VARA TV Magazine, #18-2004, artikel van Henri de By

Volgens schrijver/colomnist Fareed Zakaria is de gemiddelde Amerikaan teleurgesteld in de politiek en haar leiders.

Democratie, nu!

Tussentitels: Zakaria: 'Betekent democratisering onvermijdelijk een vorm van
                   verwestering? Of sterker: Amerikanisering?'
                   'De buitenlandse politiek van Bush is een ramp.'

Hoewel hij sinds enkele jaren het Amerikaanse staatburgerschap bezit, wordt hij indachtig zijn geboorteland aangemerkt als 'de Indiase incarnatie van Cary Grant'. Evenals 'mogelijkerwijze de eerste moslim die Amerika's minister van Buitenlandse Zaken kan worden'. Fareed Zakaria is in het dagelijkse leven hoofdredacteur van Newsweek International, dat met edities in Europa, Azië, het Midden-Oosten, Zuid-Amerika en Afrika, ruim 3,5 miljoen lezers heeft. Aanleiding voor zijn optreden in VPRO's Tegenlicht is Zakaria's verschenen boek The Future of Freedom: Illiberal Democracy at Home and Abroad.

Deze bestseller, samen met zijn eerder verschenen From Wealth to Power en zijn columns voor Newsweek, maken hem tot een van de toonaangevende en uitdagendste denkers over de rol van de VS op het wereldtoneel. Het is dan ook welhaast onmogelijk in de hier beschikbare ruimte recht te doen aan Zakaria's opinies en analyses. Al was het maar omdat hij wordt beschreven als 'conservatief, hij de buitenlandse politiek van president Bush 'diplomatieke hypocrisie' en 'een ramp' noemt, terwijl hij wel de inval in Irak verdedigt.
    Zijn The Future of Freedom gaat over het Amerikaanse buitenlandse beleid dat zowel in zijn republikeinse als democratische variant steeds vaker draait rond de democratie als exportproduct. Het roept, zeker in het licht van de huidige situatie in Irak, interessante vragen op als: is er zoiets als te veel democratie? Betekent democratisering vandaag de dag onvermijdelijk een zekere mate van verwestering? Of sterker nog: Amerikanisering? Het is met name Zakaria's bereidheid zijn gedachten tot hun rationele conclusies te volgen, die het moeilijk maakt een politiek etiket op hem te plakken. Of zoals hij onlangs tegen Los Angeles Times opmerkte: 'Sociaal gezien ben ik progressief en loop ik niet in de pas met wat het conservatieve establishment gelooft.' Om daaraan toe te voegen dat hij vooral zorgelijk is over: 'Het gebrek aan enige ruimte in het huidige klimaat voor mensen die over problemen doordenken zonder zich zorgen te maken over waar op het politieke spectrum ze daardoor uitkomen.'

Als genaturaliseerde Amerikaan die opgroeide in India, heeft Fareed Zakaria een uitgebreide culturele bagage. Maar hij is allerminst de typische immigrant die zich aan de sloppen van de Derde Wereld ontworstelde op weg naar het beloofde land. Fareed groeide op in Malabar Hill, de chique villawijk van Bombay. Het ouderlijk huis, dat luisterde naar de naam Rylestone en dat tijdens de Raj gebouwd werd voor een Britse rechter bij het koloniale Hoge Gerechtshof, was tijdens Fareeds jeugd een trekpleister voor de lokale intelligentsia. Zijn vader Rafiq was de tweede man van de destijds regerende Congres Partij onder leiding van Indira Gandhi. En moeder Fatma was hoofdredacteur van de zondageditie van The Times of India. Een van Fareeds dierbare herinneringen is hoe er in hun 'tuinen' plenty ruimte was om cricket te spelen. Fareed ontving ook een klassieke Engelse opleiding aan de Cathedral School, een overblijfsel van het koloniale tijdperk. Hoewel de leerlingen afkomstig waren uit de hogere sociale klasse van hindoes, sikhs en moslims, verzamelde men zich aan het begin van elke schooldag om samen, in Fareeds woorden: 'Lustig het Nearer My God to Thee te zingen'.

Zijn CV laat zich lezen als de natte droom van menige ambitieuze ouder: succesvolle studies aan zowel Yale als Harvard, waar hij een doctoraal internationale betrekkingen haalde. Een loopbaan in de journalistiek waar hij, slechts 28 jaar oud, de jongste adjunct-hoofdredacteur ooit van Foreign Affairs werd, het meest invloedrijke tijdschrift over buitenlands beleid in de machtigste natie ter wereld. Om te eindigen op een persoonlijke noot kan je over Zakaria opmerken dat hij opgroeide in India, het land met het meest rigide kastestelsel. Alwaar hij een opvoeding kreeg op traditioneel Engelse leest, conform het voormalige koloniale moederland met haar onmiskenbaar klassensysteem. En uiteindelijk koos voor de VS, een natie die zich graag voorstaat op zijn klasseloze democratie.


Naar Democratie, praktisch, Luyten , Democratie, praktisch , Sociologie lijst  , Sociologie overzicht  , of site home .