Bron bij Belastingmoraal: Gerrit Zalm

Onderstaande gaat over minister van Financiën Gerrit Zalm, die een paar niet geheel grondige rapporten onder ogen kreeg waaruit op eerste gezicht geconcludeerd zou kunnen worden dat gemeentes te veel onroerendezaakbelasting (ozb) zouden heffen. De ozb is een van de weinige progressieve belastingen, dat wil zeggen: dat rijken meer betalen dan anderen, omdat het naar de waarde van het bezit gaat. Dus is de VVD er zeer gebeten op, en probeert al langer er een einde aan te maken. Gerrit Zalm kon de verleiding niet weerstaan om zaak meteen aan de grote klok te hangen in het tv-programma Buitenhof, vergezeld van een oproep aan de burgers om geen ozb meer te betalen. Helaas bleken de gegevens al snel de conclusies niet te ondersteunen, en Zalm moest heel diep buigen. Uit de grote fout en de diepte van de vernedering kan men afleiden hoe groot de weerzin van Gerrit Zalm voor belasting-betalen is. En hoezeer hij ervan uitgaat dat de meeste andere mensen dit ook hebben, althans de mensen in zijn politieke doelgroep. Zelfs de in economisch opzicht toch behoorlijk rechtse Volkskrant maakt er gehakt van.
 

De Volkskrant
, 21-02-2006, van verslaggever Marc Peeperkorn

Zalm maakt knieval na ozb-uitglijder

Onder kritiek bedolven minster van Financien heeft spijt van oproep lokale heffing niet te betalen en trekt beschuldiging jegens gemeenten in


Minister Zalm van Financiën betreurt zijn beschuldiging dat 62 gemeenten een onwettelijk hoge onroerendezaakbelasting (ozb) heffen. Ook heeft hij spijt van zijn oproep aan de burgers in deze gemeenten om de ozb-aanslag daarom dit jaar niet te betalen. PvdA, GroenLinks en ChristenUnie zijn tevreden over de 'nederige excuses', maar spreken van een 'blamage' voor Zalm.
    De knieval van Zalm kwam maandagavond na aanzwellende kritiek op zijn uitlatingen van zondag. De VVD-minister zei te hebben overwogen af te treden. In een verklaring liet hij weten dat zijn bewering over te hoge ozb-tarieven op onbetrouwbare cijfers is gebaseerd. 'Ik betreur het dat ik gemeenten wellicht ten onrechte in een verkeerd daglicht heb gesteld', aldus Zalm.
    Ook had hij 'beter de suggestie achterwege kunnen laten' de te hoge ozb-aanslag in de prullenbak te gooien. 'Ik trek het boetekleed aan', zei Zalm in een toelichting. 'Mijn optreden zondag was niet het beste in de afgelopen elf jaar.'
    CDA-fractievoorzitter Verhagen vindt het 'grootmoedig' dat Zalm zijn woorden herroept. 'De verkiezingsroes was hem dit weekeinde kennelijk naar het hoofd gestegen.' De VVD laat weten het geheel met de verklaring van haar partijgenoot eens te zijn. 'Het is verstandig dat Zalm op zijn schreden terugkeert.'
    De oppositie en regeringspartij D66 zijn aanzienlijk kritischer over de misstap van Zalm. 'Wij zijn blij met zijn excuses, maar Zalm heeft hier veel gezag mee verspeeld', zegt PvdA-Kamerlid Crone. 'Op basis van cijfers die niet deugen zijn gemeenten neergezet als clubs die graaien in de portemonnee van de burger. De degelijkheid die Zalm kenmerkt is een weekendje weg geweest.'
    Bakker (D66) meent dat Zalm 'een geweldige zeperd' heeft gehaald. 'Hoe groot kan je blunder zijn? Dit is niet de Zalm die ik ken.' GroenLinks Kamerlid Vendrik noemt het optreden van de VVD'er onbegrijpelijk. 'Zo'n canard vlak voor de verkiezingen bezorgt hem een deuk in een jarenlang opgebouwd imago. Een dergelijke miskleun heb ik niet eerder van hem meegemaakt.' Vendrik wil dat Zalm deze week zijn excuses ook in de Tweede Kamer maakt.
    De ChristenUnie prijst het 'fors retireren' van de bewindsman. 'Dit was een goedkope verkiezingsstunt van Zalm. Wat een blamage voor een minister van Financiën die zoveel degelijkheid uitstraalde', aldus fractievoorzitter Rouvoet.


