VARA TV Magazine, #3-2005, door Berend Boudewijn Schaar & lijmpot Hoe Reinout Oerlemans tot tien heeft leren tellen. Notities van een oudere kijker (en programmamaker). VOORAL 'S ZOMERS wordt erdoor kranten geschamperd over het verschijnsel herhaling. Ik heb dat nooit goed begrepen. Meestal zijn het de betere programma's die worden herhaald. Opnieuw zien of alsnog inhalen, is geen straf. Bijna alles wat in musea hangt of staat was al eerder te zien.     Of het publiek zich aan herhalingen ergert, betwijfel ik. Een commerciële omroep als RTL 4 wacht zich toch wel om kijkers tegen de haren in te strijken. Daar worden afleveringen van bijvoorbeeld Baantjer met onverminderde gretigheid opnieuw bekeken. van Het zonnetje in huis haalden diverse herhalingen zelfs hogere kijkcijfers dan de eerste uitzending. In die categorie past ook Swiebertje. Geen vakantieperiode zonder dagelijks de lotgevallen van de vrolijke landloper. En dan laat ik buiten beschouwing de programma's van Ivo Niehe waarvan ik vreemd genoeg altijd het gevoel heb dat het herhalingen zijn, zelfs als ze live worden uitgezonden. NAAST HERHALING van volledige programma's heb je ook de compilatie gemaakt met schaar en lijmpot. De fragmentenpotpourri, het brokkenratjetoe; de hutspot van mengelmoes en varia. En het lijkt wel of er daar steeds meer van komen. Logisch eigenlijk. Want al meer dan een halve eeuw worden in Nederland tv-programma's gemaakt en al dat beeldmateriaal ligt maar in kelders te niksen.     Van die bloemlezingen - zo heb ik de indruk - krijgen de kijkers wel een beetje genoeg. Althans als ze gemak zuchtig in elkaar worden gezet en bij de samenstellers inzicht ontbreekt in wat er in het archief aanwezig is. Het lijkt haast dat uitsluitend herhaald mag worden wat al eens herhaald is; men lijkt alleen te putten uit eerdere compilatieprogramma's. Aan kennis over de artiesten schort het ook wel eens, want regelmatig bellen samenstellers van deze programma's overleden artiesten op en reageren dan laconiek of lacherig als ze diens weduwe aan de telefoon krijgen.     De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat in het archief zoeken naar fragmenten lastig kan zijn. Programmamakers waren destijds alleen geïnteresseerd in hun uitzending. En om na die uitzending ook nog eens formulieren accuraat in te vullen met namen en bijzonderheden schoot er dan bij in 'als iedereen voldaan naar de kantine en de drank holde. Eigenlijk moetje daarom weten wáár je in het archief naar zoekt en niet zoeken of je iets leuks tegenkomt. ANDERE TIJDEN BIJVOORBEELD weet regelmatig verrassende beelden boven water te krijgen. Zoals die van de verloving van Beatrix en Claus waarop te zien was hoe onze vormelijke vorstin indertijd dartel huppelend haar pas veroverde Claus aan de hand over het gazon trok. Daar komt bij dat Andere tijden van alles napluist over de gevonden beelden en daarvoor zelf weer op pad gaat met de camera. Ik mag dat graag zien - dat de camera terugkeert naar de plek van eerdere opnames, het naast elkaar leggen van toen en nu, een lus in de tijd leggen. Als het vroegere van Gewest tot gewest nog eens gaat filmen bij die oude houtzaagmolen, of bij dat kapelletje op die landelijke wegkruising. vaak is het ding zelf afgebroken of de beek gedempt. Soms heeft men nog een bejaarde opgedoken uit het oorspronkelijke fragment. Die zien we eerst monter en jeugdig in een zwartwit landschap en vervolgens bij een druk viaduct waar hij met bevende vingers op een vergeelde foto aanwijst waar zijn grootvader vroeger de koeien ging melken.     Maar helaas maken sommige fragmentenprogramma's een gemak zuchtige indruk. De inhoud wordt haastig bij elkaar geknipt en volgens een vast en knullig stramien aan elkaar geplakt. Dat heet in het tegenwoordige omroepjargon format.     Zo bewijst producent Reinout Oerlemans hardnekkig dat hij tot tien kan tellen. (Waarmee zijn ideeënrijkdom uitgeput lijkt). De tien lolligste scheepsrampen, de tien gezelligste moorden, de tien overspeligste vreemdgangers, de tien bestgeklede landverraders, de tien succesvolste lijstjes van tien, de tien gemakzuchtigste televisieprogramma's, noem maar op. Je harkt uit het archief wat beelden bij elkaar van bijvoorbeeld seksschandaaltjes, nummert ze op de redactie willekeurig van tien tot één (alsof er zo'n volgorde zou bestaan) en plakt alles aan elkaar met tussendoor een bronzen stem die platitudes uit de roddelpers uitkraamt.     Dan zijn er de fragmentenprogramma's waar de presentator als lijmpot fungeert, ook als dat eerder hinderlijk dan noodzakelijk is. Zo is daar Andermans veren, een slimme vorm van parasiteren want het bestaat uit ouwe succesnummers van populaire cabaretiers en entertainers. Ha! Toon Hermans, denk je, maar dat had je gedacht. Eerst moetje de niet ter zake doende babbeltjes uitzitten die tussen de nummers zijn geplakt. Dat zijn persoonlijke filosofietjes van de presentator, gefilmd in stemmige, uitgestorven musea en bibliotheken. Alle beschikbare energie lijkt te gaan zitten in de belichting en de betoverende jasjes van de presentator, want de fragmenten zelf zijn vaak onnadenkend met de schaar verminkt. (Overigens is de radioversie van het programma, geput uit het privé-archief van een andere presentator, verrassend en informatief).     Dan is er nog de presentator `plus een gast'. Die gast krijgt beelden uit zijn tv-verleden te zien. Jos Brink heeft deze zomer die variant gepresenteerd. Misschien hoort zijn programma in dit stukje eigenlijk niet thuis. Niet zo zeer omdat het om uitgekauwde fragmenten ging, maar omdat het vooral over onze Jos ging - met veel vreugdeloos geschater om zichzelf, waar de gast zelden tussen kon komen. De hoge kijkcijfers bewijzen overigens dat er liefhebbers zijn voor deze aanpak. 'DE SCHATKAMER' WERKT OOK met een presentator plus gast. Maar hier blijft de presentator op de achtergrond. De gast wordt geconfronteerd met opgediepte archieffrag-menten van en over zichzelf, waar hij dan weer commentaar op moet geven. Het is een met aandacht gemaakt programma dat de rijkdom van het beeldarchief illustreert en een aardig portret van de gasten oplevert. Het theater van het sentiment maakt met animo gebruik van het overvolle archief. Hier twee gasten die vroeger in het nieuws waren. Dat nieuwsfeit passeert nogmaals de revue plus nog aardige weetjes en ditjes en datjes van diezelfde dag.     Keus te over. Niet alleen in het beeldarchief voor de samenstellers, maar zelfs voor de kijkers, zou ik zeggen. En als het niet bevalt: niet mopperen, maar zappen. Terug naar Diversen home , of naar site home .