding meer voor ontspoorde jongeren.
    'Jonge allochtone criminelen die hun machogedrag in de cel voortzetten, moeten verplicht gevangeniskleding aan', stelt PvdA-Kamerlid Jeroen Dijsselbloem. Hij hoopt zo te voorkomen dat allochtone delinquenten hun machocultuur binnen de gevangenismuren voortzetten. Zijn voorstel geniet brede steun.
    CDA-Kamerlid Coskun Çörüz noemt de invoering van de uniformen in jeugdgevangenissen 'een hele goede zaak'. 'Zodra je jonge criminelen pakt, moet je ze letterlijk uitkleden: Als het aan hem ligt worden criminelen na hun veroordeling al van hun waardevolle spullen ontdaan.
SP-Kamerlid Krista van Velzen verwijst naar een succesvol project in de Verenigde Staten. 'Daar bleek dat de recidive daalde, toen criminelen in roze pakjes moesten lopen. Doordat ze zich vernederd voelden, werd de criminaliteit minder aantrekkelijk.'
    VVD-Kamerlid Fred Teeven heeft er 'niks op tegen als de blinkertjes uit de oren gehaald worden'. Hij hoopt alleen wel dat de terugkeer van het boevenpak niet 'een nog groter gat slaat in de begroting van de minister van Financiën'.
    Volgens PVV-Kamerlid Raymond van Roon moeten de kleren toch al gewassen worden en zullen de extra kosten dus wel meevallen. Hij verwacht dat de sobere kleding 'in ieder geval afbreuk zal doen aan de hiërarchie'. Van Roon vindt dat 'de status van criminelen moet worden afgebrokkeld'.    ...

Kortom: de praktijk wijst uit dat "vernedering" werkt. Wat betekent dat het bestaande zelfbeeld verbeterd wordt naar een gezonder zelfbeeld (minder misdadig), en omdat "vernedering" equivalent is aan verlaging, dat het oorspronkelijke zelfbeeld dus te hoog was.
Overigens: in de Volkskrant-versie van dit bericht ontbrak dit doorslaggevende gegeven uit Amerika - de Volkskrant is normaliter tegen dit soort maatregelen

.

Een jaar of wat later lijkt het er zowaar op dat men in de psychologie ook wat het licht begint te zien. En de Volkskrant lijkt zowaar mee te gaan (de Volkskrant, 13-11-2008, van verslaggevers Ad Bergsma en Peter de Greef):

Toegenomen eigenliefde onder de jeugd kan volgens deskundigen serieuze problemen veroorzaken

Narcist voelt zich snel tekortgedaan

Volkskrant en NCRV laten onderzoek doen naar zelfbeeld van Nederlanders | Jongeren zijn vol van zichzelf

Een hardnekkig misverstand dat zich vanuit de psychologie in de hoofden van ouders en leerkrachten heeft genesteld, is dat zelfwaardering cruciaal is voor een goede geestelijke gezondheid. Dit stelt Hedy Stegge, hoogleraar ontwikkelingspsychopathologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam, naar aanleiding van het onderzoek dat de Volkskrant en NCRV hebben laten uitvoeren naar narcisme in Nederland.
    Zo’n 1.300 Nederlanders werden door onderzoeksbureau TNS NIPO de afgelopen weken gevraagd naar hun zelfbeeld. Conclusie: vooral jongeren zijn vol van zichzelf.
    Stegge licht vanavond in het televisieprogramma Hart en Ziel toe dat een opgeblazen zelfbeeld serieuze problemen kan veroorzaken. Wie zichzelf geweldig vindt, voelt zich al snel tekortgedaan door een omgeving die de vermeende grootheid niet onderkent. Een grotere kans op ruzies en conflicten is het voorspelbare gevolg.
    Jan Derksen, hoogleraar psychologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen, zegt in dezelfde uitzending: ‘Eigenliefde en grootheidsfantasieën zijn de afgelopen decennia exponentieel toegenomen.’   ...
    Een positief element van een hoge zelfwaardering is zelfredzaamheid. Wie hierin gelooft, neemt graag de verantwoordelijkheid voor beslissingen, en stelt zich minder afhankelijk op. In de enquête zijn dit de mensen met de grootste kans zich gelukkig te voelen. De 20 procent die het meest uitgaat van eigen kracht en verantwoordelijkheid geeft zijn stemming van de afgelopen dag gemiddeld een 7,7. De 20 procent die het heft liever uit handen geeft, blijft steken op een 7,2.
    Geluksprofessor Ruut Veenhoven van de Erasmus Universiteit Rotterdam: ‘De Nederlandse samenleving laat veel ruimte voor keuze. Je kunt trouwen met wie je wilt, geloven wat je wilt, het werk doen dat je wilt en tot op zekere hoogte ook niet werken als je daaraan een hekel hebt. Daardoor leven veel mensen een leven dat aardig bij hen past. Voorwaarde daarbij is dat je wel keuzen moet durven maken en dat je voor jezelf moet weten op te komen.’
    Hoogleraar Derksen vindt het om die reden niet vreemd dat jongeren narcistischer zijn: ‘Wij vragen van jongeren dat ze presteren, dat ze achter hun computer ideeën genereren, dat ze de samenleving vooruit helpen. Dan heb je een forse dosis narcisme nodig.’
    Het loopt echter fout, wanneer de zelfwaardering niet in goede banen wordt geleid en niet geënt is op een reële inschatting van de eigen capaciteiten. Dan ontstaan superioriteitsgevoelens en het idee dat allerlei rechten volstrekt vanzelfsprekend zijn. Wie dit in sterke mate heeft, schrikt niet terug voor manipulatie, denkt vooral aan zichzelf en is niet tevreden voor hij het onderste uit de kan heeft gehaald. Dit gaat gepaard, blijkt uit de Volkskrant-enquête, met een meer opvliegend karakter, minder warme banden met familie en minder duurzame relaties met vrienden. Wie het vanzelfsprekend vindt overal recht op te hebben, heeft drie keer zo vaak ruzie, blijkt uit het onderzoek.

Hier lijken twee begrippen verward te worden: zelfvertrouwen en narcisme. Zelfvertrouwen is goed, en narcisme is fout. En daar is geen onduidelijkheid over. Het verschil is dat het eerste over capaciteiten gaat, en het tweede over wensen - eisen.

Een paar jaar later zijn de behandelende psychologen er ook eindelijk achter (de Volkskrant, 13-07-2010, door Menno van Dongen):

Databank moet tbs'ers in het gareel houden

Tbs-klinieken lijken niet te kunnen voorkomen dat patiënten tijdens hun verlof opnieuw in de fout gaan. ...

Tbs’ers die tijdens verlof opnieuw een ernstig misdrijf plegen; het is het schrikbeeld van hun behandelaars en de rest van de samenleving. ...

Tussenstuk:
Geen empathie, veel eigenwaarde: groot risico

... Voor zedendelinquenten bestaat de SVR-20, en voor de Nederlandse tbs-praktijk is de HKT-30 ontwikkeld. Daarnaast wordt nog een vierde lijst gebruikt, de PCL-R, om de ‘mate van psychopathie’ vast te stellen. Dat is één van de factoren in de risicotaxatie. Criteria die wijzen op problemen zijn gebrek aan empathie en een hoge mate van eigenwaarde.

Die kop klopt niet helemaal: die databank moet vooral ook de behandelende psychologen in het gareel krijgen/houden ...

Naar Misdadige natuur

, of site home

Bronnen bij Misdadige natuur: narcisme

28 feb.2007