Bronnen bij Psychologische krachten: uiterlijk, "populair"

Mooi zo? We doen alsof de buitenkant er niet toe doet. Maar de werkelijkheid is keihard: het uiterlijk is wel degelijk belangrijk. Mensen hechten aan schoonheid. Waarom? En wat vinden we mooi? Je kunt maar beter mooi zijn. Mooie mensen krijgen vaker gelijk, worden bij een sollicitatie eerder aangenomen, blijven vaker ongestraft bij welk vergrijp dan ook, en ze vinden makkelijker seksuele partners. Schoonheid is oneerlijk.     Maar eerlijk of niet, uiterlijk speelt een grote rol in het leven. Het begint al in de wieg. De mooiere baby's krijgen van hun moeder meer aandacht dan de minder mooie baby's. Uiterlijk is van groot belang bij een eerste ontmoeting. Op basis van hoe iemand eruit ziet, dicht je hem of haar binnen een paar seconden bepaalde eigenschappen toe. En hoe mooier, hoe positiever het oordeel uitvalt. Mooie mensen brengen ook het beste in andere mensen naar boven. Michael Cunningham, psycholoog van de Universiteit van Louisville in Amerika, liet in een onderzoek foto's van vrouwen zien aan 75 mannelijke studenten. De ene vrouw was aantrekkelijker dan de ander. De mannen kregen de vraag voor welke vrouw zij iets zouden willen doen als meubels versjouwen, haar uit een brandend huis redden, geld lenen, bloed geven, of een nier afstaan. Voor de mooie vrouwen waren de mannen het meest bereid over te gaan tot een van de bovenstaande acties. (Met als uitzondering 'geld lenen': dat ging de mannen zelfs voor een mooie vrouw een beetje te ver.) Man wil iets moois Waarom zijn we zo ontvankelijk voor iemands schoonheid? Een verklaring ligt in de evolutie die we hebben doorgemaakt. Eline Comer werkt bij De Maakbare Mens. Deze, door de overheid gesubsidieerde, Belgische organisatie heeft als doel ethische discussies aan te wakkeren over zaken als orgaandonatie, de mogelijkheden erfelijke ziekten op te sporen, en ook plastische chirurgie. Comer bestudeerde twee visies die op schoonheid bestaan: de feministische en de evolutionaire. Vanuit het feministische standpunt is schoonheid een betrekkelijk recent fenomeen, dat door mannen is bedacht om vrouwen te onderdrukken. De evolutiepsychologie daarentegen, gaat uit van een aangeboren belang van schoonheid. Bij onze voorouders stond schoonheid gelijk aan een geschikte partner om zich mee voort te planten. En dat is nog steeds zo. Iemand die aantrekkelijk is, laat zien dat zijn of haar genen goed zijn, en dus een goede partner is om nageslacht mee te maken.     Vooral mannen kijken naar het uiterlijk. Ze zoeken vruchtbare vrouwen. Een jeugdige uitstraling, glanzend haar, een taille-heupverhouding van 0,7 beloven een gezonde vrouw die voor de nakomelingen kan zorgen. Vrouwen vinden het uiterlijk minder van belang bij het zoeken naar een geschikte partner om zich samen mee voort te planten. Zo hoeft hij er niet per se jeugdig uit te zien, want tot op hoge leeftijd kan de man nageslacht voortbrengen. Wat voor een vrouw aantrekkelijk is, is status. Zij wil iemand die voor haar kinderen kan zorgen. De positie van de man op de sociale ladder telt, of zijn mogelijkheden om een hoge status te bereiken. Maar, zegt Corner, dat laatste is iets aan het veranderen. 'Voor vrouwen van nu doet het uiterlijk van de man er wel toe. Nog niet zoals voor mannen, maar toch. Vrouwen hebben een man minder nodig. In de media wordt ook steeds meer aandacht aan het uiterlijk van de man besteed.' Symmetrie is gezond Wat iemand precies mooi vindt, verschilt natuurlijk per mens en per cultuur. De een houdt van blond, de ander let op donker. Een dikke westerse vrouw heeft op vakantie in Egypte de tijd van haar leven. Maar thuisgekomen, moet ze weer wennen aan het schoonheidsideaal hier: een niet al te dik lijf. Toch bestaat er ook zoiets als universele schoonheid. 'In alle culturen vinden mannen vrouwen in hun vruchtbare leeftijd het mooist,' zegt Comer. Jong is dus overal mooier dan oud. Vanuit het feministische standpunt komt deze voorkeur voort uit het verlangen van een man om te domineren. Bij jonge vrouwen gaat dat makkelijker dan bij oudere vrouwen. Ook zou het ideaal van een jonge vrouw ontstaan door reclames. Daarin treden alleen maar jonge vrouwen op, waardoor schoonheid wordt gelijkgesteld aan jeugdigheid. Vanuit het evolutionaire oogpunt echter, staat jong voor het vermogen voor nakomelingen te zorgen.     'Ook symmetrie wordt door iedereen mooi gevonden', gaat Comer verder. In een onderzoek werd bij 72 proefpersonen de symmetrie gemeten van voeten, enkels, de lengte en breedte van hun oren, polsen, handen en ellebogen. Daarna moesten anderen de gezichten van deze mensen rangschikken op meer en minder aantrekkelijk. Het bleek dat de gezichten van de meest symmetrische mensen het aantrekkelijkste werden gevonden. 