Bron bij Belastingmoraal: Gerrit Zalm
Onderstaande gaat over minister van Financiën Gerrit Zalm, die een paar niet
geheel grondige rapporten onder ogen kreeg waaruit op eerste gezicht
geconcludeerd zou kunnen worden dat gemeentes te veel onroerendezaakbelasting (ozb)
zouden heffen. De ozb is een van de weinige progressieve belastingen, dat wil
zeggen: dat rijken meer betalen dan anderen, omdat het naar de waarde van het
bezit gaat. Dus is de VVD er zeer gebeten op, en probeert al langer er een einde
aan te maken. Gerrit Zalm kon de verleiding niet weerstaan om zaak meteen aan de
grote klok te hangen in het tv-programma Buitenhof, vergezeld van een
oproep aan de burgers om geen ozb meer te betalen. Helaas bleken de gegevens al
snel de conclusies niet te ondersteunen, en Zalm moest heel diep buigen. Uit de
grote fout en de diepte van de vernedering kan men afleiden hoe groot de weerzin
van Gerrit Zalm voor belasting-betalen is. En hoezeer hij ervan uitgaat dat de
meeste andere mensen dit ook hebben, althans de mensen in zijn politieke
doelgroep. Zelfs de in economisch opzicht toch behoorlijk rechtse Volkskrant
maakt er gehakt van.
De Volkskrant, 21-02-2006, van verslaggever Marc Peeperkorn
Zalm maakt knieval na ozb-uitglijder
Onder kritiek bedolven minster van Financien heeft spijt van oproep lokale
heffing niet te betalen en trekt beschuldiging jegens gemeenten in
Minister Zalm van Financiën betreurt zijn beschuldiging dat 62 gemeenten een
onwettelijk hoge onroerendezaakbelasting (ozb) heffen. Ook heeft hij spijt van
zijn oproep aan de burgers in deze gemeenten om de ozb-aanslag daarom dit jaar
niet te betalen. PvdA, GroenLinks en ChristenUnie zijn tevreden over de
'nederige excuses', maar spreken van een 'blamage' voor Zalm.
De knieval van Zalm kwam maandagavond na aanzwellende kritiek
op zijn uitlatingen van zondag. De VVD-minister zei te hebben overwogen af te
treden. In een verklaring liet hij weten dat zijn bewering over te hoge
ozb-tarieven op onbetrouwbare cijfers is gebaseerd. 'Ik betreur het dat ik
gemeenten wellicht ten onrechte in een verkeerd daglicht heb gesteld', aldus
Zalm.
Ook had hij 'beter de suggestie achterwege kunnen laten' de
te hoge ozb-aanslag in de prullenbak te gooien. 'Ik trek het boetekleed aan',
zei Zalm in een toelichting. 'Mijn optreden zondag was niet het beste in de
afgelopen elf jaar.'
CDA-fractievoorzitter Verhagen vindt het 'grootmoedig' dat
Zalm zijn woorden herroept. 'De verkiezingsroes was hem dit weekeinde kennelijk
naar het hoofd gestegen.' De VVD laat weten het geheel met de verklaring van
haar partijgenoot eens te zijn. 'Het is verstandig dat Zalm op zijn schreden
terugkeert.'
De oppositie en regeringspartij D66 zijn aanzienlijk
kritischer over de misstap van Zalm. 'Wij zijn blij met zijn excuses, maar Zalm
heeft hier veel gezag mee verspeeld', zegt PvdA-Kamerlid Crone. 'Op basis van
cijfers die niet deugen zijn gemeenten neergezet als clubs die graaien in de
portemonnee van de burger. De degelijkheid die Zalm kenmerkt is een weekendje
weg geweest.'
Bakker (D66) meent dat Zalm 'een geweldige zeperd' heeft
gehaald. 'Hoe groot kan je blunder zijn? Dit is niet de Zalm die ik ken.'
GroenLinks Kamerlid Vendrik noemt het optreden van de VVD'er onbegrijpelijk.
