Bronnen bij Architectonische lelijkheid: het Eindhovense cityplan

Expositie van ambitieus 'Sittieplan' Eindhoven Foto-onderschrift: Het omstreden Cityplan voor Eindhoven uit de jaren zestig   Het was een ambitieus plan, het Cityplan voor Eindhoven, dat de architecten Van den Broek en Bakema eind jaren zestig ontwierpen. 'Onderscheidend. Het werd zelfs in de buitenlandse pers besproken', zegt architectuurhistorica Joosje van Geest. 'Een megalomaan plan', meent Willem Jan Renders, hoofd educatie van het Van Abbemuseum. De Eindhovense binnenstad zou grotendeels worden gesloopt . om plaats te maken voor intensieve nieuwbouw, waarvan het 'ruggegraatgebouw' (400 meter lang, 35 meter hoog, in noord/zuidrichting) het opvallendste element was.     Bijzonder was ook dat het plan voor een nieuwe stadskern aan het publiek werd gepresenteerd in het Van Abbemuseum. De tentoonstelling was bedoeld om de burger te betrekken bij de stadsontwikkeling. Toenmalig museumdirecteur Jean Leering maakte er een spectaculaire expositie van, met onder meer een zaal vullende maquette op een schaal van 1 op 20. Bezoekers konden er doorheen lopen of kruipen en de gebouwen op ooghoogte bekijken.     Maar hoewel de gemeenteraad in 1969 zijn goedkeuring verleende, werd het Cityplan 'het plan van nooit gebouwde architectuur'. Het spraakmakende ontwerp ging ten onder aan zijn grootschaligheid én aan de mondige burger. Want na 1968 kwamen kleinschaligheid en inspraak in de mode. 'Sittieplan', noemden de tegenstanders het, product van 'egosentrisiteit' en 'een door en door kapitalistiese opvatting' .     Na diverse debatten en bezwaarschriften sneuvelde het plan uiteindelijk in 1974, door een veto van het rijk. De minister vond dat in het plan zoveel flexibiliteit was ingebouwd dat het eindproduct en vooral de financiering te ongewis was. Ook de nieuwe gemeenteraad was gaan twijfelen. Hoewel het Cityplan niet is gerealiseerd, heeft het volgens Van Geest toch invloed gehad op de stadsontwikkeling van Eindhoven, die daarna meer fragmentarisch ter hand is genomen. 'Hoe ga je met de bestaande stad en structuren om, als je plannen maakt? Dat was het onderwerp, en dat speelt nog steeds. Kijk bijvoorbeeld naar de bestemming van de oude Philipsgebouwen en de inrichting van de nieuwe wijk Strijp S.'    ...