Bronnen bij Sociologische begrippen: moraal, onderbuik

Over moraal en aanverwante wordt zo veel onzin verkondigd, reeds sinds mensenheugnis, dat iedere selectie volkomen willekeurig is. Het idee om het item toe te voegen in Sociologische krachten , waar het al jaren in de wacht stond, kwam van onderstaande artikel, dat enige mate van zinnigheid bevat (de Volkskrant, 05-11-2016, door Jop de Vrieze):
  Baas in eigen onderbuik

Waarom polariseren en verharden maatschappelijke discussies zo vaak? De Vlaming Ruben Mersch schreef een boek over onze 'morele onderbuik', die een veel grotere rol speelt dan we vaak denken.

Aan voorbeelden bij het betoog van Ruben Mersch (40) ontbreekt het dezer dagen allerminst. In de weken voordat de Vlaming in een Rotterdamse koffiebar vertelt over zijn boek Waarom iedereen gelijk heeft, ontvouwde zich in Wallonië een ware geuzenstrijd tegen CETA, het handelsverdrag met Canada. Op Twitter en televisie werd hevig gediscussieerd over inenten naar aanleiding van een blog over vaccinatietwijfels op Happinez.nl en RTL kreeg zware kritiek van een deel van zijn kijkers na het besluit voortaan alleen nog een roetpiet te tonen.
    'De arena waarin de strijd uitgevochten wordt is vaak banaal, maar de onderliggende emoties zijn dat niet', zegt Mersch. 'Het draait om waarden als groepsidentiteit, loyaliteit en gelijkwaardigheid.' ...

De opmerking over de arena's komt regelrecht uit de onderbuik van de politieke-correctheid. Bedoeld wordt natuurlijk "het internet" uitleg of detail , waar de politiek-correcte censuur is ondermijnd.
  Mersch begon aan zijn boek uit verwondering over de afkeer van sommige mensen tegen onder meer genetisch gemodificeerde organismen en de opwarming van de aarde. Toen dacht hij nog: als ik goed uitleg hoe het zit, overtuig ik die mensen wel. Maar de tegenstanders bleken lang niet altijd zo ongeïnformeerd, dom en kwaadwillend als hij dacht.
    En dus veranderde hij zijn insteek: hoe komt het dat bij complexe vraagstukken iedereen vindt dat de feiten in de richting wijzen van zijn grote gelijk? Het antwoord, ontdekte Mersch, ligt in onze 'morele onderbuik'. Die bepaalt onze standpunten, ook als we wél goed geïnformeerd zijn.

Correctie: die 'morele onderbuik' bepaalt mede onze standpunten.
  We oordelen een stuk minder rationeel dan we denken, schrijf je. Waaruit blijkt dat?
'Stel je voor dat een zus en broer, Julie en Mark, samen op reis gaan naar Frankrijk. Op een nacht slapen ze samen in een tentje op het strand. Ze besluiten dat het leuk zou zijn om seks te hebben. Julie is aan de pil en ze gebruiken een condoom. Ze genieten allebei, maar besluiten het bij een keer te houden. Ze vertellen het aan niemand en voelen zich door deze nacht nog sterker verbonden. Is wat ze deden goed of verkeerd?
    'Sociaal-psycholoog Jonathan Haidt legde dit dilemma voor aan verschillende proefpersonen. Die keurden het gedrag van Julie en Mark af, maar toen ze hun standpunt moesten verdedigen stonden ze met hun mond vol tanden: er was geen kans op inteelt, niemand was geschaad. Meestal is het niet zo extreem en lukt het wel om onze oordelen te onderbouwen. Maar de ratio is vaak niet de oorsprong ervan, hooguit de woordvoerder.'

Het antwoord is: ze hebben zelf dan wel contraceptie gebruikt, maar ze geven een slecht voorbeeld aan de rest van stam. De driften tot behoud van de stam zijn genetisch ingebouwd. Weet iedereen die met enig gezond verstand.
  Als het niet uit onze ratio opborrelt, hoe komt zo'n moreel oordeel dan tot stand?
'We gebruiken een evolutionair zeer oud systeem in de hersenen: dat van walging. Zoals we van voedsel kunnen walgen, walgen we van iemands gedrag of standpunten. Die oordelen hebben we al van jongs af aan. Mijn dochtertje maakte toen ze één was al onderscheid tussen 'goede' en 'slechte' poppenkastpoppen. En als volwassenen kunnen we walgen van marteling, oneerlijkheid of onzedelijkheid.'

De bijbehorende neurotranmitter is de omgekeerde van degene die ons ergens naar toe doet rennen, de laatste bekend zijnde: dopamine - en zijn omgekeerde is acetylcholine .
  Waar is die morele walging goed voor?
'Het is nodig voor het organiseren van samenwerking tussen mensen. Het is vaak beter voor het individu om geen belasting te betalen, zijn vuilnis weg te flikkeren of zijn kind niet te vaccineren. Door moraliteit houden we onszelf en elkaar in het gareel, zodat het geen chaos wordt en we elkaar niet de hersens in slaan.'

Een vergissing in de vraag die ongecorrigeerd blijft: dit is nog geen moraal in de gebruikelijke betekenis. Moraal is opgelegd via woorden of andere vormen van sociale beïnvloeding.
  Dat klinkt gunstig, maar de 'onderbuik' wordt toch vooral gezien als iets negatiefs.

De domheid van de alfa-intellectuele politike-correctheid.
  'Het is goed dat we die onderbuik hebben. Het is onze morele intuïtie. Dat zie je aan psychopaten en mensen die door een hersenbeschadiging die intuïtie niet meer hebben. Zij houden met niemand rekening. Maar wanneer verschillende onderbuiken met elkaar in botsing komen, ontstaan er conflicten.'

