Bron bij Samenwerking bij dieren: over Frans de`Waal |
12 mei 2007 |
De Volkskrant, 05-05-2007, van medewerker Diederik van Hoogstraten
Groot kenner van de mensaap invloedrijker dan George Bush
Bioloog is na Ayaan Hirsi Ali de tweede Nederlander in de tophonderd van Time.
Tussentitel: Primatoloog De Waal heeft de wind mee
‘Iedereen feliciteert me omdat ik George Bush heb verslagen.’ Frans de Waal is
volgens het Amerikaanse tijdschrift Time een van de honderd
invloedrijkste figuren op aarde. President Bush zit niet in die groep. De Waal
grinnikt. ‘Kennelijk moet ik daar trots op zijn.’
De Nederlandse bioloog doet al decennia onderzoek naar het
gedrag van mensapen. Zijn vermogen om verbanden te leggen tussen mens en aap, en
die evolutionaire relatie voor een breed publiek inzichtelijk te maken, heeft
hem de ultieme waardering van de Time-redactie opgeleverd.
Het blad noemt De Waal (58) een learned contrarian,
een dwarse denker. ‘De Waal concentreert zich op wat ons samenbrengt:
wederkerigheid, empathie, de oplossing van conflicten. We aanvaarden misschien
dat we van de apen afstammen’, schrijft Time, ‘maar mensen als De Waal
zijn nodig om ons eraan te herinneren dat we niet zo heel ver zijn gekomen.’
Drie weken geleden hoorde de bioloog dat hij gekozen was in
de ‘tophonderd’. De wetenschapper is de tweede Nederlander op de lijst, na Ayaan
Hirsi Ali in 2005. ‘Het betekent zeker iets’, zegt De Waal vanuit Atlanta, waar
hij verbonden is aan Emory University. ‘Ik hecht er waarde aan, omdat deze lijst
laat zien dat je werk ook buiten het vakgebied doordringt.’
De waardering en erkenning van zijn collega’s is één ding,
vertelt De Waal. Zo is hij na een ‘rigoureus proces’ toegelaten tot de
Amerikaanse Academy of Sciences. Maar De Waals meeslepende, vaak humoristische
boeken over chimpansees, bonobo’s en de mens zijn juist gericht op een groot
publiek. Dat geldt zeker voor Van nature goed (1996) en De aap in ons
(2005).
De Waal: ‘De vraag is: hoe ver reikt je wetenschap? Dat is
moeilijk te meten. Maar deze lijst van Time geeft wel een indicatie.’
Hij kwam in 1981 naar de VS nadat hij in Nederland had
gestudeerd en onderzoek had verricht. Chimpansee-politiek, zijn eerste
boek, verscheen in 1982. Al snel werd De Waal een toonaangevende primatoloog. In
1991 kwam hij bij de psychologiefaculteit van Emory University.
Blijft de vraag waarom de bioloog juist nu op de lijst
terecht is gekomen. De Waal weet het ook niet. ‘Tja, ik ben de laatste vijf, zes
jaar wel veel in het nieuws geweest.’
Adi Ignatius, als adjunct-hoofdredacteur van Time
verantwoordelijkheid voor de lijst, kan alleen zeggen dat de wetenschapsredactie
vond dat De Waal een plek tussen de genomineerden verdiende. ‘Het gaat om de
invloed nu’, zegt Igantius. ‘Maar soms moet je het zien als een lifetime
achievement award.’ De Waal wordt in wezen beloond voor zijn levenslange
arbeid.
De afgelopen 25 jaar heeft De Waal een grote verandering
waargenomen in de manier waarop de buitenwacht reageert op zijn werk. ‘In de
eerste jaren kreeg ik veel weerstand.’ Dezer dagen ‘wordt alles voor zoete koek
geslikt’, zegt hij. ‘Soms denk ik: mensen zouden wel wat meer kritiek mogen
geven.’
De tegenstand die er nog is, valt in twee groepen uiteen.
Vooral in de VS treft hij opponenten die niet in de evolutietheorie geloven. ‘De
religieuze blik’, noemt De Waal dat. ‘Maar je ziet een discrepantie tussen de
creationisten, en die mensen die een probleem hebben met de evolutie, maar op
hun beurt wel gefascineerd zijn door de dierenwereld en de vergelijking tussen
mens en dier.’
Een tweede front wordt gevormd door ‘de linkse intellectuelen
in Frankrijk’, zegt De Waal. ‘Dat is de filosofische blik: Cartesiaans. Volgens
hen mag je mens en dier niet eens vergelijken.’
Critici zullen moeten aanvaarden dat De Waals werk inmiddels
wereldwijd wordt erkend. De hoofdpersoon vindt het leuk dat hij op de lijst
staat. Hij noemt het ‘goede gezelschap’ van Oprah Winfrey en Al Gore. Maar De
Waals stem betrekt als hij hoort dat ook Osama bin Laden op de lijst staat.
‘Slecht gezelschap.’
Tussnestuk:
Na Hirsi Ali de tweede Nederlander op de lijst van
invloedrijken
Als Nederlander neemt Frans de Waal de fakkel over van Ayaan Hirsi Ali. De
VVD-politicus was in 2005 de eerste Nederlander op de lijst. Dit jaar staan er
inwoners uit 28 landen op.
De jaarlijkse Time 100 begon in 2004. De keuze van
honderd ‘invloedrijkste’ mensen is ‘subtiel en subjectief’, geeft
adjunct-hoofdredacteur Adi Ignatius toe. ‘Je kunt invloed niet kwantificeren.’
Het is een barometer: wie doet er volgens Time toe?
Niet president George W. Bush, die voor het eerst afviel vanwege zijn ‘vermogen
om invloed juist te verspelen’. Wel de Sudanese dictator Omar Bashir. Een
notering is ‘geen steunbetuiging’, zegt Igantius.
Op de lijst staan 71 mannen en 29 vrouwen, onder wie de
Duitse bondskanselier Angela Merkel en de Britse koningin Elizabeth II
De lijst staat ook op internet: www.time.com/time/specials/2007/time100/.
Aanstaande dinsdag worden de honderd genomineerden geëerd tijdens een gala in
New York.
Naar Samenwerking bij dieren
, Groep en samenleving
, Sociologie lijst
, Sociologie overzicht
, of site home
.
|