Een van de punten waar het met het onderwijs misgaat, is in de kwaliteit van de leraren op de middelbare school, en, tenzij men de maatschappij op grote schaal veranderd, is die kwaliteit direct verboden aan salaris - goede mensen worden mede door de hogere slarissen in het bedrijfsleven weggezogen.
   Omdat er ondanks eerdere discussies niets aan gebeurd, omdat het te duur is, komt het onderwerp met grote regelmaat terug, zie hier voor de discussie uit 2005 - onder een deelverzameling uit 2007:

 
De Volkskrant, 12-06-2007.

‘Inkomen leraar blijft fors achter’

Volgens de Onderwijsbond gaat de koopkracht van docenten al jaren achteruit. | De kloof tussen onderwijs en andere sectoren zou groeien.

De koopkracht van leraren gaat stelselmatig achteruit. De verschillen tussen de reële salarissen in het onderwijs en andere sectoren in de arbeidsmarkt, vooral het bedrijfsleven, worden steeds groter. De salarissen in bijna het hele onderwijs lopen sinds 1990 negen procentpunt achter op de gemiddelde loonstijging.
    Deze berekeningen brengt de Algemene Onderwijsbond (AOb) vandaag naar buiten op basis van cijfers van het Sectorbestuur Onderwijsarbeidsmarkt (SBO) en het Centraal Bureau voor de Statistiek.
    Uitgaande van 1990 (index = 100) ziet het Sectorbestuur Onderwijsarbeidsmarkt de inflatie tot en met 2006 met 48 procentpunt stijgen. Het totaal van de cao-lonen komt op dezelfde stijging uit; daar is de koopkracht dus gelijk gebleven.
    Cao’s in de particuliere sector zijn iets harder gestegen, maar de publieke sector blijft ver achter: de gezondheidszorg 5 procentpunten, de overheid algemeen 6 procentpunten en het onderwijs dus 9 procentpunten.
    Voorzitter Walter Dresscher van de AOb stelt vast dat de kloof tussen onderwijs en de rest van de economie groeit. ‘De oorzaak ligt bij de drie vorige kabinetten-Balkenende, die de overheids- en onderwijssalarissen bevroren en de tegemoetkoming in de ziektekosten decimeerde’, aldus Dresscher.
    ‘Ondertussen krabt de overheid zich op het hoofd waarom te weinig mensen kiezen voor het leraarsberoep. Ik weet het wel: ze kunnen goed rekenen.’
    Vorig jaar constateerden ook het Sociaal en Cultureel Planbureau en de Onderwijsraad dat de lerarensalarissen al lange tijd niet meer marktconform zijn. Zij pleitten vervolgens voor bonussen voor leraren die bijzondere prestaties leveren.
    Uit gegevens van onderzoeksbureau Hay Group bleek vorig jaar dat leraren ‘in het midden van de markt’ zitten. Peter Langerak van de Hay Group: ‘De politiek moet beoordelen of ze daar thuishoren of dat ze hoger moeten komen te zitten. Maar je kunt niet volhouden dat leraren slecht verdienen. Zeker niet afgezet tegen het aantal gewerkte uren.’
    Minister Plasterk van Onderwijs, die vandaag de algemene vergadering van de AOb toespreekt, wilde niet reageren op de verschillen in de loonontwikkeling. Een woordvoerster van het departement verwijst naar de commissie-Rinnooy Kan, die de arbeidsvoorwaarden en het carrièreperspectief van leraren momenteel onderzoekt.
    Overigens komt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) op iets kleinere verschillen uit. Het CBS herkent de uiteenlopende loonontwikkeling tussen particuliere en publieke sector, maar komt uit op een verschil van 3 procentpunt ten opzichte van het gemiddelde sinds 1990. Mogelijk speelt daarbij de verdwenen werkgeversbijdrage voor de ziektekosten een rol.


De Volkskrant, 12-06-2007, door Walter Dresscher, voorzitter van de Algemene Onderwijsbond.
 
Leraren werf je niet met bonusfestival

Het kabinet-Balkenende wil via een speciale commissie uitvinden hoe het lerarenvak weer aantrekkelijk wordt. Geef eerst maar geld, zegt Walter Dresscher.

