Let ook nog even op de tekst: 8.2 M.P.G. betekent 8.2 miles per gallon, dat wil zeggen: circa 3 kilometer per liter - een auto die het woord benzineslurper (gas guzzler) tot een eufemisme maakt.
   De auto komt terug in onderstaande scène, waarin de door een verkiezingsnederlaag doorgeslagen gemeentebestuurder Miller iemand heeft gedood, en anderen gegijzeld. Er is een onderhandeling gestart tussen een luitenant van de politie, en Miller:

Filmtranscript, 1978, door Edward Neumeier, Michael Miner en Paul Verhoeven

Robocop

Luit.: Okay, Miller. Don't hurt the mayor. We'll give you whatever you want.

Miller: First, don't fuck with me. I'm a desperate man.
And second, I want some fresh coffee.
And third, I want a recount. No matter how it turns out, I want my old job back.

Luit.: Okay.

Miller: And I want a bigger office.
And I want a new car!
And I want the city to pay for it all!

Luit.: What kind of car, Miller?

Miller: - One with reclining leather seats...
...that goes really fast and gets really shitty gas mileage.
  
Luit.:                  
How about the SUX?
  
Miller:                   
Yeah.

Luit.:                 
Okay, sure.

Miller:                 
What about cruise control?
Does it have cruise control?
 
Luit.:                  
No problem, Miller.
Let the mayor go, we'll even throw in a Blaupunkt.

Red.:   Let op de extra eis aan de auto, dat hij 'really shitty gas mileage' moet hebben, dat wil zeggen: strontveel benzine moet verbruiken - het gaat mede om het consumeren, het opmaken. Het noemen van de Blaupunkt, een merk autoradio dat in Amerika kennelijk enige status heeft, is een coda op de waanzin van het geheel.
   Maar wacht even met dat "waanzin". Dat was het in 1987, voor zover het die 6000 SUX betreft. Middels is die waanzin normaal geworden. Eerst in Amerika, natuurlijk, onder de eveneens eufemistische benaming van SUV of Sports Utility Verhicle:

Het lijkt wel of ze het idee van Verhoeven gekopieerd hebben - en dat inclusief het bijbehorende benzineverbruik.
    Even ter illustratie dat het consumentisme niet over de hele maatschappij gelijkmatig verdeeld is: de eerste kopers waren de middenstanders, geslaagde winkeliers en dergelijke, gevolgd door de rijken, die al rondreden in limousines. De maatschappelijke patsers en pooiers. En ter ondersteuning van de bewering dat tussen deze vormen van consumentisme en de meer gematigde vormen van de gewone mens toch een aanzienlijk sociaal en psychologisch verschil zit, kunt u de volgende bron raadplegen:  .
    Maar dit goede voorbeeld van de maatschappelijke "top" wordt natuurlijk bijna willoos nagevolgd door de horigen en slaven die voor hen werken - Joe Sixpack is de Amerikaanse aanduiding voor de gewone man:

Uit: Dagblad De Pers, 19-11-2007

Beurs vandaag | Joe Sixpack gaat los

Op naar Black Friday

Niet beleggers, maar Amerikaanse shoppers bepalen deze op papier rustige week het beurssentiment. Vrijdag is nationale koopdag in de VS en de beurzen houden de adem in hoe dat afloopt.

...  Donderdag is de deur van Wall Street op slot wegens Thanksgiving en op vrijdag draait de Big Board letterlijk op halve kracht: de beurs gaat 's middag dicht.
    Half Wall Street neemt die dag echter vrij, want dan is de meest geliefde, officieuze Amerikaanse feestdag: Black Friday, ofwel nationale shopdag. Shop 'till you drop is dan het motto en als Amerikanen écht gaan shoppen, berg u. Het is de dag die de jaaromzet (!) van vele retailers maakt of breekt. De eerste cijfers, verhalen, anekdotes en conclusies van grootgrutters als Wal-Mart druppelen het weekend binnen en die zijn van beslissende invloed op het beurssentiment de maandag daarop. ...
    Op de iPhone na zijn er ook weinig nieuwe gimmicks. Wal-Mart gokt op de Philips 50-inch HDTV en de Xbox 360, die zwaar in de aanbieding gaan. Er is maar één maar: hoe hoog zijn of haar schulden ook zijn en hoe weinig geld hij of zij ook op zak heeft, de Amerikaan is wereldkampioen consumeren en weet altijd weer te verbazen met wat hij of zij allemaal uitgeeft. Amerika is goed voor een kwart van de wereldeconomie en de Amerikaanse consument weer voor 70% van de Amerikaanse economie. ...

