Vermenging van culturen, analogie: het overgangsproces

24 mei 2009


In Culturen, vermenging, analogie zijn gelijkenissen getrokken tussen culturele vermenging en vermenging van metalen en andere stoffen. Een van de daar genoemde factoren is de mate van verschil tussen de twee betrokken stoffen, oftewel de betrokken culturen, en de mogelijke resulterende afstoting tussen die twee.
    "Afstoting" is weer een meer algemene term voor de situatie dat er kennelijk specifieke aspecten in die stoffen of culturen zijn die elkaar wederzijds uitsluiten - iets dat je ook  kan voorstellen als een "ja of nee" situatie, of met het bekende adagium: je kan niet een beetje zwanger zijn.
    Voor culturen zijn een groot aantal van dit soort zaken te benoemen. Nummer één, met stip, is religie. Praktisch gezien is het zo dat als je aanhanger bent van de ene religie, dat je dat niet bent van alle andere - sterker: veruit de meeste mensen zijn dan tegenstander van de andere religies. Hier is letterlijk sprake van onderlinge afstoting - de voorbeelden uit de praktische wereld zijn hier eigenlijk overbodig, want "godsdienststrijd" is een standaardbegrip .
   Maar er zijn veel meer kleinere voorbeelden van dit soort zaken op allerlei niveaus van sociaal functioneren, waarvan we een aantal gaan bespreken aan de hand van praktijksituaties (uit de Volkskrant, 23-05-2009, door Greta Riemersma):
 
 

Buitenspel in Marokko

Volkskrant-medewerkster Greta Riemersma woont sinds anderhalf jaar met man en kinderen in Marokko.
...

Arbi was dood en wij gingen naar hem toe. ...
    In Arbi's huis hing het verdriet zwaar over de breedbeeldtelevisie die Koran-teksten ten gehore gaf. ... Ik wist dat ik er niet bij kon zijn als hij straks zo zijn graf zou ingaan. In het deel van Marokko waar ik woon - Kenitra, vlak bij Rabat - begraven alleen mannen de doden. En ik ben een vrouw.

Voorbeeld nummer twee: als  er geen vrouwen mee mogen, is het niet zo dat er een beetje geen vrouwen mee mogen. Het is per definitie zo dat alle vrouwen niet mee mogen. Als er een beetje vrouwen mee mogen, mogen alle vrouwen mee. Een typisch "geen beetje zwanger" situatie.
    Situatie nummer twee:

  Bijna anderhalf jaar geleden kwam ik in Marokko aan, en de eerste maanden kon ik niet wennen aan het idee dat ik naast mijn echtgenoot niet bestond. Is hij bij mij, dan hoef ik in een café nooit een kop koffie te bestellen, geen pond gehakt te vragen bij de slager, geen envelopje af te halen bij de Marokkaanse PTT, want mij wordt toch niets gevraagd. Ben ik alleen dan is iedereen buitengewoon vriendelijk, maar ben ik met hem, dan ben ik er eigenlijk niet.
    Men noemt dit gedrag respect. ...

Volgende geval: respect. Deze vorm van respect, de inherente vorm die niet uit verdienste voortkomt maar uit wie je bent, is in de onderlinge omgang een "ja of nee"-vorm van respect. Marokkanen hebben er zelfs namen voor (uit de Volkskrant, 22-03-2006, door Kees Beekmans):

 

Je bent kbir of sgir

In Marokko draait alles om macht. Wie groot is, kbir, kan zich alles permitteren. Wie klein is, sgir, niets.
...

Je kan het niet duidelijker het zeggen: het is alles of niets - ja of nee.
    Dit soort dingen komen ook in combinaties voor (terug naar Riemersma):

  Ben ik alleen thuis, dan komt geen man het huis binnen die geen bloedverwant van mij is. Voordat ik naar Marokko vertrok, was ik niet op de hoogte van deze regel, maar ik was er snel genoeg achter toen een goede vriend van ons aanbelde, een oudere Marokkaan die ik buiten Marokko vaak had ontmoet.
    Hij kwam voor mijn man. Ik zei dat mijn man even weg was maar zo terug zou komen. Ik nodigde hem binnen uit, maar tot mijn verbazing weigerde hij. Hij wilde liever buiten wachten tot mijn man terugkwam.
    'In mijn cultuur is het erg onbeleefd om iemand op straat laten staan', zei ik tegen hem.
    'Dat weet ik', zei hij. 'Maar in mijn cultuur is het erg onbeleefd als ik nu binnenkom.' Ik sloot de deur en door het raam zag ik hem op straat heen en weer drentelen, tot mijn man kwam.
Daarna vertrokken ze samen.

