Straks is een 4 al een voldoende

Tussenstuk: Vindt Van der Hoeven burgerschapsvorming wel belangrijk?

Integratie van de vakken Nederlands en maatschappijleer in het mbo is een onzalig plan. Coen Gelinck is blij dat de Kamer wakker is geworden.

Op dinsdag 25 april stond in de Volkskrant de kop: 'Zorgen over Nederlandse les op mbo'. Het artikel beschrijft hoe lessen Nederlands op steeds meer mbo- en vmbo-scholen worden geïntegreerd in andere vakken en projecten. Een Kamermeerderheid gelooft niet dat de kwaliteit van het onderwijs in de Nederlandse taal op deze manier kan worden gewaarborgd.
    Ik ben dolblij dat de Tweede Kamer zich eindelijk over deze ontwikkeling uitspreekt, want de integratie van vakken op het mbo is niet nieuw. Algemene vakken zoals Nederlands en maatschappijleer - op het mbo heet dit vak meestal persoonlijke en maatschappelijke vorming (pmv) - worden steeds vaker geschrapt.
    Volgens de gangmakers van deze operatie kunnen mbo-leerlingen de Nederlandse taal en kennis over de samenleving het best leren in combinatie met de vaardigheden die zij voor hun beroep nodig hebben. In het jargon van onderwijsvernieuwers wordt dan geen vak geschrapt, maar worden 'de burgerschapscompetenties geïntegreerd in de beroepscompetenties'.
    Nu deze nadruk op competentiegericht leren ook de positie van het vak Nederlands aantast, komt de minister van Onderwijs in actie. Volgens de Volkskrant heeft zij de inspectie gevraagd te onderzoeken of de kwaliteit van de lessen Nederlands op mbo-scholen wel is gewaarborgd. Het zou een goed idee zijn als de inspectie bij dit onderzoek ook de kwaliteit van de burgerschapsvorming betrekt.
    Als ik mbo-docenten mag geloven, kan een leerling met het organiseren van een modeshow vaak al bewijzen de noodzakelijke burgerschapscompetenties te bezitten. Of dat ook betekent dat je als burger in een democratische samenleving kunt functioneren, wordt niet getoetst.
    Vaak wordt van docenten maatschappijleer of pmv als eerste gevraagd samen te gaan met andere vakken, de samenleving is toch overal? Dat het vak Nederlands het volgende slachtoffer zou zijn, viel te verwachten, leerlingen spreken immers bij elk vak Nederlands? Het schrappen van vakken onder het mom van competentiegericht onderwijs doet zich vooral in het mbo voor. Nederlands is al snel een bijwagen van een module sociale vaardigheden, en probeer als docent dan nog maar eens te toetsen of de leerling voldoende niveau heeft. Op havo en vwo dreigt de eis van een voldoende voor bepaalde vakken ook te verdwijnen, maar dat via een andere route dan in het mbo.
    Minister Van der Hoeven wil voor 'kleine' vakken in de bovenbouw van havo en vwo het zogenoemde combinatiecijfer invoeren. Maatschappijleer is een van die kleine vakken. Een leerling kan een 4 voor maatschappijleer straks twee keer wegcompenseren. Een keer door een 7 of 8 te halen voor bijvoorbeeld levensbeschouwing of literatuur, en een keer in de slaag/zak-regeling bij het eindexamen. Als de minister een combinatiecijfer voor Frans en Engels - 'Frengels' - had voorgesteld, was de wereld te klein geweest. Dit combinatiecijfer dreigde de Tweede Kamer geruisloos te passeren. Gelukkig lijkt een meerderheid net op tijd wakker geworden.
    Het combinatiecijfer is namelijk een bijzonder slecht idee. Niet alleen mogen de leerlingen een onvoldoende voor vakken als maatschappijleer en algemene natuurwetenschappen (anw) straks twee keer compenseren, de regeling wordt op iedere school ook nog eens anders uitgevoerd. Scholen mogen bepalen of ze vakken als literatuur, klassieke culturele vorming (kcv) en levensbeschouwing in het combinatiecijfer opnemen, zodat maatschappijleer op de ene school 50 procent van het combinatiecijfer bepaalt en op de andere school slechts 20 procent. Maatschappijleer is een kernvak in de burgerschapsvorming. Maar hoe belangrijk vindt de minister burgerschapsvorming eigenlijk?
    Op 28 maart nam Van der Hoeven een leerplankader voor burgerschapsvorming in ontvangst. In dit document wordt alleen de burgerschapsvorming van kinderen tussen de 10 en 15 jaar tegen het licht gehouden. Na hun 15de lijken de leerlingen - als het op burgerschapsvorming aankomt - bijna vogelvrij. In het mbo gaat het vak persoonlijke en maatschappelijke vorming op in vaag competentiegericht onderwijs, op havo en vwo is een 4 voor maatschappijleer straks voldoende, als je maar een 8 haalt voor godsdienst of literatuur. De minister zou de onderwijsinspectie opdracht moeten geven de kwaliteit van de burgerschapsvorming in het mbo te onderzoeken, en de Kamer zou met haar moeten afspreken dat elke leerling voor maatschappijleer ten minste een 6 moet halen. Als een burger 18 wordt en mag stemmen, moet hij of zij toch zeker een voldoende hebben voor burgerschap?


Terug naar Onderwijsbeleid, lijst , Rijnlands beleid , Rijnlands beleid, overzicht  , of naar site home .