Bronnen bij Privatisering: het Oostblok

Uit: De Volkskrant, 18-10-2005, van correspondente Corine de Vries

Reportage | Eerdere privatiseringen aan 'bandieten' werden ongeldig verklaard, nu gaat Oekraïne opnieuw bedrijven verkopen, tot verdriet van de bevolking

Privatisering hangt burgers Oekraïne de keel uit

In de Oekraïne worden oud-staatsbedrijven, die ooit voor een prikkie door ondernemers waren gekocht, opnieuw door de staat geprivatiseerd. De bevolking is er niet blij mee.

De inwoners van het Oekraïense industriestadje Krivoj Rog zijn bijna unaniem tegen, maar hun protest mag niet baten. Op 24 oktober zal Krivorizjstal, een van de grootste metaalfabrieken ter wereld, worden verkocht aan de hoogste bieder. Het is de eerste 'reprivatisering' in Oekraïne: een mijlpaal voor de instabiele regering van de nieuwe president Joesjenko.
    In 2004 kwam Krivorizjstal via een dubieuze verkoopprocedure in handen van de steenrijke zakenlieden Rinat Achrnetoven Viktor Pintsjoek, schoonzoon van de toenmalige president Leonid Koetsjma. Zij betaalden 800 miljoen dollar voor 93 procent van de aandelen van de fabriek; 7 procent werd eigendom van de werknemers. Een consortium onder leiding van het Amerikaanse US Steel had het dubbele geboden.
    In juni van dit jaar verklaarde het Oekraïense gerechtshof de privatisering uit 2004 ongeldig en kwam Krivorizjstal terug in staatshanden. Nu wordt het concern dus weer geveild. ...
    In Krivoj Rog heerst grote onzekerheid. 'Een bezoek brengen aan de fabriek is onmogelijk, zeker voor buitenlanders', liet de norse woordvoerster Oksana Melnik begin deze maand weten. Volgens haar komt er helemaal geen veiling. 'Krivorizjstal is weer industrieel staatsbezit en zal dat ook blijven', zegt ze voordat ze ophangt.
    De metaalgigant Krivorizjstal, zeventig jaar geleden gebouwd door strafkampgevangenen, is de motor van de stad Krivoj Rog. Op het gigantische complex van honderdtwintig vierkante kilometer werken 55 duizend mensen. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie volgde een aantal moeilijke jaren, maar sinds 2000 wordt jaarlijks weer twee miljard dollar winst gemaakt. Vorig jaar bedroeg de productie 7,1 miljoen ton staal. De fabriek financiert veel sociale projecten: een ziekenhuis, kuuroorden aan de Zwarte Zee en de plaatselijke voetbalclub.   ...
    'Zo'n belangrijk bedrijf hoort staatsbezit te zijn', meent Ina Ivantsjinko, hoofdredactrice van de krant Krivoj Rog Vetsjemi en leidster van de lokale Socialistische Partij. 'Maar de nieuwe regering heeft tijdens de revolutie veel beloften gedaan waar geen geld voor is, zoals het verhogen van pensioenen en salarissen. Krivorizjstal wordt nu overhaast verkocht om de gaten in de begroting op te vullen. Over twee jaar is het geld op, en dan?'    ...
    Eigenaren zijn altijd onbetrouwbaar, meent hij. 'De vorige eigenaren hadden een loonsverhoging van 70 procent beloofd, maar dat werd uiteindelijk 30 procent.' Protinkov hoopt dat het Russische bedrijf Severstal de veiling wint. 'Daar betalen ze beter, en de werknemers bezitten 20 procent van de aandelen.'
    De meeste werknemers hoopten dat Krivorizjstal in staatsbezit zou blijven, zegt de 53-jarige Aleksander Nikonov, die in het centrum van Krivoj Rog op een bankje in de zon zit. ...
    Zijn vriend Oleksander is 57 jaar en ook gepensioneerd, maar werkt nog altijd in de fabriek om zijn magere pensioen aan te vullen. Daarom durft hij niet met zijn achternaam in de krant. 'Als je vroeger je werk niet meer leuk vond, kon je een nieuwe positie vragen. Er waren vakbonden waar je met je klachten terecht kon. Als je nu klaagt, sta je op straat. Het is alsof we in een gevangenis werken.'
    Hoewel Pintsjoek en Achmetov slechts een jaar eigenaar waren, veranderde veel in de fabriek, zegt ook hoofdredactrice Ina Ivantsjinko. '1\vee maanden na de komst van nieuwe managers werden de prijzen voor de productie ineens twee keer duurder, zowel voor de binnenlandse klanten als de export. Een van de grootste klanten, een bouwbedrijf uit Kiev, liet weten dat het goedkoper voor hem was zijn materiaal te kopen in Roemenië. Verder klaagden werkers over de strenge discipline. Maar de sociale voorzieningen liet Pintsjoek wel intact. Waarschijnlijk met het oog op de verkiezingen.'    ...
    Een meerderheid van de Oekraïners steunt het renationaliseren van dubieuze privatiseringen uit het verleden, zegt Volodimir Hombach van het instituut voor Euro-Atlantische Coöperatie.
'Juist vanwege die belofte zijn Joesjenko en Timosjenko aan de macht gekomen. Dat de staat zijn oude bezit terugeist, zien de Oekraïners als een objectief en eerlijk proces.'
    Maar net zoals bij de inwoners van Krivoj Rog ligt het opnieuw privatiseren veel minder goed. Slechts 20 procent van de Oekraïners is daar voor, blijkt uit een recente peiling. Een grote meerderheid geeft aan zelf het liefst te willen werken bij een staatsbedrijf. Hombach: 'Na tien jaar van nepotisme en corruptie is er een diep wantrouwen tegen privé-eigendom.'


Naar Privatisering  , Economie lijst , Economie overzicht , of naar site home .