Red.:   Hoe diep het consumentisme in de maatschappij zit blijkt uit de berichtgeving van hetzelfde gebeuren in het "linkse" bolwerk de Volkskrant, dat Black Friday beschrijf als een soort sportverdwazing, raar maar onschuldig, en met eigenlijk best nog wel wat bewondering voor zoveel enthousiasme bij de mens:

Uit: De Volkskrant, 17-11-2007, van correspondent Philippe Remarque

Veel Amerikanen zijn blij met vormen van 'georganiseerde hebzucht' 

Na tien minuten zijn laptops op

Jaarlijkse koopgekte op vrijdag na Thanksgiving geeft gevoel van cameraderie | Bedrijven verhogen de prijs om kortingen te geven

Het is half vijf's nachts en de volle maan schijnt over de winkelcentra van Rockville. Bij de electronicagigant Best Buy, die met de ruime parkeerplaatsen, is geen plek meer te vinden. Zo gaat dat op Black Friday.
    Voor de deur staan politieauto's en een rij van duizend wachtende mensen. In hun hand de folder met prachtaanbiedingen uit het enorme pak commercieel drukwerk dat op Thanksgiving in de bus kwam. Jonge vrouwen kleumen onder slaapzakken. Anderen hebben een tent opgezet in het grasperkje voor de winkel.
    'Ik sta hier sinds half 1 gistermiddag', zegt student Mark. Hij heeft de traditionele Thanksgiving-kalkoen laten schieten om met vrienden computers te kopen. 'Ik bespaar 300 dollar op een laptop. Dat is geld', zegt hij, opgewonden omdat het langverwachte moment aanbreekt. ...

Red.:   Nu is deze houding niet verwonderlijk, als men beseft dat ook de de intellectuele middenstand die de redactieburelen van de Volkskrant bevolkt, en met name de afdeling economie, in feite volledig het neo-liberale denken is toegedaan, waarbij een volledige omarming van het kapitalisme, is ingesloten. En consumentisme is de motor waarop het kapitalisme draait, en moet dus tegelijkertijd daarmee aanvaard worden.
    Het blijft dus aan een enkele, tot onafhankelijk denken in staat zijnde, individuele burger om op de wijdere implicaties van dit soort dingen te wijzen - de goedbetaalde journalisten van de Volkskrant hebben die intellectuele bagage kennelijk niet:
 

Uit: De Volkskrant, 11-02-2006, ingezonden brief van Elbert Westerbeek (Valthermond)

Overmatig consumeren wijst op ongelukkig zijn

‘De sociale staat van Nederland’ het rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), waarin het maatschappelijk welzijn van Nederland is gemeten, is mijns inziens onbetrouwbaar (Voorpagina, 13 september).
    Zonder de kans te reflecteren op een betere toekomst en het perspectief op betere omstandigheden lijken mensen al gauw tevreden. Maar is dit ook zo? De twijfel rijst als je de rest van het artikel leest.
    Er is minder vrije tijd, minder ruimte om op visite te gaan, 60 procent zegt last te hebben van de buren, er wordt veel alcohol gedronken, er is sprake van toenemend overgewicht. Dit duidt er juist op dat mensen niet tevreden zijn met hun leven, en met de inrichting van de samenleving. Waarom hebben mensen emotionele compensatie nodig in de vorm van eten en verdoving in de vorm van alcohol?   ...
    Ik denk dat er nader onderzoek nodig is, waarin mensen gevraagd wordt hoe hun ideale leven en samenleving eruitziet. Dat moet je afzetten tegen de huidige situatie.
    Dan krijg je een realistischer beeld en kunnen er heel andere conclusies worden getrokken.