Ook dit is een overduidelijke go - no go situatie. Je kan niet een beetje niet-binnen-komen. Nog een voorbeeld, verbonden aan religie (weer uit Riemersma):

  Fotobijschrift:
De foto's bij dit artikel zijn gemaakt door Yasmine Finani, Greta's 10-jarige dochter

Waaruit je onmiddellijk de conclusie kan trekken dat Greta Riemersma getrouwd is met een islamitische, vermoedelijk dus Marokkaanse, man. Want trouwen met een islamiet betekent dat je kinderen islamitische namen krijgen. Een niet-islamitische naam kan niet vanwege het geloof - de geloofsgenoten zouden je niet meer aankijken, en het betreffende kind wordt er dus waarschijnlijk dus ook op aangekeken - in Nederlandse termen: gediscrimineerd. En ook dit is een "geen beetje zwanger" geval.
    Ongetwijfeld zijn er nog talloze soortgelijke voorbeelden te vinden: wie komt de moskee binnen, enzovoort. En in al die talloze gevallen is het zo dat er geen tussenweg is: het is wel of niet.
    In Culturen, vermenging en Culturen, vermenging, analogie ging het over wat er gebeurt als je twee culturen gaat mengen. Gaat dat naast elkaar samen, gaan ze in elkaar over, of stoten ze elkaar af. Dat soort vragen zijn lastig te beantwoorden, omdat het begrip "cultuur" een verzamelbegrip is - er zitten vele, zeg maar talloze,  kleinere zaken en processen onder die term "cultuur". Wil je dus iets over de omgang tussen culturen zeggen, dan moet je in feite naar die deelprocessen kijken. Dat is wat we hier gedaan hebben met die voorbeelden.
    Nu willen we weer de natuurkunde gaan gebruiken als voorbeeld van hoe je dat soort zaken kan analyseren. Wat leert nu de natuurkunde over het proces van de overgang tussen twee toestanden in het algemeen? Dat is dat dit proces makkelijker verloopt, naarmate het aantal tussentoestanden, het aantal mogelijke tussenstappen, groter is. Logisch: als iets van één naar twee naar drie kan. enzovoort, gaat het makkelijker dan als het meteen van één naar tien moet.
    Het moeilijkste geval zijn dus processen zonder tussenstap. Al die processen zonder tussenstap zijn eigenlijk niet in getallen uit te drukken: het is helemaal niets, oftewel "nul" in de wiskunde, of het is alles, "oneindig" in de wiskunde. En nul en oneindig zijn broertjes van elkaar (deel je door de ene, dan krijg je de ander), die ook alletwee in de praktische natuur niet voorkomen - wiskundigen zetten ze ook niet bij wat ze noemen "de natuurlijke getallen".
    De stap van van nul naar oneindig, of terug, is dus ook altijd een oneindig grote stap. En een oneindig grote stap is natuurlijk oneindig moeilijk te maken. Er is geen enkele tussenstap.
    De oneindige stap, en een stap van nul, zijn de extreme gevallen. Er zijn ook allerlei tussensituaties denkbaar. In de rij praktische voorbeelden van hierboven is het voorbeeld van de namen is er zo een. Het is voorstelbaar namen te vinden, of te ontwikkelen, die enigszins aanvaardbaar zijn in beide kampen. Dan is de stap  tussen de twee toestanden dus niet oneindig groot, maar zeer groot of groot - wat op den duur kleiner kan worden. En zo kan je ongetwijfeld ook allerlei eigenschappen vinden met allerlei mate van stapverschillen en allerlei aantallen tussenstappen.
    De mate van vermengbaarheid van culturen, of de mate waarin de betrokken culturen elkaar afstoten, is natuurlijk een directe functie van het totaal van dit soort processen situaties, de mate waarin het ja-nee situaties zijn, en het relatieve aantal daarvan - relatief veel ja-nee processen, dat des te moeilijker de overgang, dus des te moeilijker de mening, en des te groter de afstoting.
    Wat betreft de islam hebben de gegeven voorbeelden al laten zien dat die mate van niet-mengbaarheid en afstoting op zijn minst groot is - en daarbij zijn nog zoveel niet-genoemde voorbeelden te bedenken. Alles tezamen komt het erop neer dat de islam vol zit met allerlei absolute waarheden en absolute normen, waarvoor dus geldt dat er geen tussenstappen zijn, en er dus nauwelijks tot geen geleidelijke overgang mogelijk is. Voor zover er verschillen zijn tussen verschillende uitingsvormen van de islam, is het in dit verband alleen relevant hoe groot het (relatieve) aantal van de absolute waarden en normen is. En maar in geen van de varianten lijkt dit aantal zodanig laag dat van een op een tijdschaal van tientallen jaren meetbaar overgangsproces sprake kan zijn.
    Het proces van afstoting is belsist niet uitsluitend geldig voor moslims. Het gaat om immigranten, cultuurverschillen, en de houding van de immigrant daar tegenover. Hier een niet-islamtisch voorbeeld dat alle klassieke symptomen vertoont:

 

Uit: De Volkskrant, 21-02-2011, door Merlijn Schoonenboom

Reportageserie deel 3: Polen gelden in Berlijn als voorbeeld van 'goede integratie'

'Assimilatie is slechtste vorm van integratie'

In Duitsland is stevig over integratie gedebatteerd. Hoe reageert de jonge generatie in Berlijn er op de discussie? Derde en laatste deel: de Pool Adam Gusowski.