De Volkskrant
, 21-02-2006, door Philippe Remarque

Analyse | Minister beperkt schade ozb-affaire door snel boetekleed aan te trekken

Zalm, de onbuigzame, buigt diep

Wat zondag begon als een goed georganiseerde verkiezingsstunt, bleek een etmaal later een complete politieke misgreep. Gerrit Zalm, de onbuigzame, kon het alleen nog maar goedmaken met de diepste buiging uit zijn politieke carrière.
    Hij bood de gemeenten die hij in het programma Buitenhof zo trots aan de schandpaal had genageld zijn verontschuldigingen aan. Hij sprak op alle televisiejournaals van uitglijder, te grote broek en boetekleed, en vergat ook de misgeslagen plank niet.
Het was publicitaire damage control uit het boekje: wie een fout ruiterlijk erkent en meteen volledige openheid van zaken biedt, maakt de schade in ieder geval niet erger. Zoals een ingewijde maandag formuleerde: 'Als je je hand in een wespennest steekt, moet je niet wachten maar hem meteen helemaal terugtrekken.'
    Zalm heeft daarbij de pech dat hij zijn berouw over de ozb-uitglijder deze week eerst nog uitgebreid zal moeten herhalen in de Tweede Kamer. Gevaar dreigt daar niet, maar de oppositie staat al klaar met spot en hoon.
    Het onderwerp is, zegt de vice-premier zelf, in zijn handen ontploft. Hoe kan zoiets de langstzittende minister van Financiën overkomen? Hij is toch een solide en alom gerespecteerd politicus, die over ruim een jaar eervol afscheid wil nemen met een sluitende begroting?
    De rook moet nog optrekken, maar twee zaken spelen zeker een rol: Zalms persoonlijke kruistocht tegen de gemeentelijke belastingen en de eigen logica van een verkiezingscampagne.
    Zalm is er na lange strijd in geslaagd een deel van de door de gemeenten geheven onroerendezaakbelasting af te schaffen. Sindsdien is hij gebrand op ontwijkingsmanoeuvres van de gemeenten. Die verhogen op andere gebieden de belasting soms drastisch, tot ergernis van veel gewone burgers.
    Met de lijst van 62 gemeenten die Binnenlandse Zaken had opgesteld, dacht Zalm de boosdoeners beet te hebben. Een grondige controle van de cijfers van collega Remkes liet hij achterwege.
    Dat komt wellicht doordat over twee weken de gemeenteraadsverkiezingen plaatsvinden. Zelf refereerde Zalm er in Buitenhof opzichtig aan. Dat hij een populair thema had aangeroerd, bleek wel uit het feit dat Nederlands grootste krant, De Telegraaf, zijn 'spierballentaal tegen de grijpgrage gemeentebesturen' toejuichte.
    Volgens ingewijden bedacht het VVD-campagneteam de frontale aanval in Buitenhof. Als dat waar is, heeft Zalm wellicht te veel op zijn helpers vertrouwd. Waar zij en minister Remkes van Binnenlandse Zaken buiten schot blijven, heeft Zalm zichzelf volledig verantwoordelijk gemaakt. Hij heeft als minister van Financiën opgeroepen tot een belastingboycot. Maandag overwoog hij zelfs terug te treden.
    Hoe goed Zalms naam als vakminister ook is, met de partijpolitiek heeft hij tot nu toe weinig geluk gehad. Als lijsttrekker kon hij de VVD niet groot maken. Toen hij vervolgens fractievoorzitter werd, koos hij al snel voor een terugkeer naar het kabinet.
    Zalm de schatkistbewaarder is daarentegen uitgegroeid tot een icoon van degelijkheid en nuchterheid. Bij veel Nederlanders kan hij een potje breken. Voor zijn ontwapenende eerlijkheid over de fout komen de eerste complimenten in ieder geval al weer binnen.