'Zo'n canard vlak voor de verkiezingen bezorgt hem een deuk in een jarenlang
opgebouwd imago. Een dergelijke miskleun heb ik niet eerder van hem meegemaakt.'
Vendrik wil dat Zalm deze week zijn excuses ook in de Tweede Kamer maakt.
De ChristenUnie prijst het 'fors retireren' van de
bewindsman. 'Dit was een goedkope verkiezingsstunt van Zalm. Wat een blamage
voor een minister van Financiën die zoveel degelijkheid uitstraalde', aldus
fractievoorzitter Rouvoet.
De Volkskrant, 21-02-2006, door Philippe Remarque
Analyse | Minister beperkt schade ozb-affaire door snel boetekleed aan te
trekken
Zalm, de onbuigzame, buigt diep
Wat zondag begon als een goed georganiseerde verkiezingsstunt, bleek een etmaal
later een complete politieke misgreep. Gerrit Zalm, de onbuigzame, kon het
alleen nog maar goedmaken met de diepste buiging uit zijn politieke carrière.
Hij bood de gemeenten die hij in het programma Buitenhof zo
trots aan de schandpaal had genageld zijn verontschuldigingen aan. Hij sprak op
alle televisiejournaals van uitglijder, te grote broek en boetekleed, en vergat
ook de misgeslagen plank niet.
Het was publicitaire damage control uit het boekje: wie een fout
ruiterlijk erkent en meteen volledige openheid van zaken biedt, maakt de schade
in ieder geval niet erger. Zoals een ingewijde maandag formuleerde: 'Als je je
hand in een wespennest steekt, moet je niet wachten maar hem meteen helemaal
terugtrekken.'
Zalm heeft daarbij de pech dat hij zijn berouw over de
ozb-uitglijder deze week eerst nog uitgebreid zal moeten herhalen in de Tweede
Kamer. Gevaar dreigt daar niet, maar de oppositie staat al klaar met spot en
hoon.
Het onderwerp is, zegt de vice-premier zelf, in zijn handen
ontploft. Hoe kan zoiets de langstzittende minister van Financiën overkomen? Hij
is toch een solide en alom gerespecteerd politicus, die over ruim een jaar
eervol afscheid wil nemen met een sluitende begroting?
De rook moet nog optrekken, maar twee zaken spelen zeker een
rol: Zalms persoonlijke kruistocht tegen de gemeentelijke belastingen en de
eigen logica van een verkiezingscampagne.
Zalm is er na lange strijd in geslaagd een deel van de door
de gemeenten geheven onroerendezaakbelasting af te schaffen. Sindsdien is hij
gebrand op ontwijkingsmanoeuvres van de gemeenten. Die verhogen op andere
gebieden de belasting soms drastisch, tot ergernis van veel gewone burgers.
Met de lijst van 62 gemeenten die Binnenlandse Zaken had
opgesteld, dacht Zalm de boosdoeners beet te hebben. Een grondige controle van
de cijfers van collega Remkes liet hij achterwege.
Dat komt wellicht doordat over twee weken de
gemeenteraadsverkiezingen plaatsvinden. Zelf refereerde Zalm er in Buitenhof
opzichtig aan. Dat hij een populair thema had aangeroerd, bleek wel uit het
feit dat Nederlands grootste krant, De Telegraaf, zijn 'spierballentaal tegen de
grijpgrage gemeentebesturen' toejuichte.
Volgens ingewijden bedacht het VVD-campagneteam de frontale
aanval in Buitenhof. Als dat waar is, heeft Zalm wellicht te veel op zijn
helpers vertrouwd. Waar zij en minister Remkes van Binnenlandse Zaken buiten
schot blijven, heeft Zalm zichzelf volledig verantwoordelijk gemaakt. Hij heeft
als minister van Financiën opgeroepen tot een belastingboycot. Maandag overwoog
hij zelfs terug te treden.
Hoe goed Zalms naam als vakminister ook is, met de
partijpolitiek heeft hij tot nu toe weinig geluk gehad. Als lijsttrekker kon hij
de VVD niet groot maken. Toen hij vervolgens fractievoorzitter werd, koos hij al
snel voor een terugkeer naar het kabinet.
