Bronnen bij Productieven en improductieven, de kosten: raidersEen verhaal over een speciaal soort improductieven: degenen die parrasiteren op het werk van anderen:De Volkskrant, 09-03-2007, door Ewoud Lietaert Peerbolte De goudkoorts van de nieuwe tijd Actualiteiten roepen vaak herinneringen op aan een boek. In deze rubriek laten we daarover bekende en minder bekende auteurs aan het woord. Actualiteit van deze week: hedgefondsen die ABN Amro en Stork willen laten opsplitsen. Barbaren aan de poort! Deze kreet van schrik ging zestienhonderd jaar geleden door Rome toen de Visigothen en Vandalen onder leiding van Alaric voor de poorten stonden. Bestuurders van een onderneming voelen volgens Bryan Burrough en John Helyar, twee journalisten van de Wall Street Journal, hetzelfde als zij worden geconfronteerd met corporate raiders. Hun verslag van de overname in 1989 van RJR Nabisco, de nummer 19 van de Verenigde Staten, door de private equity club Kravis Kohlberg Roberts & Co draagt dan ook de titel Barbarians at the gate. Goudkoorts is van alle tijden. In de 19de eeuw werden Colonel Drake en John Rockefeller erdoor gedreven toen zij hun putten sloegen op zoek naar het goud van hun tijd, de olie. Tegen het einde van de 20ste eeuw was ander goud in trek: het aandeel. De goldrush speelde zich toen af in de vergaderzalen van bankiers en advocaten. De goudzoekers waren de private equity funds, na de eeuwwisseling vaak hedgefunds genoemd. De wapens van de fondsbeheerders zijn geld, durf en overtuigingskracht. In wezen is het werk van een fondsbeheerder niet zo moeilijk. De eerste opdracht is een bedrijf te zoeken dat onderpresteert. In de geruchtmakendste deal van de 20ste eeuw was dat RJR Nabisco, een conglomeraat van koekjesfabrieken en sigarettenfabrieken met de merken Winston en Camel. Na de beursval van Black Monday in oktober 1987 herstelde de koers van het aandeel niet meer. De oorzaak was de sigarettentak: antirokers spanden de eerste procedures tegen de handelaren in nicotine aan. Op de beurs in Wall Street was een aandeel in de sigarettenindustrie negen keer de jaarwinst waard. Aandelen in koekjesfabrieken daarentegen werden voor wel 22 keer de jaarwinst gekocht. Door de sigarettenproductie werd RJR Nabisco op de beurs lager gewaardeerd dan andere koekjesfabrikanten. Zo’n situatie is voor een corporate raider een droom: koop dat bedrijf, splits de koekjes van de rookwaren, en verkoop de zoetwaren. Als je dan een waardesprong kunt maken van dertien keer de jaarwinst, is het de moeite waard. Het is hetzelfde argument waarmee de bestuurders Van den Bergh van VNU, Vollebregt van Stork en Rijkman Groenink van ABN Amro nu worden geconfronteerd. Bij VNU werden de uitgeefactiviteiten lager gewaardeerd, bij Stork de industriële bedrijven buiten de vliegtuigbouw, en bij ABN de minder presterende buitenlandse banken. Voor de raid op RJR Nabisco was er nog een geschenk uit de hemel: een arrogante, verkwistende bestuursvoorzitter in de persoon van de Canadees Ross Johnson. Deze tovenaarsleerling haalde de geest uit de fles door voor te stellen dat hij met het management RJR Nabisco van de beurs zou halen en zou opkopen. Dat hij hierdoor een raider als Kravis Kohlberg op het spoor zou zetten, had hij niet gedacht. Misschien had hij het zicht op de werkelijkheid te veel verloren op de golfbanen waarheen hij zich liet vervoeren in een van meer dan twintig corporate jets van zijn bedrijf. Kravis had durf omdat hij het tegen het management opnam. Zijn bieding moest niet alleen hoger zijn dan die van het management, hij moest de managers er ook nog eens van overtuigen dat zij niet trouw zouden blijven aan Johnson. The New York Times bediende hem op zijn wenken door juist op tijd te lekken uit een vertrouwelijk memo waaruit bleek op welke exuberante wijze Ross Johnson aan zichzelf dacht. Het artikel in de krant leidde tot een golf van verontwaardiging tegen Johnson. Toen Kravis uiteindelijk een bieding deed die gelijk was aan die van Johnson, kozen de bestuurders niet voor Johnson. Kravis mocht voor 25 miljard dollar RJR Nabisco kopen. Dat geld had hij met zijn overtuigingskracht bij elkaar gekregen. Alleen de betaling ervan bleek nog een probleem. Destijds konden geen bedragen hoger dan één miljard dollar worden overgemaakt, dus moest het in delen. Barbarians at the gate is een gedetailleerde anatomie van een van de geruchtmakendste corporate raids. Het geeft een fascinerende sfeertekening van de domheid, de gretigheid en de kille durf en soms overmoed waardoor de nieuwe goudkoorts ook vandaag de dag nog wordt gekenmerkt. Bryan Burrough en John Helyar: Barbarians at the gate Harper, import Van Ditmar; € 20,99 De jongste misdaadroman van Ed Sanders, De zoon van Sint-Petersburg (€ 16,90), verscheen in 2005 bij The House of Books Ewoud Lietaert Peerbolte is advocaat/fiscalist, en als thrillerschrijver bekend onder het pseudoniem Ed Sanders.
De Volkskrant, 16-08-2005.
|
