Bronnen bij Psychologische krachten, cirkels: reflexensysteem, interacties
Een voorbeeld van hoe het reflexensysteem samenwerkt met andere onderdelen
van het zenuwstelsel (de Volkskrant, 11-12-2012, door Ellen de Visser):
Deze interactie volgt de primaire route:
van waarnemingsstelsel naar reflexensysteem en van reflexensysteem naar
emotionele systeem en van emotionele systeem naar rationele systeem en
bewustzijn. Waarna het mogelijk wordt er een stukje over te schrijven.
| |
Cognitief neurowetenschapper Erno Hermans, verbonden aan het
Nijmeegse Donders Instituut, vermoedt dat de rilling wordt veroorzaakt
door het samenspannen van de rugspieren. Maar dat is gissen, want de
rilling is nog nooit gemeten. Het zou kunnen dat het verschijnsel zich
in de hersenen afspeelt en dat we alleen maar dénken iets in de rug te
voelen. Over de plezierige tintelingen die sommige mensen kunnen
ervaren, bestaat nog meer onduidelijkheid. Ze hebben op het internet een
naam gekregen: asmr, autonome zintuiglijke meridiaanrespons. Klinkt als
een heus fenomeen maar er is geen enkele wetenschappelijke ondergrond.
Om het gevoel te duiden, spreken kenners van een 'breinorgasme', hoewel
er geen verband is met seks.
Mogelijk is er een overeenkomst met het 'emotionele kippevel'
dat ontstaat bij het luisteren naar mooie muziek. Dat verschijnsel is
wél onderzocht en daaruit blijkt dat het sympathische zenuwstelsel
reageert bij muziek die je raakt: hartslag en lichaamstemperatuur gaan
omhoog, de ademhaling gaat sneller en de elektrische weerstand van de
huid neemt toe. Hersenscans maken duidelijk dat bij een huivering van
genot de regio's in het brein worden aangesproken die betrokken zijn bij
beloning, emotie en plezier. |
En dit volgt dus deels de omgekeerde route: van waarnemingsysteem naar
rationele hersenen en bewustzijn, bij het luisteren. Waarna er signalen
richting emotionele systeem gaan: vreugde en dergelijke, niet gebaseerd op
waarnemingen maar op de evaluatie in de rationele hersenen, en in wat
bijzonderder gevallen, ook nog signalen van het emotionele naar het
reflexensysteem: rillingen.
Het bestaan van twee routes is een voortvloeisel van de
vrijwel universele regel dat levensprocessen bestaan uit teruggekoppelde
processen, dat wil zeggen: er wordt niet alleen een "doe dit" signaal
gegeven, maar er wordt ook gecontroleerd hoe het "doe dit signaal uitwerkt,
en zonodig bijgestuurd. Dit is dus een kringproces, en zo'n kringproces kan
dus effectief beide kanten op werken.
In het geval uitgaande van de rationele hersenen dienen de
emotionele hersenen dus meestal als tussenstation als er reflexmatige
responsen zijn waar te nemen:
| |
Bij die lichamelijk respons speelt de amygdala, de amandelkern, een
grote rol. Dat hersengebied is de emotiethermostaat en beoordeelt alle
prikkels die de zintuigen aanleveren. De amandelkern kan boodschappen
doorgeven aan de hersenstam, legt Hermans uit, en daar worden signalen
het lichaam ingestuurd. Een vervelend geluid kan door de amandelkern
worden opgevat als een bedreiging en dat maakt het lichaam alert. Dat de
rugrilling bij aangename en onaangename geluiden identiek is, valt te
verklaren, zegt hij. Bij beloning en schrik zijn dezelfde netwerken in
de hersenen betrokken en voor de hersenstam maakt het blijkbaar ook niet
uit of sprake is van positieve of negatieve emoties. |
Dat laatste is een voorbeeld van de ontkoppeling die ontstaat bij een
hiërarchisch systeem als geschetst
: het onderliggende systeem reageert onafhankelijk van waar de respons
vandaan komt - of het nu de emotionele of rationele hersenen zijn die
zeggen: "beweeg naar voren", de resulterende acties van het bewegingssysteem
zijn hetzelfde - en idem dus voor processen die we associëren met meer
emotionele zaken.
Naar Psychologische krachten
, of site home
 .
|