Bronnen bij Psychologische krachten: depressie, ontstaan

Het verband gelegd bij de beschrijving van depressie geeft een wat andere oorzakelijke relatie tussen verschijnselen dan men normaliter legt (de Volkskrant, 12-12-2015, door Wilma de Rek):
  Ontsnapt uit een brandend huis

Een depressie is afschuwelijk en angstaanjagend maar geeft het leven ook een extra intensiteit, zegt romancier Matt Haig, die als twintiger een zware inzinking doormaakte. Zijn zelfhulpboek annex memoir is in Engeland een bestseller. Een gesprek over hoe het begon en hoe hij eruit kwam.

Tussentitels: 'Alsof je oplost, een geest wordt die wordt opgewekt door elektriserende angst'
Het grootste deel van het artikel gaat natuurlijk over hoe depressie voelt. Bekend genoeg. Nieuw was in dit geval hoe het ontstaat:
  Redenen om te blijven leven opent met dat moment, 'de dag waarop mijn oude ik stierf', zoals Haig het omschrijft. Hij verbleef met zijn vriendin (inmiddels echtgenote) Andrea in een mooi huis op het zonnige strand van Ibiza - Andrea was er vanwege haar werk, Haig was net afgestudeerd. Ze hadden veel gefeest, veel gedronken en veel gelachen en zouden over twee weken weer naar Londen gaan.

'Het begon met een gedachte. Er ging iets mis. Zo begon het. Nog voordat ik doorhad wat het was. Een paar tellen later kreeg ik een vreemd gevoel in mijn hoofd. Een of andere biologische activiteit ergens achter in mijn hersenpan, vlak boven mijn nek. (...) En toen sloeg mijn hart op hol. En toen sloeg ík op hol. Ik zonk weg en kwam met een onmetelijke snelheid in een claustrofobische, verstikkende nieuwe realiteit terecht. (...) Ik bleef drie dagen in bed. Maar ik sliep niet. Mijn vriendin Andrea kwam me regelmatig wat water brengen, of fruit, dat ik nauwelijks naar binnen kreeg. (...) Op de derde dag verliet ik de kamer en de villa en liep naar buiten om zelfmoord te plegen.'

Waaruit vier lessen vallen te trekken: de redenen voor de start van het proces van depressie kunnen heel klein zijn. Daaruit volgend, want kleine oorzaken kunnen alleen zulke drastische gevolgen hebben door een zelfversterkend proces - een cirkelproces. Ten derde en hier cruciaal: het kan een fysiologisch oftewel neurologisch proces zijn. En ten vierde en hier redelijk nauwkeurig gespecificeerd: dat neurologische punt kan zijn de hersenstam of emotie-organen , want dat zijn de organen die liggen op het punt omschreven door Haig: 'ergens achter in mijn hersenpan, vlak boven mijn nek'.
    Wat een opvallende suggestie opwerpt, want dit gebied is ook bekend als oorzaak van een andere neurologisch kwaal die gebaseerd is op een uit de hand lopend cirkelproces: epilepsie . Van epilepsie is het waarschijnlijk dat het zich afspeelt in het circuit met daarin de hippocampus . Op deze website wordt een tweede circuit verondersteld, dat mede inhoudt de basale ganglia   en de amygdala , het alarm- en angst-orgaan. Dat laatste dus overeenkomend met de emoties die de slachtoffers voelen bij het procs, die dus grotendeels afwezig zijn bij die andere variant: epilepsie.
    Dit geval houdt niet in dat alle gevallen van deze soort zijn. Dit geval kan bijvoorbeeld veroorzaakt zijn door een lokale neuro-chemische onbalans. Maar er zijn vele andere manieren waarop een proces dat al circulair is getriggerd kan worden zodanig dat het uit de hand loopt. Het kan vermoedelijk ook door processen die meer verband houden met onbewuste of zelfs bewuste denkprocessen, die op zich een kleine aanleiding lijken.

Door strikt toeval kwam meteen volgend op het voorgaande het volgende artikel opgedoken (de Volkskrant, 14-01-2014, van verslaggeefster Ellen de Visser):
  Depressief door je afweersysteem

