Interview | Analfabetisme-bestrijdster Margreet de Vries vindt dat overal in de maatschappij moet worden geïnvesteerd in taalontwikkeling

‘Taal mag op vmbo’s geen ondergeschoven kindje zijn’

Drie recente onderzoeken plaatsen vraagtekens bij de onderwijskwaliteit van het Nederlands. Tijd voor Margreet de Vries van de Stichting Lezen & Schrijven om over deze crisis nog eens flink de trom te roeren.

‘Er is sprake van een fundamentele crisis in het onderwijs, daarop heeft de Inspectie wel de vinger gelegd. Nu is echt het moment aangebroken om ons goed te realiseren wat de consequenties zijn voor Nederland, als een zo groot deel van de bevolking niet kan lezen.’
    Drie recente publicaties hebben Margreet de Vries (31), directeur van de Stichting Lezen & Schrijven die analfabetisme bestrijdt, aangezet nog eens flink de trom te roeren. Anderhalve week terug presenteerde de stichting haar onderzoek naar de problemen van laag-geletterde werknemers, het weekeinde daarop werd bekend dat steeds meer mbo-opleidingen hun taalonderwijs als apart vak schrappen, en afgelopen dinsdag constateerde de Inspectie van het Onderwijs in haar jaarverslag dat eenvijfde van de vmbo-leerlingen de schoolboeken niet goed kan lezen.
    De Vries: ‘We moeten als samenleving de vraag gaan beantwoorden of we taal zien als de sleutel tot succes en ontwikkeling of niet. Als het antwoord ja is, moeten we daarnaar handelen.’

De Inspectie zegt ook: op veel scholen gaat het goed.
‘Zeker, dat is zo. Maar de Inspectie maakt ook duidelijk dat de overheid niet meer kan zeggen: we laten het aan de scholen over. In groep 3 is altijd een deel van de leerlingen dat niet kan meekomen. Veel leerkrachten breken zich het hoofd over wat ze daarmee moeten. Zo’n leraar mag die kinderen niet loslaten. Als je een kind wilt leren fietsen, mag je de zijwieltjes niet te vroeg weghalen.’

Na de kritiek op het rekenen, lijkt het opnieuw een veeg uit de pan naar de pabo’s.
‘Toen ik zelf op de pabo zat, was omgaan met dyslexie of leesproblemen een keuzevak. Je kon ook muziek kiezen. Misschien is het nu nog erger. De leesproblematiek moet natuurlijk in het standaardpakket. Iedereen moet die basis hebben. Het is terecht dat pabo’s nu strenger gaan kijken of studenten het niveau wel aankunnen.
    ‘Het heeft ook met beroepstrots te maken. Een docent moet zich realiseren: ik heb de toekomst van Nederland in mijn handen. Die mag ik niet door mijn vingers laten glippen. We mogen niet tegen zo’n leerling zeggen: die kan toch niet lezen, die laten we leuke praktische dingen doen. Het gebeurt vanuit de beste bedoelingen, maar ze hebben daarvan de rest van hun leven last.’

Waar gaat het fout?
‘De Cito-toets werkt nu als een soort waterscheiding. Als je aan de onderkant zit, ga je naar het vmbo, en dat betekent een niet-talige omgeving. Ze krijgen daar geen leesonderwijs meer, want ze kunnen het toch niet. En ze hoeven het ook niet te kunnen. Dat leidt er nu toe dat 30 procent van de leerlingen op de laagste niveaus van het mbo laaggeletterd is.
    ‘Voor slechts 2 procent van de bevolking is leren lezen nagenoeg onhaalbaar. De meesten van die anderhalf miljoen laaggeletterden kan het worden bijgebracht. Maar je moet wel investeren.’

Kan een dure grap zijn.
‘Dat is onzin. Een beetje mba-opleiding kost 40 duizend euro, en sommige bedrijven tellen dat zo neer. Een lees- en schrijfcursus kost 50 euro. Waar hebben we het over?’

Wat moet er concreet gebeuren?
‘Het kan beginnen op consultatiebureaus. Net als de groeicurve, kan je ook de taalontwikkeling in boekjes bijhouden. Leraren op basisscholen moeten het instrumentarium hebben om leesmoeilijkheden aan te pakken. Op vmbo’s en mbo’s mag taal geen ondergeschoven kindje zijn. Ook een docent lassen moet zijn Nederlands goed beheersen. Werkgevers moeten investeren in taallessen voor laaggeletterde werknemers, en de vakbeweging moet mensen ertoe aanzetten die kansen ook te pakken.’

Is er genoeg besef van urgentie?
‘Iedere Nederlander die dit leest moet zich afvragen wat we nu willen. Zeggen we met zijn allen dat het beter moet kunnen, of nemen we er genoegen mee dat 1,5 miljoen mensen niet kunnen meekomen doordat ze nauwelijks kunnen lezen en schrijven. Ik kan me dat laatste niet voorstellen.’


Terug naar Onderwijsbeleid, lijst , Rijnlands beleid , Rijnlands beleid, overzicht  , of naar site home .