Leerrechten, een slotakkoord

Zoals te verwachte valt, hebben de politieke ideologie en de politieke belangen het gewonnen van de maatschappelijke belangen. Iedereen in het veld is er tegen om goede redenen, maar toch worden het leerrechten plan aangenomen omdat het hoort bij de marktwerking-ideologie van de VVD, en de andere coalitiepartners zich gebonden voelen hen niet te laten vallen. Ter onderstreping een korte analyse in de krant:
 

De Volkskrant, 08-06-2006, van verslaggeefster Marjan van den Berg

Achtergrond | Kamer gaat schoorvoetend akkoord met nieuwe onderwijshervorming

Leerrechten maken niemand blij

Tussentitel: Alleen Mark Rutte, de staatssecretaris, heeft feestje te vieren

Zoals veel ingrijpende onderwijshervormingen stuit ook de introductie van leerrechten op twijfel. Maar het hoger onderwijs was toe aan een nieuw financieringsstelsel.

De studentenorganisaties zijn tegen. De universiteiten zijn tegen. De Raad van State, de belangrijkste adviseur van de regering, twijfelt. Toch is de invoering van leerrechten voor studenten op universiteiten en hogescholen sinds dinsdagavond een feit. In de Tweede Kamer kon Mark Rutte, de vertrekkend staatssecretaris van Onderwijs en de nieuwe lijsttrekker van de VVD, dinsdag tevreden constateren dat zijn nieuwe wet meer dan voldoende steun krijgt.
Met een voorraad leerrechten onder de arm kan de student onderwijs inkopen aan de universiteit of hogeschool van zijn gading tegen het wettelijk collegetarief – nu 1500 euro per jaar. Het geld volgt in Ruttes wet de student: de onderwijsinstelling krijgt financiering uit Den Haag al naar gelang het aantal verzilverde leerrechten. Nu nog wordt het hoger onderwijs bekostigd op basis van het aantal studenten dat vertrekt met een bul of diploma op zak.
    Vraagsturing. Marktwerking. Stemmen met de voeten. Flexibiliteit. Zo verdedigde Rutte zijn voorstellen. De kritische student als wandelende geldpot zal hogescholen en universiteiten dwingen in onderlinge concurrentie hun onderwijswaar zo aantrekkelijk mogelijk in hun kraam uit te stallen. Per saldo levert dat in Ruttes ogen beter onderwijs op.
    Dat is nog maar de vraag, concludeerde de Raad van State bij bestudering van het wetsontwerp. Er zaten volgens het adviesorgaan nogal wat haken en ogen aan leerrechten. Studentenbonden krabden zich achter de oren. Wie gaat er nou van studie wisselen met het huidige tekort aan kamers? Wie zegt dat universiteiten en hogescholen juist niet meer populaire studies gaan aanbieden, in plaats van beter onderwijs?
    Ook de Tweede Kamer wierp tal van bezwaren van praktische aard op: mag een student leerrechten opsparen? Wat gebeurt er als een student een bestuursfunctie wil?
    Als een kerstboom opgetuigd met amendementen haalde de wet de eindstreep. Want uiteindelijk was er toch een ruime meerderheid van de Tweede Kamer te porren voor dit nieuwe financieringsmodel.
    Het huidige systeem voldoet volgens een Kamermeerderheid niet meer. Het is fraudegevoelig, zoveel heeft de zogeheten hbo-fraude, waarbij de overheid miljoenen euro’s financiering toekende op basis van dubieuze inschrijvingen, duidelijk gemaakt.
    Hoewel niemand verwacht dat studenten massaal zullen gaan ‘shoppen’ – uit een brief van Rutte aan de Kamer bleek dat in het vorige collegejaar slechts 4 procent van de studenten van opleiding veranderde – loopt de Kamer wel degelijk warm voor de dreiging die voortaan van de ontevreden student uitgaat. Hogescholen en universiteiten zullen zich in hun aanbod moeten profileren.
    Zoals met veel ingrijpende onderwijshervormingen (tweede fase, basisvorming, vmbo) is ook deze wet overschaduwd door twijfel over het beoogde effect.
    De PvdA betitelde de wet als niet meer dan een ‘overgangstraject’. Het CDA vindt het leerrechten-stelsel nog lang niet ideaal. Toch geven deze partijen hun fiat. Ook D66 noemde de wet eerder nog ‘in veel opzichten onvoldoende’, maar gelooft ‘in ieder geval in potentie’ in leerrechten.
    Niemand is helemaal tevreden, niemand staat te juichen. Behalve Rutte. Hem is het gelukt op de valreep van zijn vertrek zijn belangrijkste wetsvoorstel door de Kamer te krijgen.


Terug naar Onderwijsbeleid, lijst , Rijnlands beleid , Rijnlands beleid, overzicht  , of naar site home .