Red.:   Dit laatste stukje is ook gebruikt als bron bij het artikel over het verband tussen drugs en maatschappelijk welbevinden - voor dit uitgebreidere en onthutsende verhaal, zie hier .
    Geheel in aansluiting op het hier gegeven soort verklaringen is deze, nog wat radicalere:

Uit: KIJK, nr. 12-2009, door Nadine Böke

'We consumeren om de verkeerde redenen'

De huidige consumptiemaatschappij kun je verklaren met de evolutietheorie, stelt de Amerikaanse wetenschapper Geoffrey Miller. We kopen om te laten zien wie we zijn. Maar volgens hem wordt het hoog tijd dat we daar eens mee ophouden.

Tussentitel: 'Een gesprekje van een paar minuten geeft een beter beeld van iemand dan
                  de kleding die hij draagt'

Alles draait om seks. Zo zou je het werk van Geoffrey Miller in een notendop kunnen samenvatten. Als evolutionair psycholoog probeert hij ons gedrag te verklaren vanuit de voordelen ervan voor onze voortplanting en overleving.
    Een paar jaar terug beweerde hij in zijn bestseller Het parende brein dat wij cultuuruitingen als kunst en muziek hebben ontwikkeld, omdat deze eigenschappen gunstig zijn voor de voortplanting. Ze laten namelijk zien dat we geestelijk en lichamelijk goed in elkaar zitten, en daar vallen potentiële partners (onbewust) voor. In zijn nieuwe boek, Darwin en de consument, stelt Miller dat ook onze huidige consumptiemaatschappij kan worden verklaard vanuit onze evolutie.
    Van oudsher proberen wij aan anderen te laten zien wie we zijn. Tegenwoordig doen we dat volgens Miller met behulp van producten zoals kleding en auto's. De reden waarom wij specifieke producten kopen, is volgens hem dat wij denken dat ze onze persoonlijkheidskenmerken laten zien. En op deze manier hopen we de meest geschikte partner te vinden. Miller meent dat we dit moeten gaan inzien, en ook dat we moeten gaan inzien waarom het niet werkt. Hij trekt in zijn boek fel van leer tegen consumptisme - zoals hij overdadige consumptie noemt - en tegen marketing- en reclamemensen.

In uw boek stelt u dat consumptisme draait om het showen van persoonlijkheidskenmerken. maar ook dat dat een erg inefficiënte manier is om dit te doen. Hoezo?
"Dat is vooral omdat de evolutie ons geweldige andere manieren heeft gegeven om onze persoonlijkheidskenmerken te tonen. Zoals taal, humor en kunst. Dit zijn heel complexe menselijke eigenschappen, die moeilijk zijn na te bootsen als je er niet echt in uitblinkt. Producten die je kunt kopen, zijn daarentegen relatief eenvoudig en onbetrouwbaar. Je kunt wel heel moeilijke boeken in je boekenkast zetten om te laten zien hoe intelligent je bent, maar misschien heb je ze nooit gelezen. Een gesprekje van een paar minuten geeft vaak een beter beeld van wie iemand is dan de kleding die hij of zij draagt. En toch proberen we massaal mensen te beoordelen op basis van wat zij bezitten. Adverteerders proberen ons er ook continu van te overtuigen dat we via de producten die we kopen kunnen laten zien wie we zijn. We vergeten hierdoor dat er andere, meer natuurlijke manieren zijn om dit te doen."

Maar consumptisme draait toch niet alleen om showen? We kopen bijvoorbeeld toch ook spullen omdat we er plezier aan beleven?
"Natuurlijk. Sommige spullen kopen we puur uit praktische overwegingen. Elektriciteit bijvoorbeeld, of water, of wasmiddel. Andere producten kopen we omdat we er persoonlijk plezier van hebben: een tv, een mp3-speler, bier. Toch speelt bij veel producten ook de show een rol. Wat is nou echt de reden dat je een product van een bepaald merk koopt? Waarom kopen mensen onduurzame auto's als een Hummer, die om de haverklap moet worden gerepareerd en waanzinnig veel benzine verslindt? Dat komt door marketing. Marketing is prima, zolang het product dat aangeprezen wordt echt goed is. Maar er worden ons vaak dingen beloofd die een product helemaal niet waar kan maken. Bijvoorbeeld dat het je jonger laat lijken, of dat het je status geeft. Zulke claims leiden tot overmatige consumptie. En daarmee tot schulden. En, erger: tot schade aan het milieu."
...
Maar bent u niet bang dat mensen uw boek hierdoor verkeerd zullen opvatten?
... Inmiddels heb ik ook gemerkt dat de tongue-in-cheek-opmerkingen in het boek soms verkeerd begrepen worden; vooral door Amerikaanse lezers. ... Ik denk dat dit komt doordat jullie al veel kritischer zijn over de kapitalistische consumptiemaatschappij. Terwijl voor veel mensen in de VS hun complete leven om consumptisme draait."