Precies.
  Niet iedereen heeft dus dezelfde onderbuik. Hoe ontstaan de verschillen?
'Moraliteit is als brood: er zijn een aantal ingrediënten, waarmee allerlei varianten kunnen worden gemaakt. In het geval van moraliteit zijn dat empathie, rechtvaardigheid, loyaliteit tegenover de eigen groep, respect voor autoriteit en hiërarchie en reinheid en heiligheid. Iedereen heeft die emoties in meer of mindere mate vanaf de geboorte. Daarbovenop komt de groepsdynamiek, die bepaalt tot welke standpunten die emoties ons brengen. Zo vormen we 'morele stammen' met pakketjes aan standpunten. Zoals de groenen, de socialisten, de zakenlui, de arbeidersklasse.'

Hierin zit het cruciale punt. Dat gemist wordt. De onderbuik, walging enzovoort, zijn gemenschappelijk want dat is de manier waarop de soort bij elkaar bij gehouden wordt. En daaruit kunnen verschillende culturen verschillende combinaties maken, keuze 1, gevolgd door verschillende manieren om ze af te dwingen en aan te vullen, keuze 2.
    En dat laatste is moraal. Of cultuur enzovoort.
    Het grote misverstand bij de politiek-correcten en de meeste andere intellectuelen is dat zij denken geen last te hebben van de onderbuik. Het enige werkelijke verschil is dat ze die beter kunnen inkleden en maskeren.
  En de belangrijkste stammen zijn die van de progressieven en conservatieven?
'Ja. Veel mensen zitten er wat hun neigingen betreft tussenin, maar deze tweedeling komt steeds terug in de maatschappij. We hebben sterk de neiging om de maatschappij in te delen in de goeden en de slechten, waarbij we zelf natuurlijk moreel superieur zijn.
    'Dat zie je terug in het debat tussen progressief en conservatief. Progressieven leggen de nadruk op gelijkwaardigheid en empathie. Conservatieven hechten daarnaast aan het in stand houden van goede gebruiken, hiërarchie en groepsloyaliteit. ...

Brullen van de lach. De uitspraak van iemand die zichzelf ongetwijfeld erg progessief vindt, en hogelijk superieur. En dat illustreert met de term 'gelijkwaardigheid'. Men bedoelt hier altijd: "De Gelijkheid der Culturen". En dat idee is pure onderbuik. En bij dat 'empathie' geldt hetzelfde: men heeft absoluut geen enkele empathie voor iederen die niet tot de politiek-correcte elite behoort.
    Het voorbeeld van dat laatste:
  ... De Zwarte Piet-discussie is een typisch conflict tussen progressieven en conservatieven: de eerste groep hamert op gelijkwaardigheid, de tweede groep is het Sinterklaasfeest met Zwarte Piet gaan zien als een heilig symbool van de eigen groep, vergelijkbaar met de vlag van een land of het hoofddoekje van moslima's.'

Doodgewone leugens: de eerste groep hamert op de wensen van de zwarten omdat ze die zien als sneu, en dat is een voor hen een heilig symbool, want anders hadden ze wel meer empathie getoond voor de zeer ruime meerderheid van Nederland die doodgewoon een leuk feestje wil houden.
  Is het dan echt zo hopeloos, dat we op basis van onze aanleg steeds langs elkaar heen praten?
'Dat hoeft niet zo te zijn. Je wordt niet geboren als racist en je kunt je verplaatsen in andermans emoties.

Een bevestigend antwoord op de vraag. Een antwoord dat een positievere richting zou opgaan, is dit:
  'Dat hoeft niet zo te zijn. Je wordt niet geboren als racist of elitarist ...

Oftewel: zelfs als ze een deel van de werkelijkheid zien, kunnen zien ze niet de hele waarheid zien, die is: politiek-correcten zijn net zo fout als racisten. Misschien zelfs fouter.
    Nog een voorbeeld:
  Maar dat is toch goed, dat de discussie over feiten gaat?
'Het probleem is dat iedereen zijn eigen werkelijkheid vormt. Ik vergelijk het met de supporters van twee voetbalploegen. Volgens de ene groep werd er écht een overtreding gemaakt, de anderen zijn ervan overtuigd dat er niets aan de hand was. Dat doen we ook met feiten en cijfers. Daardoor willen conservatieven nooit horen dat harder straffen volgens de wetenschap niet helpt om de criminaliteit terug te dringen. ...

Brullen van de lach!!! Het politiek-correcte waanidee dat het afschaffen van straffen het probleem van criminaliteit oplost uitleg of detail .
    Voor de zoveelste keer blijkt dus: Als je al de verbale onzin uit deze en alle andere moraal-discussies weghaalt, krijg je uiteindelijk niet veel meer dan het volgende, tussen neus en lippen in het artikel geplakt in een tussenstukje:
  Het oordeel van de aap

Niet alleen mensen hebben morele oordelen, blijkt uit een beroemd filmpje van een experiment van bioloog Frans de Waal, waarin een kapucijneraapje steeds een stukje komkommer krijgt als beloning. De aap peuzelt het tevreden op, tot blijkt dat het buuraapje voor dezelfde taak een druif krijgt. Het eerste aapje gooit het komkommerstukje woedend richting de onderzoeker. Een typisch voorbeeld van rechtvaardigheidsgevoel.

En een besef van reciprociteit.


Naar Sociologische krachten, moraal , of site home .

7 nov.2016