Algemene semantiek

Die gebiedsuitbreiding van de wetenschappelijke methode slaat in eerste instantie op twee dingen: de menswetenschappen en voornamelijk sociologie, en de taalkunde in de vorm van de relatie tussen woorden en de werkelijkheid waar ze voor staan . Dat laatste is van essentieel belang, omdat alle vormen van intellectuele en rationele communicatie gebaseerd zijn op het gebruik van woorden, en idem voor een aanzienlijk deel van de emotionele en sociale communicatie. Bij nadere beschouwing blijkt bij al deze communicatie grote fouten te worden gemaakt, fouten waarover George Orwell naast zijn beroemde literaire werken als 1984 ook een soort Algemeen semantische verhandeling heeft geschreven - merk daarbij op dat de moderne wereld van massacommunicatie en reclame al in hoge mate lijkt op wat 1984 heeft voorspeld.

De theorie van de algemene semantiek is opgezet door Alfred Korzybski , en zijn boek Science and Sanity , geldt als de meest grondige uitwerking ervan. De term 'Science' representeert Korzybski's constatering dat de natuurwetenschappen gestage vooruitgang boekte, maar dat de menswetenschappen achterbleven in een toestand van onverbonden theorietjes over deelaspecten, en bijbehorende persoonlijke vetes - en de term 'Sanity' dat de denkfouten die daar het gevolg van waren, ook leiden tot allerlei psychologische kwalen, op persoonlijke èn maatschappelijke schaal . Vanwege de strikt wetenschappelijke opzet is het boek is nogal uitgebreid en abstract geformuleerd, en daardoor wat minder toegankelijk.

De enige poging om een beeld te schetsen van hoe een wereld levende volgens de opvattingen van de algemene semantiek er uit zou kunnen zien, is, voor zover bekend, gedaan in boeken van A.E. van Vogt: De Wereld van Nul-A en De Schakers van Nul-A. Deze boeken vallen onder de term sciencefiction, maar dat is de enige plaats waar met regelmaat zinnige dingen over de toekomst gezegd zijn.

In de wereld die Van Vogt schetst, wordt de mensheid getraind door de Spelmachine in het Algemeen semantische redeneren, en de bijbehorende filosofische houding. De Spelmachine is natuurlijk wat we nu een computer zouden noemen (de publicatiedatum is 1949, middenin in het radiobuizentijdperk, waarin het aantal computers op de wereld letterlijk op de vingers van een hand te tellen was). Het Algemeen semantische denken domineert de maatschappij, omdat alle bestuurlijke banen worden vergeven aan de hand van je score op een examen af te leggen bij de Spelmachine – kortom: een zuivere vorm van meritocratie . Van Vogt kan hieromheen een boek schrijven, door deze wereld te plaatsen in een universum waar reizen tussen sterren mogelijk is, en er galactische rijken bestaan, zodat de strijd zich op het niveau van werelden afspeelt. De kracht van het Algemeen semantische denken wordt gedemonstreerd aan de hand van deze strijd.

Van Vogt is, net als iedere andere schrijver natuurlijk, behept met een aantal eigenaardigheden die je opvallen zodra je wat meer van zijn boeken leest. Eén daarvan is een neiging tot aristocratie: het denken in de speciale gaven van bepaalde geslachten – ook in de Nul-A boeken duidelijk waar te nemen. Deze houding lijkt regelrecht tegenstrijdig met die van de Nul-A filosofie – en is dat ook in hoge mate. Maar waar het in andere boeken van Van Vogt uit de hand loopt, dwingt in de Nul-A boeken de Algemeen semantische filosofie hem grotendeels op het goede pad te blijven.

De vraag is natuurlijk of deze boekenwijsheid ook praktisch te maken is. Het antwoord luidt “ja” voor iedereen die denkt dat er überhaupt iets aan de mensheid en het menselijke denken te verbeteren valt, omdat heel veel zaken die hun waarde al bewezen hebben in de algemene semantiek inbesloten zitten - heel veel mensen hebben deelaspecten ontdekt, zonder een besef te hebben van het grotere raam waarin ze te plaatsen zijn. Een uitspraak uit In het kort als: God may forgive you for your sins, but your nervous system won't, door het IRP ooit ergens opgevangen en daar beschreven als “old maxim” (oude zegswijze), is een puur Algemeen semantische uitspraak. En in In het kort staan diverse van dit soort uitspraken. Een directe toepassing van Korzyski's ideeën over de menswetenschappen en toepassing in de maatschappij staat hier .

Natuurlijk is het veranderen van een manier van denken een enorme onderneming, maar beschaving is niets anders dan een verzameling kleinere tot enorme ondernemingen, en zien waar het schip strandt. Wie dat het liefst op eigen kracht doet, kan de in de Literatuurlijst genoemde bronnen raadplegen, de uitspraken van In het kort bestuderen, en zelf aan de slag gaan. Een tussenoplossing is de rest van de website mee te nemen, want daarin zijn een groot aantal ervaringen van de redactie met de algemene semantiek verwerkt. Hieronder staat een begin van de meest sturende methode: een expliciete uitwerking van de relatie tussen het Algemeen semantische denken en de manier waarop men het eigen denken kan verbeteren, voornamelijk refererend aan zaken die al op de website staan.