Laat hem vooropstellen: de verhouding is zonder twijfel 'genormaliseerd'. De tijd dat bij de grensstad Frankfurt aan de Oder Poolse vrachtwagens door Duitsers met stenen werden bekogeld, mag tot het verleden worden gerekend; al is het 'nauwelijks voor te stellen dat dat nog maar tien jaar geleden is'.
    Maar daarmee is Polen heus niet een 'gewoon' buurland geworden, grinnikt Adam Gusowski vilein; zoals Nederland dat van Duitsland is. Het is nog steeds het oosten, en daar komt nu eenmaal 'het slechte, het krakkemikkige (marode)' vandaan.  ...


IRP:   Hopelijk heeft Adam Gusowski gelijk in de zin dat zich dergelijke incidenten heben voorgedaan. Wat hij vergeet te vermelden is dat er in Duitsland massaal auto's gestolen werden, mede door Polen, voor de verkoop in Oost-Europa. natuurlijk hadden de Duitsers daar de pest over in.
   Opmerking twee: als Polen in Duitsland zo slecht behandeld werden waarom zijn ze er dan zo massla naar toe gekomen? Blijf thuis in je betere eigen land!
    Maar natuurlijk is dat land niet beter. Omdat de Polen niet zo optimaal presteren:

  Gusowski is medeoprichter van de 'Club der polnischen Versager', de Poolse verliezers. De bar-met-podium bestaat al tien jaar

En hij blijft dus, ondanks de slechte behandeling door de Duitsers:

   'Na meer dan twintig jaar in Berlijn, merk ik namelijk: eenmaal immigrant, altijd immigrant.' Zeker, het is onmiskenbaar dat de toetrede van Polen tot de EU in 2004 het land voor Duitsers 'legitiem' heeft gemaakt. Maar in het dagelijks leven voelt hij toch een subtiele laag 'onder de normaliteit', 'een typisch Duitse atmosfeer van arrogantie' tegenover Oost-Europese immigranten.

En dat de Duisters Polen als immigranten blijven zien, is helemaal de schuld van de Duitsers - volgend Poolse woordvoerder in deze passage. Maar wat staat er verderop?:

  Al is het provocatie, Gusowski meent het: het gaat erom dat hij als Pool in Berlijn vindt niet per se 'onzichtbaar' te moeten zijn. De grote hoeveelheid Polen in de stad wordt volgens hem vaak als voorbeeld van 'goede integratie' gezien, omdat er niets van hen te zien is. Maar is dat goed geïntegreerd, vraagt hij: of is dat schaamte voor de herkomst - een reactie op de 'Duitse afkeer' tegenover het oosten?
    Hij zou daarom liever zien dat er boven winkels staat: hier is een 'Poolse goudsmid', of een 'Poolse loodgieter'. Gusowski: 'Sarrazin en Seehofer proberen van ons Duitsers te maken. Maar assimilatie is laf; het is de slechtste vorm van integratie. Een immigrant moet iets toevoegen, hij moet zijn eigen kenmerken durven laten zien.'

Hier staat precies het tegenovergestelde: Polen moet zich juist profileren als anders!
    Kortom: de Poolse woordvoerder is niets anders dan een residenten-hater. Hij is naar Duitsland gekomen omdat Duitsland beter functioneert dan Polen, en haat om die reden de Duisters. Als er iets mis gaat met tussen Polen en Duisters, tussen residenten en immigranten in de westerse wereld in het algemeen, komt dat voornamelijk tot uitsluitend door de afstotende houding die uitgaat van de immigranten: geen integratie - ik wil de slechte eigenschappen van de thuiscultuur voluit kunnen botvieren in het gastland. En als dat niet kan, keer ik me van ze af:

  Een recent voorbeeld merkte hij uitgerekend in zijn eigen club, bij een vaste gast, die 'niets liever doet dan zeggen dat het zo leuk is in Polen, en volkomen politiek correct is'. Ze vertelde dat ze haar huis had laten verbouwen door Polen: 'Alles was fantastisch, inclusief gouden deurhendels, en toen riep ze uit: 'En de Polen kosten maar de helft'.'
    Het doet hem persoonlijk pijn, zegt Gusowski, 'dat je trots bent dat je minder betaalt voor een Pool. Ik heb liever dat ik een trap krijg, dan dat ik zoiets hoor. Want je zegt er eigenlijk mee: Polen zijn wel goed, maar ze zijn niet goed genoeg om er de volledige prijs voor te betalen.

Als ze goed genoeg waren om de volledige prijs te krijgen, zaten ze niet in Duitsland, maar in Polen. Het feit dat ze in Duitsland zitten in plaats van Polen, is omdat ze zo stom zijn  om door te fokken en hun maatschappij daar niet op kunnen inrichten. Waarna ze in buurlanden de arbeidsmarkt voor de lagergeschoolden gaan verpesten, door onder de kosten van de lokale arbeiders te gaan werken. En daarna klagen dat ze niet als volwaardig worden gezien ...


Naar Cultuur, vermenging , Cultuur, eenheid , Allochtonen problematiek , Allochtonen overzicht  , Sociologie lijst  , Sociologie overzicht  , of site home .