Bronnen bij Psychologische krachten: uiterlijk, genen

Beweren dat het uiterlijk een rol van belang speelt, is iets dat dat je al een bijzonder slechte reputatie bij de politieke-correctheid bezorgt. Als je iets zegt over "genen", buiten de medische context, loop je ernstig het risico voor de politiek-correcte inquisitie te belanden (de Volkskrant, 21-09-1996, door Karin Alberts):
  Mooie mensen

Onderzoek naar schoonheid? Voorlichter J. Hamelynck van de Vrije Universiteit in Amsterdam heeft er weinig mee op. 'Als wetenschapper begeef je je op glad ijs', antwoordt hij op de vraag of ze aan de VU uitzoeken waarom mensen de ene soortgenoot mooi vinden en de andere niet. 'Zulk onderzoek klinkt mij typisch Amerikaans in de oren.' Geen enkele Nederlandse universiteit houdt zich ermee bezig.

Maar omdat het ook over geld gaat:
  'Zulk onderzoek klinkt mij typisch Amerikaans in de oren.' Geen enkele Nederlandse universiteit houdt zich ermee bezig. In Groningen komt schoonheid zijdelings ter sprake bij onderzoek naar jaloezie, maar niemand probeert een wetenschappelijk antwoord te vinden op de vraag wanneer mensen mooi zijn en waarom.
    In de Verenigde Staten wel, inderdaad. Een tiental psychologen en biologen heeft zich verenigd in de Human Behaviour Evolution Society (HBES) om bevindingen op het terrein van schoonheidsonderzoek uit te wisselen.

Dus wel in Amerika.
    Overigens: dit artikel wordt geschreven in 2017, in welke tussentijd Amerika zeer veel politiek-correcter is geworden. Maar toen konden dus nog dit soort dingen:
  Psycholoog dr. V. Johnston van de New Mexico State University en lid van het genootschap, reageert verbaasd: 'Overal ter wereld nemen mensen belangrijke beslissingen waarbij schoonheid een cruciale rol speelt. Zonder enige reden worden aan mooie mensen positieve eigenschappen toegedicht als aardig, warm, belangstellend en intelligent.'
    Johnston wijst op studies waaruit blijkt dat mooie personen eerder banen krijgen en sneller een partner vinden dan minder mooie. Johnston: 'Bij juryrechtspraak worden mooie mensen minder vaak schuldig bevonden dan lelijkerds.'

In de tussentijd is ook al onderzocht dat zelfs iets "banaals" als lengte al verschil uitmaakt.
    En nog even over dat geld ...:
  Schoonheid is bovendien big business, aldus Johnston. 'En echt niet alleen in Amerika.' Jaarlijks gaan er miljoenen om in de schoonheidsindustrie.

Maak daar maar miljarden van. En tientallen miljarden, als je zulk soort dingen als witmaak-producten erbij telt. van de huid, dat is.
    Maar dit is nog maar het aanloopje:
  Volgens bioloog dr. R. Thornhill van de University of New Mexico, eveneens lid van de HBES, gaat schoonheid hand in hand met de oerdrift om gezond nageslacht op de wereld te zetten. Een gezonde partner is daarvoor een eerste vereiste.
    Thornhill: 'De mens is het product van de evolutie. Wij proberen te bewijzen dat in de loop van de evolutie de hersenen zich zo hebben ontwikkeld, dat zij potentiële partners beoordelen op hun reproductieve capaciteiten. Dit wegen van de potentiële partner gebeurt onbewust. Maar het is niet toevallig dat degenen die wij mooi vinden, de meeste kans op nageslacht bieden.'

En nu we eenmaal op dit veld beland, nemen we nog maar een stap: volgens de logica van evolutie is het zo: veel en gezond nageslacht is de kern van overleven, dus is het herkennen van "veel en gezond nageslacht" van belang en wordt sterk positief gewaardeerd, dat "herkennen van veel en gezond nageslacht" noemen we "schoonheid".
    En daarbij wordt onder andere gelet op dit:
  Thornhill onderzocht voor zowel dieren als mensen waarop hun partnerkeuze is gebaseerd en concludeerde dat mens en dier grote waarde hechten aan een symmetrische lichaamsbouw. 'Symmetrie is het belangrijkste kenmerk van een gezond lichaam, dus van gezonde genen. Mensen met een genetische afwijking, bijvoorbeeld mongooItjes, hebben asymmetrische lichamen. Zij blijken vatbaarder voor ziekten dan degenen die een symmetrisch lichaam hebben.'
    Collega's van Thornhill spoten vogels in met ziektekiemen om te zien hoe de dieren reageerden. De dieren met een symmetrische lichaamsbouw verweerden zich beter tegen de infecties dan hun asymmetrische soortgenoten. Thornhill: 'Hun immuniteitssysteem is beter ontwikkeld. Het onderzoek wees bovendien uit dat de symmetrische dieren van nature minder ziektekiemen met zich meedragen.'

Oh ja: mensen met dit soort ernstige ziektes zijn er dus bijna altijd "lelijk" uit. Oftewel: wat je ziet is dat ze ernstige ziek zijn of afwijingen hebben - "lelijk" is slechts een woord daarvoor.
  De bioloog bestudeerde samen met psycholoog dr. S. Gangestad in 1994 de rol van symmetrie voor het seksleven van jongvolwassenen. De onderzoekers bepaalden de lichaamssymmetrie van vierhonderd studenten. Ze maten de breedte van de voeten, enkels, handen, polsen, ellebogen en oren en vergeleken de uitkomsten van elk linker- en rechterexemplaar. Het gemiddelde verschil in breedte gaf de mate van asymmetrie aan.
    De studenten vulden vervolgens een vragenlijst in over hun persoonlijkheid en hun seksleven. De onderzoekers ontdekten dat de meest symmetrische mannen hun eerste seksuele contacten drie tot vier jaar eerder opdeden dan de meest asymmetrische mannen. Voor zowel mannen als vrouwen gold: hoe symmetrischer, hoe meer partners ze de voorgaande jaren hadden.