De Volkskrant
, 22-02-2006, door Douwe Douwes

Zalm en VVD wantrouwen belastingheffing gemeenten

De onroerendezaakbelasting behoort tot de meest gehate belastingen. Maar dat gemeenten de heffing misbruiken om financiële gaten te dekken, is niet te bewijzen.


Tussentitel: Kamer accepteert excuus

De regeringspartijen CDA, VVD en D66 accepteren de excuses van minister Zalm voor zijn oproep te hoge ozb-aanslagen niet te betalen. VVD-leider Van Aartsen prees dinsdag in de Tweede Kamer zijn partijgenoot voor diens snelle knieval. Vendrik (GroenLinks) eiste dat Zalm ondubbelzinnig afstand zou nemen van zijn pleidooi tot belastingstaking. Zalm betuigde spijt, maar zei tegelijkertijd dat de burger een niet rechtsgeldige ozb-aanslag niet hoeft te betalen.
    Minister Zalm van Financiën had maandag amper zijn excuses aangeboden over de ozb-uitglijder, of hij wees er alweer op dat die zeperd niet wegneemt dat veel gemeenten deze belasting misbruiken om de kas te spekken. De minister kreeg daarvoor dinsdag steun in de Tweede Kamer, waar hij zijn faux pas moest toelichten. Onder meer financieel specialist Bert Bakker van coalitiegenoot D66 vindt dat er het nodige is aan te merken op wat de gemeenten met de ozb doen en hebben gedaan.
    Cijfers om de beschuldigingen te onderbouwen, blijken echter schaars. Hét onderzoek op dit gebied is de Atlas van de lokale lasten, die ieder jaar door het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lokale Overheden (Coelo) wordt gedaan. Maar het Coelo benadrukt dat het lastig is m iets zinnigs over de ontwikkeling van de ozb-tarieven in de afgelopen jaren te zeggen.
    Elke keer dat de geschatte waarde van de huizen en bedrijfspanden - de beruchte WOZ-waarde - door de gemeente wordt aangepast, veranderen ook de tarieven van de ozb. Dat maakt het moeilijk iets zinnigs over de tariefontwikkeling te zeggen. Bovendien wordt in veel gemeenten geen duidelijke grens getrokken tussen wat onder de riool- en afvalstoffenbelasting valt en wat onder de ozb, wat een vergelijking nog moeilijker maakt.
    Het is niet toevallig dat Zalm gisteren aankondigde met alle betrokken partijen om de tafel te gaan zitten. Zo wil hij volledig helder te krijgen wat er in de gemeenten met de ozb is gebeurd.
    Volgens hoogleraar fiscale economie Leo Stevens is de claim van Zalm dat gemeenten als het ze zo uitkomt de ozb-kraan opendraaien, niet op grondig onderzoek is gebaseerd. Uit studies van het Coelo en de Vereniging Eigen Huis is wel gebleken dat de lokale lasten - waaronder de ozb - in de afgelopen jaren zijn gestegen. Maar volgens Stevens is het te simpel om daaraan conclusies aan te verbinden. 'Je moet ook kijken naar wat de gemeenten aan extra taken van het rijk krijgen opgedragen, en hoeveel financiële middelen daar tegenover staan.'
    Zalm en de VVD pleiten al langer voor een volledige afschaffing van de ozb. Vanwege politieke weerstand moest de partij bij de onderhandelingen over het regeerakkoord genoegen nemen met de afschaffing van alleen het gebruikersdeel. Dat is per 1 januari gebeurd, ondanks heftig verzet van onder meer de gemeenten. De laatsten worden overigens gecompenseerd via een extra storting door het rijk in het Gemeentefonds.
    'Daaruit spreekt geen groot vertrouwen in de lokale democratie', zegt hoogleraar Stevens. 'Zalm zegt dat lagere overheden hun geld veel te makkelijk uitgeven. Daar durf ik wel vraagtekens bij te zetten. Tegenover het beeld van de lokale wethouder die een theater in zijn gemeente wil bouwen, staat Den Haag dat miljarden aan de Betuweroute uitgeeft. Sommige dingen kun je beter op lokaal niveau afwegen. Als je de lokale democratie serieus neemt, moeten gemeenten de marge hebben om zelf belasting te heffen.'


