Bronnen bij Rijnlands onderwijsbeleid: orde en effectiviteit

Uit: De Volkskrant, 17-04-2007, door Anja Sligter

Oase in een probleemwijk

Basisschool Het Mozaïek staat in een Arnhemse probleemwijk en telt veertig nationaliteiten. Maar de resultaten van deze zwarte school zijn goed. Het geheim? ‘Niet bij elk nieuw kabinet een andere koers gaan varen.’

‘We tillen de deksels van hun hoofden op en gieten er kennis in.’ Alfred Wit, locatieleider van basisschool Het Mozaïek, zegt het uitdagend. ‘Hier’, pakt hij een map, ‘dit zijn artikelen over het nieuwe leren.’ En hij verscheurt ze denkbeeldig.
    De zwarte school (98 procent allochtoon) staat aan de rand van Arnhem in Immerloo/Malburgen, een van de veertig probleemwijken van minister Ella Vogelaar. De hoge flats waar de school op uitkijkt, worden de nieuwe Bijlmer genoemd. Aan elk balkon hangt een schotelantenne en de populatie wisselt met de wind.
    Het Mozaïek telt veertig nationaliteiten, maar de kinderen spreken in de klas en op het plein consequent Nederlands. ‘De school is een oase in een onveilige wijk. Wat achter die voordeuren gebeurt, weten we niet’, wijst directeur Carola Peters, ‘wij richten ons op onze kerntaak: goed onderwijs. We kunnen aan de intelligentie van de kinderen en hun thuissituatie weinig veranderen, aan de rest hopelijk wel.’
    De driekoppige leiding heeft ergens in het verleden rigoureus een scheiding aangebracht tussen buiten en binnen. In de school gelden fatsoensnormen en -waarden die daarbuiten wellicht niet gelden. Alfred Wit: ‘Bij de schooldeur gaat de straatpet af en de schoolpet op.’
    Tegen de mode in richt zijn school zich primair op cognitieve vaardigheden en stoomt de kinderen planmatig klaar. Groep 8 haalde dit jaar gemiddeld een Cito-eindscore van 534.7, ongeveer het landelijk gemiddelde op ‘witte’ scholen. De school kan de vergelijking met het reguliere onderwijs met glans doorstaan. ‘We hebben van de zwaarste doelgroep de hoogste verwachtingen en halen alles uit de kast’, verklaart Wit.
    Op het bord in de klas van juf Conny staat precies hoe de dag eruit gaat zien én er staat omschreven wat de kinderen aan het eind moeten hebben geleerd. Kinderen die deze maandagochtend willen vertellen over een uitslaande brand in een flat, krijgen daarvoor nauwelijks de kans. Juf Conny ‘wil er niet te lang bij stil staan’ en verruimt hun woordenschat met abstracte woorden en begrippen. ‘Wat is een doel’, vraagt ze. Meteen schieten tien vingers de lucht in. Safora, Hanad, Anas en Ilias melden om beurten de betekenis. ‘Het is je een bestemming’, of ‘dat wat je wilt bereiken’. ‘Perfect’, complimenteert juf Conny.   ...
    Ook in de voorschool, waar kinderen vanaf 3,9 jaar naartoe kunnen, hangen dagindeling en doelen aan de wand, maar dan in vorm van tekeningen. Ook hier wordt gewerkt met de didactiek van Marianne Verhallen. Woorden worden in ‘clusters’ (groepjes – red.) aangeboden. Vandaag zijn dat fles, wiegje en luier, want het thema is: baby.
    Hun eigen babyfoto’s hangen aan de wand. ‘Ahh, de baby huilt’, speelt de juf. ‘Wat zal er met de baby zijn?’ Met vragen worden de kinderen uitgedaagd te praten. En dat doen ze – in het Nederlands.
    Deze kleintjes hebben op de peuterzaal al taal- en groepservaring opgedaan, verklaart Hetty Grontendorst. Ze zijn daar geconfronteerd met dezelfde methode en dezelfde leidsters. Deze unieke samenwerking werpt zijn vruchten af. ‘Ik begeleid de moeders desnoods zelf naar de peuterzaal. Thuis worden de peuters gekoesterd en gebakerd, op de speelzaal draait het voor het eerst niet alleen meer om hen, en hier worden eisen aan ze gesteld.’   ...
    Tien jaar geleden was Het Mozaïek nog een school van ‘knutselen en projecten’, vertelt Alfred Wit. ‘We werkten net zo hard, wellicht harder, maar waren niet doelgericht. Ik durfde de envelop met de Citotoets nauwelijks te openen. Hadden we weer een score tussen 520-525. Met de benoeming van Carola Peters als directeur veranderde de koers, constateren de directieleden.
    Maar in de klassen, op het plein: er was continue wat aan de hand. Langs de weg van gissen en missen vond de leiding uit wat de leerresultaten bevorderde en wat niet. Naarmate de school zwarter werd, ging de franje ervan af, werd het onderwijs effectiever, én de directie eigenwijzer. Veel invloeden van onderwijsvernieuwingen zijn een valkuil voor deze doelgroep, ontdekten ze.
    ‘Wat doe je als een leerling een kikker meeneemt naar school?’, vroegen ze vorige week een sollicitant. Terugsturen, luidde het goede antwoord. ‘Alle aandacht voor het beest gaat af van de effectieve leertijd’, legt Wit uit. ‘De taal is voor tweederde van de kinderen te vrijblijvend en niet doelgericht. Het beklijft niet.’ Ook het kringgesprek op de maandagochtend werd jaren geleden al afgeschaft, om dezelfde reden.
    ‘Geweldig’, recenseert Juf Conny deze lijn. Ze heeft altijd op Jenaplanscholen gewerkt. Sinds drie jaar geeft ze weer ‘klassikaal’ les. Deze manier van leren geeft deze kinderen richting en energie, vindt ze. ‘Ze wonen in een roerige buurt. Structuur is dan belangrijk. De ouders staan er helemaal achter. ...
    Juf Wietske van groep 5 staat in de deuropening van de kookles in buurthuis de Hobbit. Kinderen kunnen intekenen op naschoolse activiteiten. Er worden kersenmuffins gemaakt. Acht kinderen laten hun mixers loeien, stencils met de uitleg liggen ongelezen op tafel en een buurthuiswerkster loopt verhit door de keuken.
    ‘Zie jij nu wat hier misgaat?’, vraagt de Wietske Küper retorisch. Want het is deze ervaren leerkracht in een oogopslag duidelijk waarom de kookles vorige week ontaardde in een puinhoop. Ze ziet ook hoe het beter kan: er moeten krukjes rond de tafel, de kinderen moeten zitten voor een duidelijke instructie en wellicht kan zijzelf in de klas vooraf het geschreven menu behandelen.
    Rust en een leergerichte houding moeten elke dag opnieuw worden heroverd. Alfred Wit: ‘Eén starter met ordeproblemen en je hebt de straatcultuur weer binnen.’ ...


Naar Rijnlands onderwijsbeleid, inhoud , Rijnlandmodel, lijst , Rijnlandmodel, overzicht , of site home .