'Maar het ligt heel subtiel', zegt Comer. 'Je let er niet zo op of iemand al dan niet symmetrisch is. Maar symmetrische lichamen duiden op een gezonde ontwikkeling. Als je groei in de baarmoeder wordt verstoord, krijg je een wat asymmetrisch lijf. Een meer symmetrische man heeft ook beter zaad, blijkt uit onderzoek.' Verder is in alle culturen een gave huid mooi. Ook dat verwijst weer, aldus de evolutiepsychologie, naar jeugd en gezondheid. (bijschrift bij illustratie: Stephen Marquardt maakte dit 'ideale' schoonheidsmasker met behulp van wiskunde, computers en veel gegevens over wat mensen als mooi betitelen. Er is ook een 'ideaal' masker met een lachende uitdrukking.) ... Tussenstukken: ... Bizarre schoonheid Nieuw is een cosmetische ingreep allerminst. Altijd al en overal zijn mensen bezig om zichzelf mooier te maken dan ze zijn. Is het verfraaiing of verminking? Langnekken In Myanmar en Noord-Thailand leven de Padaung, een stam van het Karen-volk. Meisjes krijgen een eerste spiraal om hun nek als ze een jaar of 5 zijn. In de jaren daarna wordt een steeds grotere aangebracht. Bij een volwassen vrouw is de nek zo'n 25 centimeter lang. Lotusvoetjes Lotusvoetjes waren voor de Chinese mannen het summum van schoonheid. Jonge meisjes kregen dagelijks zwachtels om hun voeten. Botten werden gebroken en de tenen werden onder de voetzool gevouwen. Als volwassenen hadden de vrouwen voeten van 10 tot 15 centimeter. Ze konden er amper mee lopen. Het inbinden van voeten gebeurt nu niet meer. Scarificaties Scarificaties komen voor bij mannen en vrouwen van verschillende stammen in Afrika. De huid wordt ingesneden waarna littekens ontstaan. Bij de mannen wijzen ze op moed en mannelijkheid, bij vrouwen is het vaak een bevestiging van schoonheid. Siliconen borsten Groot of klein, het hangt van de mode af wat de ideale borsten zijn. In elke maat kunnen ze bij de cosmetisch chirurg worden aangekocht. En zijn ze gaan hangen? Ook geen probleem, de chirurg lift ze zo weer op. Schotellippen Een vrouw met in haar onderlip een schotel van aardewerk of hout is een schoonheid bij de Mursi in Ethiopië. Bij tienermeisjes worden de ondertanden eruit gehaald, en wordt de lip opengemaakt. De schotel gaat erin, en door de jaren heen komt er een steeds grotere in. Hoe groter de schotel, hoe aantrekkelijker de vrouw. Een echte Adonis Mannen van nu besteden aandacht aan hun looks. Kijk maar naar de reclames op tv: huidverzorging is niet langer meer een vrouwending. En net als vrouwen kunnen ook mannen doorslaan als het gaat om hun uiterlijk. In de Verenigde Staten zou een miljoen mannen lijden aan het Adonis-complex. Deze mannen zijn geobsedeerd door door hun spiermassa en een brede torso. Ze lopen bij de sportschool de deur plat en spuiten zich soms vol met anabole steroïden. Naar schatting zijn in Nederland tussen de 50.000 en 100.000 mannen obsessief met hun lichaam bezig. Manman of vrouwman? Vrouwen hebben een voorkeur voor mannengezichten die iets vervrouwelijkt zijn. Maar dat hangt wel af van de fase van de menstruatiecyclus waarin zij verkeren. Op het vruchtbaarste moment in de cyclus zijn vrouwen wel aangetrokken tot masculiene gezichten. Vermoedelijk duidt een echt mannengezicht op goede genen. En dat is beter voor het nageslacht. De rest van de maand wil de vrouw liever een man die er vriendelijk uitziet. Naar westers model Aziatische vrouwen willen graag een westers uiterlijk. Ze laten hun benen verlengen, vragen om een ooglidcorrectie voor rondere ogen, willen scherpere jukbeenderen om van het ronde Aziatische gezicht af te zijn, laten hun huid bleken, en zo verder. Volgens Eline Comer van de Belgische organisatie De Maakbare Mens betekenen deze wensen van Aziatische vrouwen niet dat westerse vrouwen mooier zijn. Het heeft te maken met de globalisering. Westerse vrouwen worden als voorbeeld gezien. Ze zijn rijker en welvarender, en daarom willen Aziatische vrouwen er waarschijnlijk ook uitzien zoals zij. Overigens doet een internationaal uiterlijk het goed op dit moment. Een mengeling van westers en oosters wordt als zeer fraai gezien. Met een Frans-Ierse moeder en een Indiase vader is model Saira Mohan daar het voorbeeld van. Meer informatie Moeders mooiste, Liesbeth Woertman, Swets & Zeitlinger (2003): schoonheid is niet hoe je eruit ziet, maar heeft te maken met het lichaamsbeeld. Hoe zit dat? Het recht van de mooiste, Nancy Ectoff, Uitgeverij Contact (1999): Wat is schoonheid en waarom hechten wij daar zo aan? Over de wetenschap van mooi en lelijk.