Bronnen bij Sociologische begrippen: toezicht, inteelt

Dat een toezicht gedaan vanuit de bestuurlijke laag faalt , spreekt voor zich: dan houdt de bestuurlijke laag toezicht op zichzelf, en dat levert rampen op (de Volkskrant, 12-06-2014, van verslaggever Robert Giebels):
  Alleenheerser Staal kon bij Vestia zijn gang gaan

De enige bestuurder van woningcorporatie Vestia, Erik Staal, had de raad van commissarissen die hem in de gaten had moeten houden, volledig onder controle. Dat bleek woensdag uit het verhoor van oud-Vestia-commissaris Jeroen Lugte voor de parlementaire enquêtecommissie-Van Vliet. .
    De commissie onderzoekt het functioneren van woningcorporaties naar aanleiding van de miljardenfraude bij Vestia. Staal had Lugte, een studievriend, gevraagd commissaris te worden. De voormalige Rotterdamse topambtenaar was dat zestien jaar tussen 1992 en 2011. Het was de gewoonte van Staal om bekenden te vragen commissaris te worden. Opmerkelijk, want de toezichthouder moet onafhankelijk oordelen over de raad van bestuur.
    Bij Vestia bestond die raad al die tijd uit één persoon: Erik Staal. Die wilde dat zo. De woningcorporatie raakte verzeild in een debacle met derivaten die bedoeld waren om rentestijgingen op te vangen. Vestia ging er bijna failliet aan. Een schikking van ruim 2 miljard euro voorkwam dat. Toen Staal moest opstappen, kreeg hij 3,5 miljoen pensioengeld mee, goedgekeurd door Lugte. 'Dat zou ik nu niet meer doen.'
    'Er was maar één kapitein op het schip', zei Lugte, die tijdens zijn verhoor onder ede twee keer met zijn advocaat moest overleggen. 'Staal was aanwezig bij nagenoeg alle vergaderingen van de raad van commissarissen.' Alleen als het over zijn positie ging, moest Staal even de gang op.    ...

Bijna overal vindt je dit soort taferelen. In Leiden werd een wethouder die besluiten moest nemen over de huisvesting (Gerda van den Berg), kort nadat ze aftrad bestuurder van een corporatie (de Sleutels) uitleg of detail waar ze beleidsmatige invloed op had, met name aangaande sloopbesluiten. En voordat ze wethouder wed, zat ze in de Raad van Toezicht bij De Sleutels. Dit lijkt genoeg op bestuurlijke corruptie om het bestuurlijke corruptie te kunnen noemen.
    En dit is dusdanig veel voorkomend, dat het eerder de gewone stand van zaken is dan andersom. Dat er wel sprake is van enige onafhankelijkheid in het toezicht. En als dat aanvankelijk zo is, is door het proces van fraternisering met bestuur, de kans op verwateren van het toezicht levensgroot.

Een nog grootschaliger voorbeeld (de Volkskrant, 04-07-2014, door Tjerk Gualthérie van Weezel):
  Reportage | Accountancy

Perverse prikkels door de hele zaal

Na een reeks schandalen zijn accountants nu hard op zoek naar een manier om hun sector op te schonen. Te beginnen in een zaaltje in Amsterdam.

'Het is twee voor twaalf voor de accountant', zeg gespreksleider Felix Rottenberg. Het is donderdagmiddag en in debatcentrum De Balie zitten honderdveertig mensen in een almaar warmer wordend zaaltje bijeen om te analyseren hoe de accountant zijn respect weer kan terugverdienen.
    Afgelopen jaren regen de incidenten zich aaneen. Ahold, Landis, Ballast Nedam, Vestia, Econcern, Imtech, allemaal concerns waar de boekhouding niet deugde en de accountant toch zijn handtekening zette. En soms zelfs actief meewerkte aan het verdonkeremanen van malversaties.
    Intussen kwam de Autoriteit Financiële Markten met rapporten waaruit keer op keer bleek dat de controle van de meeste jaarrekeningen te wensen overliet. Terwijl in kranten steeds weer berichten verschenen over losgeslagen partners in de grote firma's, alfamannen die naast hun salaris van ettelijke tonnen per jaar graag nog wat wilde bijverdienen met vastgoedprojecten.    ...

Dus in een sector waar de grootst mogelijke belangen rondgaan, heeft het toezicht volledig gefaald. Om voornamelijk één simpele reden:
  ... De voorzitter van de werkgroep gooit direct haar meest prangende vraag de zaal in: 'Wat zijn de perverse prikkels die al deze incidenten mogelijk maakten?'
    De dames met microfoons rennen op en neer om de voorbeelden in ontvangst te nemen. Van de een: 'We durven de raad van bestuur niet genoeg tegen te spreken, omdat die ons betaalt.'

En dat is vrijwel alles. Zowel advies als toezicht kan nooit voor betaald worden, door de betrokken partij, want dan heb je verstrengeling van belangen. Dat advies moet vrijwel altijd gratis zijn, en het toezicht moet betaald worden door derden. In geval van accountancy kan dat dus alleen de overheid zijn. Maar dat willen ze niet ...
  Moeten we af van marktwerking en dan maar door de overheid betaald worden, vragen de jongen partners. 'Dan komen de jaarrekeningen niet meer op tijd af', zegt een oudere heer van PwC.

... want dan kunnen ze niet meer graaien.


Naar Sociologische krachten , of site home .

14 jun.2014