Zalm de schatkistbewaarder is daarentegen uitgegroeid tot een
icoon van degelijkheid en nuchterheid. Bij veel Nederlanders kan hij een potje
breken. Voor zijn ontwapenende eerlijkheid over de fout komen de eerste
complimenten in ieder geval al weer binnen.
De Volkskrant, 22-02-2006, door Douwe Douwes
Zalm en VVD wantrouwen belastingheffing gemeenten
De onroerendezaakbelasting behoort tot de meest gehate belastingen. Maar dat
gemeenten de heffing misbruiken om financiële gaten te dekken, is niet te
bewijzen.
Tussentitel: Kamer accepteert excuus
De regeringspartijen CDA, VVD en D66 accepteren de excuses van minister Zalm
voor zijn oproep te hoge ozb-aanslagen niet te betalen. VVD-leider Van Aartsen
prees dinsdag in de Tweede Kamer zijn partijgenoot voor diens snelle knieval.
Vendrik (GroenLinks) eiste dat Zalm ondubbelzinnig afstand zou nemen van zijn
pleidooi tot belastingstaking. Zalm betuigde spijt, maar zei tegelijkertijd dat
de burger een niet rechtsgeldige ozb-aanslag niet hoeft te betalen.
Minister Zalm van Financiën had maandag amper zijn excuses
aangeboden over de ozb-uitglijder, of hij wees er alweer op dat die zeperd niet
wegneemt dat veel gemeenten deze belasting misbruiken om de kas te spekken. De
minister kreeg daarvoor dinsdag steun in de Tweede Kamer, waar hij zijn faux pas
moest toelichten. Onder meer financieel specialist Bert Bakker van
coalitiegenoot D66 vindt dat er het nodige is aan te merken op wat de gemeenten
met de ozb doen en hebben gedaan.
Cijfers om de beschuldigingen te onderbouwen, blijken echter
schaars. Hét onderzoek op dit gebied is de Atlas van de lokale lasten, die ieder
jaar door het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lokale Overheden (Coelo)
wordt gedaan. Maar het Coelo benadrukt dat het lastig is m iets zinnigs over de
ontwikkeling van de ozb-tarieven in de afgelopen jaren te zeggen.
Elke keer dat de geschatte waarde van de huizen en
bedrijfspanden - de beruchte WOZ-waarde - door de gemeente wordt aangepast,
veranderen ook de tarieven van de ozb. Dat maakt het moeilijk iets zinnigs over
de tariefontwikkeling te zeggen. Bovendien wordt in veel gemeenten geen
duidelijke grens getrokken tussen wat onder de riool- en afvalstoffenbelasting
valt en wat onder de ozb, wat een vergelijking nog moeilijker maakt.
Het is niet toevallig dat Zalm gisteren aankondigde met alle
betrokken partijen om de tafel te gaan zitten. Zo wil hij volledig helder te
krijgen wat er in de gemeenten met de ozb is gebeurd.
Volgens hoogleraar fiscale economie Leo Stevens is de claim
van Zalm dat gemeenten als het ze zo uitkomt de ozb-kraan opendraaien, niet op
grondig onderzoek is gebaseerd. Uit studies van het Coelo en de Vereniging Eigen
Huis is wel gebleken dat de lokale lasten - waaronder de ozb - in de afgelopen
jaren zijn gestegen. Maar volgens Stevens is het te simpel om daaraan conclusies
aan te verbinden. 'Je moet ook kijken naar wat de gemeenten aan extra taken van
het rijk krijgen opgedragen, en hoeveel financiële middelen daar tegenover
staan.'
Zalm en de VVD pleiten al langer voor een volledige
afschaffing van de ozb. Vanwege politieke weerstand moest de partij bij de
onderhandelingen over het regeerakkoord genoegen nemen met de afschaffing van
alleen het gebruikersdeel. Dat is per 1 januari gebeurd, ondanks heftig verzet
van onder meer de gemeenten. De laatsten worden overigens gecompenseerd via een
extra storting door het rijk in het Gemeentefonds.