Het zijn net dieren, hè, die mensen ...
    Maar geldt het ook andersom?
  Maar is symmetrie een garantie voor schoonheid? Hebben symmetrische mensen heldere ogen, een gave huid, rode lippen en al die andere zaken die in het algemeen mooi worden gevonden?
    Thornhill: 'Dat blijkt inderdaad het geval te zijn. Dat soort kenmerken wijst namelijk ook op een goede gezondheid. Symmetrische mannen zijn atletischer gebouwd, hebben beter ontwikkelde spieren, een betere conditie en een grotere emotionele stabiliteit. Ze hebben veel mannelijke hormonen. Voor symmetrische vrouwen geldt dat ze over meer vrouwelijke hormonen beschikken dan vrouwen die minder mooi worden gevonden.'
    Behalve lichaamssymmetrie is de hormoonhuishouding de sleutel tot schoonheid. Thornhill: 'Want ook dat heeft alles te maken met vruchtbaarheid en voortplanting.'
    Johnston kwam tot dezelfde conclusie. De psycholoog ontwikkelde de afgelopen vijf jaar een computerprogramma, FacePrints geheten, waarmee proefpersonen zelf hun ideale mannen- en vrouwengezicht kunnen samenstellen.
    Uit een onderzoek in 1993 waarbij scholieren met FacePrints het ideale gezicht van een 25-jarige vrouw moesten ontwerpen, bleek dat bepaalde 'typisch vrouwelijke kenmerken', veroorzaakt door een hoog gehalte aan hormonen, zelfs zo werden overdreven, dat de ontworpen gezichten onrealistisch waren. Het ideale vrouwengezicht kreeg de volle lippen van een veertienjarige en de smalle kaaklijn van een elfjarige.

Wat in de werkelijkheid natuurlijk voorkomen wordt door andere factoren.
    Maar geldt het universeel?
  Johnston zette zijn FacePrints afgelopen zomer op Internet waardoor het programma toegankelijk is geworden voor iedereen met aansluiting op het World Wide Web. In een maand tijd ontwierpen vijftigduizend Internet-gebruikers uit honderd verschillende landen hun ideale mannen- en vrouwengezicht. Een analyse van de uitkomsten gaf Johnston meteen inzicht in culturele verschillen.
    Wat blijkt? Er bestaat wereldwijde consensus over bepaalde kenmerken van schoonheid. Johnston: 'De gelaatstrekken die worden veroorzaakt door de geslachtshormonen, hebben in alle culturen een grote betekenis.' Deze uitkomst sluit aan bij eerder cultuuroverschrijdend onderzoek. Daarbij is bijvoorbeeld naar voren gekomen dat bij vrouwen een taille-heupverhouding van 70 procent in alle tijden en in alle culturen als schoonheidsideaal geldt. Dit betekent dat de omtrek van de taille 70 procent is van de omtrek van de heupen. Vrouwen met deze verhouding zijn relatief vruchtbaar.

Ja, dus, grotendeels. Want er zijn, ook natuurlijk, ook afwijkingen:
  In bepaalde Afrikaanse landen worden mollige vrouwen mooier gevonden dan slanke en in Nederland gold dat onder meer in het begin van de zeventiende eeuw (de tijd van Rubens).

Maar dat wordt op den duur weer rechtgezet: die afwijkingen sterven uit wegens minder succesvol.
  Johnston en Thornhill zijn voorlopig nog niet klaar met schoonheid als onderzoeksobject. Johnston werkt aan een computerprogramma waarbij de ideale foto puur op basis van hersengolven van de proefpersoon wordt samengesteld. De proefpersonen hoeven dan niet langer op knoppen te drukken om de ideale foto samen te stellen.
    Johnston: 'Tijdens het meten van de hersenactiviteit bij het zien van verschillende foto's blijken extreme foto's, zowel lelijke als mooie, veel emotie op te roepen. Verander je de afbeelding van een middelmatig gezicht, bijvoorbeeld door het vollere lippen te geven, dan neemt de hersenactiviteit op slag toe.' Op Internet zal het huidige FacePrints actief blijven.
    Thornhill houdt zich de komende tijd bezig met stemgeluid en intelligentie, beide in relatie tot lichaamssymmetrie. 'Wij verwachten een positieve relatie. Dus dat mens en met een symmetrische lichaamsbouw mooie stemmen hebben en intelligenter zijn.' Maar dat druist recht in tegen het stereotiep van het domme blondje: mooi maar dom. 'Inderdaad', zegt Thornhill laconiek.
    Johnston haast zich aan het eind van het gesprek te zeggen dat schoonheid niet het enige is waarop mensen elkaar beoordelen.
'Karakter en gevoel voor humor spelen in de praktijk vaak een even grote, zo niet grotere rol als mensen eenmaal een vaste relatie aangaan. Ik zou dat toch even noemen in het stuk, als ik u was.'

Tja ...
    Maar, wat heeft dit nou allemaal met uiterlijk en genen te maken? Nou simpel: bijna alle genoemde eigenschappen zijn matig tot redelijk genetisch vastgelegd - of beter: worden overgedragen. Dus het resultaat: schoonheid, ook.


Naar Psychologische krachten , of site home .

26 jun.2017