De Volkskrant, 21-02-2006, hoofdredactioneel commentaar

Uitglijder Zalm

Minister Zalm van Financiën heeft zijn excuses aangeboden aan de door hem in staat van beschuldiging gestelde gemeenten. Hij nam volkomen terecht het woord uitglijder in de mond voor een onberaden politieke actie die de toch al gespannen verhoudingen tussen hem en de gemeenten op scherp heeft gezet. Zijn oproep aan inwoners van 62 gemeenten de onroerendezaakbelasting niet te betalen, is zo als een boemerang bij hem teruggekomen.
    Een dergelijke oproep tot burgerlijke ongehoorzaamheid door een gezagsdrager van de overheid is op zichzelf al ongehoord. Wanneer gemeenten over de schreef gaan, is het aan minister Remkes van Binnenlandse Zaken om in actie te komen - en niet aan de individuele belastingbetaler.
    Minister Zalm deed zijn oproep in het tv-programma Buitenhof. Hij verzekerde de kijkers dat ze niet bang hoefden te zijn, want de betrokken gemeenten zouden in strijd met de wet handelen. Of dit zo is, valt nog te bezien, want op het moment dat de gemeenten hun begroting vaststelden, moest de nieuwe ozb-wetgeving nog door de Eerste Kamer worden behandeld.
    Maar nu blijkt ook nog dat Zalm zich op onjuiste informatie heeft gebaseerd. De zwarte lijst van 62 gemeenten klopt in de verste verte niet. Dat wordt bevestigd door onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen, die bijhouden hoe de lokale lasten zich ontwikkelen. Vele gemeenten op de lijst houden zich netjes aan de maximale verhoging. Andere komen door afronding net iets boven de toegestane verhoging uit. En dan is er nog een categorie die van de provincie toestemming heeft gekregen voor een extra verhoging van de ozb. Van de zwarte lijst blijft nauwelijks iets over.
    De afschaffing van de ozb is een VVD-stokpaardje. Tegen heftig verzet van de gemeenten in, is het de VVD gelukt het gebruikersdeel van de ozb (voor huurders en huiseigenaren) af te schaffen. De gemeenten worden hiervoor gecompenseerd door een extra storting in het Gemeentefonds. Eigenaren van woningen en bedrijfspanden moeten nog wel belasting betalen over de waarde van hun onroerend goed.
    Terwijl de lokale overheid steeds meer taken van het rijk op haar bordje krijgt, wordt de eigen beleidsruimte steeds kleiner. Dat wringt. Bij decentralisatie behoort juist een vergroting van de mogelijkheden voor gemeenten zelf belastingen te heffen. Opmerkelijk is dat sinds kort ook de VVD hiervoor pleit in het Liberaal Manifest. De actie van Zalm, die meent dat alleen het rijk belasting moet kunnen heffen, staat dus haaks op opvattingen van zijn eigen partij.
    Minister Zalm blijkt de plank ernstig te hebben misgeslagen en gemeenten ten onrechte in een kwaad daglicht te hebben gesteld. Zijn ondoordachte aanval schaadt bovendien, zoals de Vereniging van Nederlandse Gemeenten terecht stelt, ook het aanzien van de overheid als geheel. Heel verwonderlijk voor iemand met zo veel bestuurlijke ervaring.


Terug naar In het kort, belastingverlaging  , Belastingmoraal  , Sociologie overzicht  , of naar site home  .