De Volkskrant, 30-07-2005, ingezonden brief van Prof. dr. Mark A. Peletier (Eindhoven)

Clichés en onzin over onbescheiden wetenschappers

Marcel Hulspas maant de wetenschappers tot bescheidenheid (het Betoog & Kennis, 23 juli). De wetenschap is immers doordrongen van twijfel: twijfel aan de eigen resultaten, aan de resultaten van collega's, aan de huidige inzichten.
    Van elke theorie is te verwachten dat zij vroeg of laat vanwege nieuw inzicht of nieuwe experimenten door een andere theorie vervangen zal worden; deze onzekerheid dwingt tot bescheidenheid, zo is de redenering.
    Hulspas verwart twijfel als onderdeel van de wetenschappelijke methode met twijfel over de wetenschappelijke methode. Alle wetenschappers, overigens ook de aanhangers van Intelligent Design, omarmen volledig de principes van deze methode; daarover is geen discussie. Dit vertrouwen in de wetenschappelijke methode bestaat niet ondanks maar juist dankzij de geïnstitutionaliseerde twijfel: het vertrouwen in een argument komt immers voor een groot deel voort uit het voortdurende testen tegen experimenten en tegen andere argumenten, en dus uit twijfel.
    Het is de institutionalisering van twijfel, en het voortdurende toetsen die daar het gevolg van is, die de wetenschap onderscheidt van andere kennisstructuren - zoals religie - en die het rationeel maakt om aan het wetenschappelijke wereldbeeld meer waarde toe te kennen.
Bescheidenheid siert ieder mens, maar de wetenschap geeft daar niet meer of minder reden toe dan andere wereldbeelden.


De Volkskrant, 30-07-2005, ingezonden brief van Dr. F.W. Steutel, wiskundige (Eindhoven)

God

Als het verhaal van Marcel Hulspas exemplarisch is voor het niveau van de discussie over wetenschap, dan kan het Betoog & Kennis er beter meteen een punt achter zetten: clichés en onzin in brokkelig schoolkrantenproza; komkommerjournalistiek.
    'De wetenschap heeft gekozen voor het standpunt dat God niet bestaat', schrijft Hulspas. Flauwekul: de wetenschap heeft geen standpunten over God, want de wetenschap weet niet wat God is. Er zijn honderden serieuze wetenschappers die gelovig zijn en hun geloof gescheiden houden van hun wetenschappelijke activiteiten.
    De meeste wetenschappers houden zich niet met het verleden bezig, maar met wat zij nu in hun omgeving aantreffen. Mede door die activiteiten is de omgeving ingrijpend veranderd (ten kwade of ten goede), en kan Hulspas nu zijn stukje in Word typen en het per e-mail naar de krant sturen.
 

De Volkskrant, 30-07-2005, ingezonden brief van Dr. M. Poot, moleculair cytogeneticus (Hoogland)

Vriezen en dooien

Nadat hij op de website van Spiked-online een aantal meningen van, vooral Britse, journalisten en wetenschappers bij, elkaar had gesprokkeld, maant Marcel Hulspas in zijn artikel van 23 juli 'de' wetenschap tot bescheidenheid. Zelfs als we aannemen, dat de meningen op Spiked-online representatief zouden zijn voor 'de' wetenschap, is het betoog van Marcel Hulspas wel problematisch.
    Om slechts één punt te noemen: 'een wereld waarin alles, inclusief de mens, de resultante is van toeval en natuurwetten.' Vriezen en dooien kan niet tegelijkertijd. Net zomin kun je een verschijnsel verklaren door aan te nemen dat het tegelijkertijd én door toeval én door natuurwetten werd bepaald. Je moet wel kiezen: het is of kop of munt, of toeval of natuurwet.
    Het door ons waargenomen universum lijkt aan beperkingen onderhevig, die wij met een onhandige term 'natuurwetten' noemen. Zo draaien elektronen in bepaalde banen rondom een atoomkern. In theorie zou het zou ook andersom kunnen, maar dat is nog nooit waargenomen. Het huidige wetenschappelijke atoommodel is slechts een 'natuurwet'; het kan geen 'waarheid', 'zin' of 'doel' produceren.
    In de onttoverde wereld van het begin van de 20ste eeuw stelde Max Weber dat wetenschap existentiële vragen en vragen naar zingeving per definitie niet kon beantwoorden. Daarom behoren deze vragen tot het domein van de religie.
    In alle bescheidenheid vraag ik mij af of de mensheid er wel mee zou zijn gediend als wetenschappers anno 2005 de hulp van Ixbalamque (uit Popol Vuh), Jaweh (uit het Oude Testament) of Harry Potter (uit de bekende romans) zouden inroepen om eventuele problemen met hun theorieën te laten repareren of om toch wat 'zingeving', 'waarheid' of 'doel' toe te voegen aan het wetenschappelijk betoog?


Red.:   Exit Marcel Hulspas.


Naar Alfa denken, anti-bèta , Sociologie lijst , Sociologie overzicht , of site home .