Het allereerste punt is meteen een make or break punt, en een punt dat ook een ideologische waterscheiding markeert, en wel het uitgangspunt dat er een objectieve werkelijkheid bestaat - een mens-onafhankelijk iets waar iedereen deel vanuit maakt. De bijbehorende waterscheiding is in de loop van de tijd geconstrueerd door alfa-intellectuelen (en een deel van de gamma’s), dat wil zeggen: degenen die bezig zijn met het uniek menselijke in de mens, of de talloze varianten daarvan. Met mensen die deze opvatting huldigen valt niet te praten, daar ze zich te allen tijde uit ieder gezamenlijk ondernemen, verbaal of anderszins, kunnen terugtrekken – het is een vorm van ideologisch individualisme , die zich ook uit in allerlei neurosen .

Als het bestaan van een objectieve werkelijkheid is erkend, komt het tweede essentiële punt, namelijk het feit dat wat u hier leest een boodschap is die van buiten tot u komt, vallende onder de algemene term “communicatie”. Communicatie tussen mensen is als het uitwisselen van boodschappen tussen twee werelden waar men verschillende talen spreekt. Waarmee gezegd wil worden dat het volstrekt niet evident is dat de symbolen waarmee ik de schrijver u een begrip wil overbrengen, voor u dezelfde betekenis hebben. Gelukkig is dat voor de meeste symbolen in redelijke mate wel zo, maar dus niet voor alle symbolen in absolute mate. En dus zijn er ruime mogelijkheden voor verwarring. De eerste regels van de algemene semantiek zijn de basisregels wat betreft communicatie zijn (in een samenvatting van de huidige auteur):

1. Alle communicatie in de omgangstaal is per definitie onvolledig - "volledigheid" is een begrip dat beperkt is tot de wiskunde (logica).

2. Als een bepaalde stap of gegeven in een redenatie niet vermeld wordt, vult de andere partij meestal de meest gangbare of gewenste optie in (in computertaal: de default- of afwezigheidswaarde).

3. Wil men een niet-gangbare betekenis overbrengen, ligt de plicht tot expliciete vermelding ervan bij de spreker/schrijver.

4. Bemerkt een luisteraar/lezer een vermoedelijke niet-gangbare of gewenste betekenis, ligt bij hem de plicht tot verificatie.

Een zeer groot deel van de communicatieve misverstanden, zowel op het emotionele als rationele vlak, en vaak leidende tot ruzie, ligt in overtredingen van deze regels - een situatie populair samengevat in: “Ze hebben het over twee verschillende dingen.” Dit staat hier op nummer twee, omdat het ook geldt voor dit verhaal, en de rest die volgt. Omdat dit voornamelijk een één-weg vorm van communicatie is (zie Contact ), zal bij voorliggende problemen het vooral de lezer moeten zijn die de moeite neemt om terug te lezen, en de betekenis alsnog te achterhalen meer daarover hier .

Het derde grote punt is het besef dat alle communicatie plaatsvindt in symbolen, meestal woorden. Voor symbolen geldt dat ze ergens voor staan, maar niet de dingen zijn waar ze voor staan: “stoel” is niet een stoel, maar een woord staande voor alle mogelijke vormen van stoel. Iedereen weet dat natuurlijk, maar desondanks worden er in de dagelijkse praktijk van het taalgebruik oneindig veel fouten mee gemaakt. Dit is waar het hoofddeel van de algemene semantiek uit de erin gespecialiseerde boeken over gaat.

Dit zijn de basisaannames en -regels. Vanaf dit punt kan men meerdere wegen volgen. De langste is die om eerst de rest van de algemene semantiek door te nemen, bijvoorbeeld middels het boek van Hayakawa - hier op de website staat een kortere, aan het web aangepaste, versie, maar die is nog niet volledig . Wie meteen de praktische resultaten ervan wil zien, kan kijken bij In het kort , Psychologische praktijktips , en Politieke leugens - al deze pagina's behandelen praktische zaken vanuit het standpunt van de algemene semantiek, maar zonder dit te benoemen.

Een ander essentieel aspect van de algemene semantiek is de opsplitsing in lagen van beschrijving van concreter naar abstracter. Dit is ook gebruikt als basis voor deze website, en is te zien in de schikking van onderwerpen in de sitemap en bijbehorende representatie via de bannerlink . Die schikking wordt toegepast in menu’s die een thema behandelen lopende van zijn meest concrete tot de meest abstracte aspecten.

Degenen die voornamelijk geïnteresseerd zijn in psychologische zaken, kunnen direct naar het al eerder genoemde Psychologisch praktijktips ,  Psychologische krachten , of Beslissingen, neurologisch , en vandaar verder. Voor iedereen die geïnteresseerd is in sociologie, politiek, of de maatschappij in het algemeen is een specifiek artikel van dusdanig belang dat men echt niet zonder kan, zijnde Groep en individu - wat deel uitmaakt van een verzameling voor de sociologie noodzakelijke basisregels .

Tot slot de integrale aanpak. Hoewel niet de favoriete aanpak volgens het idee van de algemene semantiek (liefst hou je het een praktijkkwestie), zijn velen op zoek naar een pakket of programma voor het totale leven. Zo’n programma kan hier natuurlijk ook niet geboden worden, aangezien het een organisatie vraagt. Voor geïnteresseerden, zijn een aantal basiselementen verzameld als Algemeen semantisch trainingsprogramma hier . Maar de feitelijke plaats voor zo'n programma, althans de basis ervan, ligt natuurlijk op die plaats waar de menselijke geest voor het systematisch gevormd wordt: de basisschool, waar het zijn waarde ook inmiddels bewezen heeft .


Door naar een verdere inleiding   , of het eerste inhoudelijke artikel: Aanwijswoorden .
 

Naar site home .