'Daaruit spreekt geen groot vertrouwen in de lokale
democratie', zegt hoogleraar Stevens. 'Zalm zegt dat lagere overheden hun geld
veel te makkelijk uitgeven. Daar durf ik wel vraagtekens bij te zetten.
Tegenover het beeld van de lokale wethouder die een theater in zijn gemeente wil
bouwen, staat Den Haag dat miljarden aan de Betuweroute uitgeeft. Sommige dingen
kun je beter op lokaal niveau afwegen. Als je de lokale democratie serieus
neemt, moeten gemeenten de marge hebben om zelf belasting te heffen.'
De Volkskrant, 21-02-2006, hoofdredactioneel commentaar
Uitglijder Zalm
Minister Zalm van Financiën heeft zijn excuses aangeboden aan de door hem in
staat van beschuldiging gestelde gemeenten. Hij nam volkomen terecht het woord
uitglijder in de mond voor een onberaden politieke actie die de toch al
gespannen verhoudingen tussen hem en de gemeenten op scherp heeft gezet. Zijn
oproep aan inwoners van 62 gemeenten de onroerendezaakbelasting niet te betalen,
is zo als een boemerang bij hem teruggekomen.
Een dergelijke oproep tot burgerlijke ongehoorzaamheid door
een gezagsdrager van de overheid is op zichzelf al ongehoord. Wanneer gemeenten
over de schreef gaan, is het aan minister Remkes van Binnenlandse Zaken om in
actie te komen - en niet aan de individuele belastingbetaler.
Minister Zalm deed zijn oproep in het tv-programma Buitenhof.
Hij verzekerde de kijkers dat ze niet bang hoefden te zijn, want de betrokken
gemeenten zouden in strijd met de wet handelen. Of dit zo is, valt nog te
bezien, want op het moment dat de gemeenten hun begroting vaststelden, moest de
nieuwe ozb-wetgeving nog door de Eerste Kamer worden behandeld.
Maar nu blijkt ook nog dat Zalm zich op onjuiste informatie
heeft gebaseerd. De zwarte lijst van 62 gemeenten klopt in de verste verte niet.
Dat wordt bevestigd door onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen, die
bijhouden hoe de lokale lasten zich ontwikkelen. Vele gemeenten op de lijst
houden zich netjes aan de maximale verhoging. Andere komen door afronding net
iets boven de toegestane verhoging uit. En dan is er nog een categorie die van
de provincie toestemming heeft gekregen voor een extra verhoging van de ozb. Van
de zwarte lijst blijft nauwelijks iets over.
De afschaffing van de ozb is een VVD-stokpaardje. Tegen
heftig verzet van de gemeenten in, is het de VVD gelukt het gebruikersdeel van
de ozb (voor huurders en huiseigenaren) af te schaffen. De gemeenten worden
hiervoor gecompenseerd door een extra storting in het Gemeentefonds. Eigenaren
van woningen en bedrijfspanden moeten nog wel belasting betalen over de waarde
van hun onroerend goed.
Terwijl de lokale overheid steeds meer taken van het rijk op
haar bordje krijgt, wordt de eigen beleidsruimte steeds kleiner. Dat wringt. Bij
decentralisatie behoort juist een vergroting van de mogelijkheden voor gemeenten
zelf belastingen te heffen. Opmerkelijk is dat sinds kort ook de VVD hiervoor
pleit in het Liberaal Manifest. De actie van Zalm, die meent dat alleen het rijk
belasting moet kunnen heffen, staat dus haaks op opvattingen van zijn eigen
partij.
Minister Zalm blijkt de plank ernstig te hebben misgeslagen
en gemeenten ten onrechte in een kwaad daglicht te hebben gesteld. Zijn
ondoordachte aanval schaadt bovendien, zoals de Vereniging van Nederlandse
Gemeenten terecht stelt, ook het aanzien van de overheid als geheel. Heel
verwonderlijk voor iemand met zo veel bestuurlijke ervaring.
Terug naar In het kort, belastingverlaging
, Belastingmoraal
, Sociologie overzicht
, of naar
site home
.
|