De elitaire irrepresentativiteit

Een van de basisoorzaken van politieke misverstanden, de kloof tussen politiek en stemmers, en vele andere maatschappelijke misstanden is de, meestal onbewuste, aanname van de elite, en speciaal het intellectuele deel ervan, dat hun groep en de bijbehorende houdingen representatief is voor de hele maatschappij.

De oorzaak van deze misverstanden is de relatieve scheiding tussen de maatschappelijke klassen. Kinderen van de intellectuele elite gaan naar vwo en gymnasium, en later naar de universiteit, en gaan automatisch denken dat dit de norm is. Uit ervaring weet de redactie van de redactie dat het besef dat de VWO en gymnasium bevolking maar 15 procent van alle middelbare scholieren uitmaakt vrijwel volkomen afwezig is. Laat staan dat ze weten dat circa 60 procent naar het vmbo gaat. Dat laatste cijfer is de laatste tijd wat bekender geworden, door de vele problemen rond het vmbo, maar de conclusies eruit moeten nog doordringen tot de algehele bewustwording.

De intellectuele elite is niet een homogene groep, een GroenLinks intellectueel is heel anders dan een VVD-intellectueel, maar het is wel mogelijk een lijst van eigenschappen op te stellen, die de leden van die groep ieder in hun eigen mate bezitten, maar die de groep als geheel sterker heeft dan de rest van de bevolking: zelfstandigheid, individualiteit, breed inzetbare capaciteiten, vrijzinnig denkend, tolerant, multicultureel, wereldgericht, initiatiefrijk, creatief, mondig, in idealismen denkend, onpraktisch, elitair, egoïstisch, hypocriet, cynisch. Natuurlijk benadrukt de groep zelf de positieve eigenschappen uit deze reeks, maar de vraag of het totale maatschappelijke effect van al deze aparte eigenschappen positief of negatief is, is een kwestie die nog open is voor discussie.

Het grote probleem op dit moment is dat politici en andere maatschappelijke leiders, die meestal ook tot de hoger opgeleide elite behoren, hun beleid en besluiten laten leiden door het idee dat hun groep representatief is voor de hele bevolking. De sterke nadruk van het kabinet Balkenende ligt op de termen mondige burger, zelfredzaamheid, flexibiliteit, zelf keuzes maken, eigen ondernemerschap, autonome burger, eigen verantwoordelijkheid, of in een vrijwel allesomvattende term: de bv-Ik. Al deze termen slaan op eigenschappen die boven opgesomd zijn als kenmerkend voor de intellectuele elite, of de maatschappelijke elite in het algemeen.

Het grote probleem is dat deze terminologie niet van toepassing is op het overgrote deel van de bevolking. Iedereen die niet in de beschermde omgeving van de elite is grootgebracht kan dit weten, en ook degene die wel dat nadeel hebben kunnen het weten, door hun intellectuele ogen open te doen. Om hierbij te helpen, onderstaand een paar citaten uit onderzoeken die de betreffende feiten uit de maatschappelijke werkelijkheid hebben opgediept. Uit die citaten blijkt ook hoe het misverstand zo lang kan bestaan: de eenzijdige aandacht van de media voor de elite en haar houdingen. In een aantal opzichten is die aandacht natuurlijk, maar in een aanzienlijk aantal andere niet, met als belangrijkste de onwilligheid van de intellectuele elite om zich in verstaanbare taal uit te drukken uitleg of detail .


Uit: De Volkskrant, 24-06-2005, door Peter Giesen

De veelheid van Europa

Als de Europeaan al bestaat, is hij een tamelijk conservatief mens die het uitzicht op zijn eigen kerktoren koestert. Zoveel wordt wel duidelijk uit de Atlas van Europese Waarden. Maar Europa is vooral een optelsom van landen die sterk verschillen.

...  De Europeaan hecht aan huis en haard. Vooral in grotere landen zeggen burgers dat hun loyaliteit allereerst bij hun eigen stad of dorp ligt, daarna bij de regio en pas daarna hij hun land. 'Dat vind ik wél een verrassende uitkomst, na tweehonderd jaar nationalisme'.
zegt Arts. `Wij hadden ook verwacht dat mensen tegenwoordig zo mobiel zijn dat ze minder sterk aan hun woonplaats hechten.' Kennelijk kunnen veel Europeanen het uitzicht op hun eigen kerktoren niet missen, alle retoriek over internationalisering ten spijt.


Uit: De Volkskrant, 04-06-2005, door Peter Giessen

Sociologie | Buiten Amsterdam is het gezin onverminderd de basis van het bestaan, blijkt uit de Netherlands Kinship Panel Study

De Familie Doorsnee gaat zijn gangetje

Individualisering? In het moderne Nederland willen mensen nog steeds gewoon een gezin, wijst een nieuwe verkenning uit.

Tussentitel: Het Bridget Jones-type is een kleine groep maar krijgt veel aandacht van de media
    De eerste conclusies zijn opmerkelijk. De Familie Doorsnee heeft de individualisering goed doorstaan. ...
De variëteit in relatievormen neemt weliswaar toe, maar lang niet zo sterk als de onderzoekers verwachtten toen ze in 2000 aan de studie begonnen. De 'gewoonheid' van het Nederlandse familieleven heeft ze toch een beetje verrast.
    'Misschien hebben we ons wat laten meeslepen door de media die geneigd zijn de extremen te belichten', zegt projectleider dr. Pearl Dykstra, onderzoeker bij het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI) en hoogleraar verwantschapsdemografie aan de Universiteit Utrecht.
    `Waarschijnlijk heeft het ook te maken met het kringetje waarin wij zelf bewegen: hoog opgeleid, in het westen van het land. Het mooie van onze studie is dat zij heel Nederland bestrijkt, van Zuid-Limburg tot de Waddeneilanden. Dan krijg je een heel ander beeld, veel minder spectaculair. ...
    De Bridget Jones-en met hun chaotische liefdesleven bestaan wel, maar ze vormen een heel kleine groep. 'Het is een erg grootsteeds fenomeen, dat in Nederland vooral in Amsterdam voorkom. Het is wel een groep die gemakkelijk toegang tot de media heeft en voor een deel ook zelf in de media werkt. Mede daardoor krijgen zij veel aandacht', zegt Dykstra.


Naar Anglicisme vs Rijnlandmodel , politiek , Angl. vs. Rijnl. lijst , Angl. vs. Rijnl. overzicht , of site home .