Halverwege uw boek vertelt u over de zes belangrijkste persoonlijkheidskenmerken. U trekt er een heel hoofdstuk voor uit om marketeers uit te leggen dat ze zich op deze kenmerken moeten richten. Waarom helpt u de mensen aan wie u een hekel hebt?
"Marketeers zijn vaak slimme, creatieve, enthousiaste mensen, die geloven in wat ze doen. Maar ondertussen misleiden ze zichzelf en de consument, en verspillen ze een hoop geld aan nutteloze producten en campagnes. Ik hoop te bereiken dat marketeers door het inzicht in de werkelijke redenen waarom mensen producten kopen, en door mijn kritiek op de verspillende consumptiemaatschappij, gaan inzien dat het beter is om een ander type producten aan te prijzen. Ik vind consumptisme niet per se slecht. Maar het zou beter zijn als we ons gaan richten op bijvoorbeeld duurzamere producten. Of op producten die daadwerkelijk creatief en vernieuwend zijn. Dat is beter voor de consument, de maatschappij en de planeet. ...
...
Aan het eind van het boek beschrijft u enkele nogal radicale manieren waarop we overconsumptie kunnen tegengaan. Zo zegt u dat de inkomstenbelasting moet worden vervangen door een consumptiebelasting. Gelooft u echt in dit soort oplossingen?
"Ja, dat van die belastingen lijkt me echt een goed idee. Ik ken ook aardig wat economen die het daar mee eens zijn. Bij het soort consumptiebelasting dat ik voorstel, hangt de hoogte van de belasting bijvoorbeeld af van hoe goed een product is. Hierdoor worden goedkope producten van slechte kwaliteit duurder, en dure producten van goede kwaliteit juist relatief goedkoper. Zo kunnen mensen bewuster en duurzamer gaan consumeren. Ik denk ook dat het vervangen van inkomstenbelasting door consumptiebelasting mensen ertoe zal bewegen om meer geld te besteden aan goede doelen en milieuvriendelijke investeringen. Zeker als je over dit soort uitgaven geen belasting hoeft te betalen."

Iemand als u ziet de huidige economische crisis vast als een blessing in disguise?
"De wereldwijde crisis heeft zeker een hoop gedaan voor de bewustwording van onze consumptie. De komende paar jaar zullen mensen waarschijnlijk meer en meer de nadelen van bepaalde leefstijlen gaan inzien. Maar ik denk dat de huidige digitalisering van onze maatschappij mogelijk me er invloed zal hebben op onze levensstijl en ons consumptiepatroon dan de economische crisis. Er zitten inmiddels 100 miljoen gebruikers op Facebook. Sociale media sites als deze zijn geweldige platforms om je persoonlijkheidskenmerken aan talloze anderen te laten zien. Ik denk dat dit soort digitale technieken een steeds grotere rol zullen gaan spelen bij het uitdragen wie we zijn en consumptiegoederen een steeds kleinere. Het grote voordeel hiervan: digitaal is relatief goedkoop, voor bijna iedereen toegankelijk en relatief weinig milieubelastend."

Red.:   Een voorbeeld van de emoties waaruit dit proces is opgebouwd:

Uit: De Volkskrant, 07-01-2010, tv-recensie door Jean-Pierre Geelen

Koopje

... duurt de uitverkoop tegenwoordig het hele jaar? Goudzoekers, het prettigste programma over alledaagse economie, zocht het uit. ... vier maanden lang nam de VPRO-rubriek foto’s in de Kalverstraat. Wat bleek: op een of twee weken na was het permanent uitverkoop.
    Hoewel? Goudzoekers was in de magazijnen van De Bijenkorf, kort vóór de Drie Dwaze Dagen. Er lagen onderbroeken, met gele prijskaartjes: van 16,95, nu voor een tientje. Toch was dat geen uitverkoop: het tientje is de normale prijs. De onderbroeken hadden nooit eerder in De Bijenkorf gelegen. Sommige producten worden speciaal ingekocht of gemaakt voor de dwaze dagen. Een aanbieding dan? Ook niet. De magazijnmanager: ‘Laten we zeggen: een fantastische prijsaanbieding.’
    Allemaal bedacht voor vrouwen, legde reclameman Eugène Roorda uit: ‘Die zijn gevoelig voor koopjes’. Hij vindt de uitverkoop ‘een kermis waar ik niet heen hoef’. Zijn vrouw wel: ‘Die koopt zich helemaal blind. Ze komt voortdurend met meer thuis dan ze wilde kopen’. Roorda vindt dat ‘prima’.
    Winkeliers zijn erop uit onze kooplust permanent te prikkelen. Dat doe je met korting. Of beter: het gevoel van korting. Want er mag dan wel een bordje hangen met ‘40 procent korting’, maar, aldus Roorda: ‘Je weet toch niet waarvan?’ De winkelier kan elke prijs verzinnen die hij wil, en daarop korting geven. ‘De trigger is: de kortingsmarge, de stimulus van de korting’.
    Goudzoekers filmde een vrouw tijdens De Dwaze Dagen. Ze had wel tien gele plastic tassen bij zich. Haar voordeel: ‘Ik kan altijd wachten op koopjes, omdat ik toch niks nodig heb’. En dus was ze hier. Hoeveel ze uitgegeven had, wist ze niet. ‘Omdat ik niks nodig had, heb ik ook niks bespaard. Denk ik’.
    Gek worden, iedereen kan het. Ook reclameman Roorda. Met een mal hoedje op zag hij bij een kledingwinkel een rek met sjaaltjes: 5 euro, drie voor een tientje. Roorda maakte er vier voor een tientje van, en sloeg toe. Hij kwam naar buiten met een tasje vol sjaaltjes. Voor zijn vrouw, die ze ook niet nodig heeft. Roorda: ‘Het genot welt in me op. We zijn even dertig seconden gelukkig. Vier voor een tientje, dat is toch niks? En die mannen verdienen er nog 6 of 7 euro op. Mooi, hè?  ...

Red.:   Natuurlijk leidt zoiets ook tot schade aan de ziel. Hier een literaire beschrijving:
 

Uit: Leids universiteitsblad Mare, 01-11-2007, door Thomas Blondeau

De mens, nu nog goedkoper

De voorstelling Haar leven haar doden gunt een kijkje achter de schermen van de V&D. Maar toont ook de bedrading van de consument.

... De theatervoorstelling Haar leven haar doden van de Leidse theatergroep de Veenfabriek speelt zich af tussen de rekken, in de personeelsruimtes en achter de toonbanken van het warenhuis V&D. En het kijkje-in-de-keuken-effect is zeker debet aan de zegetocht van dit toneelstuk. Extra voorstellingen zijn ingelast en wachtlijsten aangelegd. ...
    De tekst is van de Britse toneelschrijver Martin Crimp die het schreef onder de titel Attempts on her life; wellicht zijn belangrijkste werk. De vijftien scènes die plaatsvinden op verschillende locaties - van café tot speelgoedafdeling - zijn fragmentarisch en belichten de persoon Anne. Een overkoepelend verhaal ontbreekt, het lijken eerder mogelijke levenslopen. Maar ondanks de occasionele lolbroekerij van spelers en de passanten wringt iets. De uitbundigheid in sommige scènes draait soms uit op een prijzencircus waarin de menselijke waardigheid in de uitverkoop wordt gedaan. Als je alles kunt kopen, zelfs je identiteit, heeft iets dan nog waarde of alleen maar een prijs? Geluk komt niet met een korting.
    En dan kan het gebeuren, dat de toeschouwer zich bekocht voelt. Zoals reclame je verleidt om iets te kopen wat je eigenlijk niet wil, lokt dit stuk je in een valse behaaglijkheid. ...
    Paul Koek heeft een verraderlijk toegankelijke voorstelling gemaakt die langer kan blijven hangen dan aangenaam is. ...

Red.:   Consumentisme is een kwestie van een ontevreden en kwalitatief matig tot slecht leven
 

Naar Moraal, lijst , Rijnlandmodel, lijst , Rijnlandmodel, overzicht  , of site home .