Een depressie hoeft lang niet altijd een psychologische oorzaak te hebben, maar kan ook te maken hebben met een overactief immuunsysteem. De stoffen die immuuncellen in het lichaam aanzetten tot actie, doen in de hersenen juist het tegenovergestelde: ze onderdrukken er het beloningssysteem.
    Dat concludeert farmaceutisch wetenschapper Floor van Heesch in haar proefschrift waarop ze morgen promoveert aan de Universiteit Utrecht.    ...
    Zodra een virus of een bacterie ons lichaam binnendringt, wordt die herkend door cellen van het afweersysteem die zogeheten cytokines aanmaken. Die stoffen komen via het bloed in het hele lichaam en activeren zo overal afweercellen. De cytokines bereiken ook de hersenen en Van Heesch ontdekte wat ze daar doen: ze versterken de afvoer (de heropname) van dopamine, serotonine en noradrenaline, boodschapperstoffen die nodig zijn om een gevoel van plezier en voldoening te ervaren.
    Als minder van die stoffen aanwezig zijn, verstoort dat de communicatie tussen zenuwcellen. 'Een kleine disbalans kan al leiden tot een verandering van gedrag en gemoedstoestand', zegt Van Heesch.    ...
Maar vanzelfsprekend: de "gemoedstoestand is vermoedelijk weinig anders dan de balans in de communicatie van de zenuwcellen, want die balans wordt bepaald door de genoemde en verwante neurotranmsitters.
    Als inderdaad drie van de vier secundaire neurotransmitters (de overblijvende is actylchlorine) minder effectief zijn door toegenomen heropname, dan gaat het hele zenuwstelsel "trager" functioneren. Men doet en wil veel minder. En dat noemen andere mensen dan "depressie" - ht zenuwstelsel wordt inderdaad onderdrukt in zijn acitviteit.
    Maar waarom doet het lichaam dat? Nou, dat is in dit geval simpel: het brein is de belangrijkste enkele energiegebruiker in het lichaam - het vergt een zesde van de energiebehoefte. AIs er energie nodig voor de bestrijding van invallers, is dit de mkkelijkste oplossing: zet het brein op "rustig".
    Blijkt ook uit de ervaringen:
  Dat verklaart mogelijk waarom patiënten met auto-immuunziekten, zoals reuma en ms, vaker depressief zijn. Hun afweersysteem valt het eigen lichaam aan, waardoor zij veel cytokines in hun bloed hebben. Aanleiding voor het promotieonderzoek waren studies bij kankerpatiënten. Van Heesch las dat ook kankerpatiënten die met cytokines worden behandeld, vaker depressief zijn.
    Het Utrechtse onderzoek bevestigt opnieuw dat er een samenhang bestaat tussen psychiatrische ziekten en immuunstoornissen. Zo ontdekten Rotterdamse wetenschappers de afgelopen jaren onder meer een verband tussen een overactief immuunsysteem, bipolaire stoornissen en kraambedpsychosen.

Overigens hoeft dit dus niet een één-op-één oorzaak te zijn, maar kan het zo zijn dat dit proces de algehele gevoeligheid voor het verschijnsel vergroot, waarna een andere spcifieke oorzaak het proces start.
     Dit alles leidend ook tot een mogelijke nieuwe aanpak:
  De antidepressiva die nu het meest worden voorgeschreven (de zogeheten ssri's) remmen alleen de heropname van serotonine. Om depressieve klachten van fysieke aard te verhelpen is echter meer nodig omdat het overactieve immuunsysteem ook de afvoer van twee andere boodschapperstoffen, noradrenaline en dopamine, versnelt. Er bestaan al medicijnen die noradrenaline en dopamine remmen. Een combinatie van die geneesmiddelen kan mogelijk een effectieve behandeling opleveren, aldus Van Heesch.

Ook verklarend de bijwerkingen die de enkelvoudige aanpak heeft.

Een aanwijzing van een expert in beide opzichten. Het verhaal begint met een aanverwant verschijnsel: slaapstoornissen (de Volkskrant,  22-04-2023, door Kaya Bouma):
  Neurowetenschap | Nachtrust

Zo slecht geslapen

Slaap kan ook ongezond zijn, ontdekte slaaponderzoeker ... Eus van Someren. Nu is de hoogleraar op zoek naar een pil tegen die ongezonde slaap.

Op het web stond het zelfs in de kop:
  Neurowetenschap

Waarom slaap niet alleen maar gezond is en andere inzichten van de slaaphoogleraar die zelf vaak wakker ligt

En hier de de verklaring van de 'ongezonde slaap':
  ... slaaponderzoeker (en voormalig gitarist van The Scene) Eus van Someren ...
...
Het lijkt me als slaaponderzoeker extra frustrerend om wakker te liggen. U weet als geen ander hoe ongezond dat is.
‘En met een terugwerkende kracht ga je ook dingen herkennen. Ik ben op een gegeven moment een depressie ingedoken. Dat was in 1997, toen ik nog in The Scene speelde. Ik denk dat het een combinatie was van alles: ik was al geen goede slaper en ik pleegde jarenlang roofbouw op mijn slaap.’    ...

Tja ...
  "Ik leidde een zwaar ongezond leven, en nu heb ik last van een ongezonde slaap. Dat vind ik toch zó eigenaardig ... "

Moet je nu gaan lachen of huilen ...
    En hoe zwaar ongezond?
   ‘Ik ben daar uiteindelijk uitgekomen, onder andere dankzij een goede therapeut en door te gaan hardlopen. In het begin heel kleine stukjes: 50 meter, tot aan het eind van de straat. En dan de volgende dag 60 meter.’

Zo zwaar ongezond.
    Merk trouwens op hoezeer wijlen psycholoog Piet Vroon gelijk had met zijn (parafraserend) "Drie blokjes hardlopen rond het pand is beter dan de psychotherapie erbinnen".


Naar Psychologische krachten , of site home .

13 dec.2015