Tussentitel: Middelbare scholen krijgen geen tussenuren, maar tussendagen

Met de opmerking It’s the economy, stupid!, maakte Bill Clinton in de verkiezingsstrijd met Bush sr. duidelijk waar het in de grote- mensenwereld om draait.
    Maar nee, als het in Nederland over onderwijsverbetering gaat, is dat nauwelijks een kwestie van geld, maar van gepassioneerde leraren die met jongeren willen werken. En nee, het lerarentekort wordt niet opgelost door salarisverhoging, maar door meer salarisdifferentiatie in het onderwijs. Jongeren die voor een beroepskeuze staan, weten wel beter. Naast passie voor een vak – wat je bij werken in het onderwijs zeker nodig hebt – wordt de aantrekkelijkheid natuurlijk ook bepaald door het salaris en de carrièreperspectieven.
    Al jaren is bekend dat een grote groep docenten voor hun pensioen staat. In het voortgezet onderwijs zijn duizenden vacatures, meer dan het dubbele van vorig jaar. Tegelijkertijd weten we dat de belangstelling voor het leraarsberoep op hogescholen en universiteiten gering is. Het aantal studenten dat in het voortgezet onderwijs wil werken, is te klein om alle gaten op te vullen. In het voortgezet onderwijs koersen we daarom niet aan op tussenuren, maar op tussendagen.
    Het antwoord van het kabinet-Balkenende IV op deze ontwikkelingen was daarom behoorlijk ontluisterend. In plaats van oplossingen (investeren in de aantrekkelijkheid van werken in het onderwijs) is in het regeerakkoord een nieuwe commissie bedacht. De commissie moet volgens de door het kabinet geformuleerde opdracht zo ongeveer alles bekijken, maar de salarispositie van leraren lijkt slechts een marginaal onderwerp te mogen zijn.
    Ondertussen buitelen adviescolleges van de overheid over elkaar heen om met minimale middelen méér leraren te werven. Wat we daar zien is een bonusfestival. Het CPB bedacht een ‘prestatiebonus’, de Onderwijsraad voelt meer voor een ‘fulltime bonus’, een extra toelage voor leraren die alle dagen willen werken. Daarnaast circuleren er nog gedachten over een ‘Randstadbonus’ of een speciale toelage voor academici. Dat alles in de veronderstelling dat meer verschillen tussen leraren het werken in de onderwijssector aantrekkelijker maakt.
    Die gedachte miskent dat het met de onderwijscao’s al heel goed mogelijk is bijzondere prestaties of inzet beter te belonen. Het lijkt de Algemene Onderwijsbond verstandiger als werkgevers de bestaande instrumenten voor beloningsdifferentiatie gaan gebruiken in plaats van weer nieuwe toe te voegen.
    Daarnaast blijft een tweede, belangrijker probleem onopgelost. Werken in het onderwijs moet beter worden betaald, willen méér jongeren bij de afweging voor een toekomstig beroep voor het leraarsvak kiezen. Het gaat immers uiteindelijk niet om verschillen tussen leraren, maar om verschillen met andere sectoren op de arbeidsmarkt. In de slag om de werknemer, die volgens de OESO door de oververhitting van de economie eraan zit te komen, heeft het onderwijs anders het nakijken.
    Daarbovenop stemt de salarisontwikkeling in het onderwijs van de afgelopen jaren niet erg vrolijk. Door de eerdere drie kabinetten Balkende zijn de onderwijssalarissen bevroren. De effecten daarvan zijn voor iedere werknemer in het onderwijs goed voelbaar.
    Het Sector Bestuur Onderwijs liet onlangs berekenen hoe de onderwijssalarissen zich, als gevolg van het kabinetsbeleid, verhouden ten opzichte van de inflatie. Het resultaat is onthutsend: jaar in jaar uit verliest men in het onderwijs aan koopkracht. Particuliere bedrijven blijven vóór op de inflatie, de zakelijke dienstverlening ook, maar onderwijs is inmiddels 9 procentpunten gaan achterlopen. De overheid, die de loonruimte voor het onderwijs bepaalt, vraagt zich ondertussen af waarom te weinig mensen leraar willen worden.
    De salarisstructuur in de onderwijssector kent een aantal problemen. Zo duurt het nu gemiddeld achttien jaar voordat iemand aan zijn maximum zit. Doorgroeien naar hogere salarisschalen is vervolgens voor docenten, ongeacht hun kwaliteit of ervaring, nauwelijks mogelijk. Alleen door managementtaken op te pakken, is iets als een carrière mogelijk.
    Onlangs werd ook uit cijfers van het ministerie van Onderwijs duidelijk dat in het onderwijs weinig wordt geïnvesteerd in de verdere ontwikkeling van leraren. Terwijl het bedrijfsleven ongeveer 1,4 procent van de loonsom uittrekt voor scholing, komt het voortgezet onderwijs niet boven de 0,7 procent uit. Juist jongeren kijken heel erg naar hun ontwikkelingskansen en ook die zijn in het onderwijs dus, helaas, beperkt.
    De Algemene Onderwijsbond denkt dat het vak van leraar een stuk aantrekkelijker gemaakt kan en moet worden, willen de komende jaren de lerarentekorten niet te groot worden. Daarvoor is het noodzakelijk dat de salarislijnen worden ingekort, er meer mogelijkheden komen om over te stappen naar hogere salarisschalen, en dat er fors wordt geïnvesteerd in scholingsmogelijkheden.
    Onderwijskwaliteit is een kwestie van geld. Terwijl er veel meer jongeren doorleren dan ooit, geeft Nederland minder uit aan onderwijs. In 1975 was dat nog 6,9 procent van ons bruto nationaal product, nu is dat gedaald tot 5,2 procent. Voor meer onderwijs aan meer kinderen wordt dus een kleiner deel van de welvaart afgestaan aan het onderwijs. Ik vind dat onbegrijpelijk.
    Als het aardgas op is, is kennis de enige grondstof om de economie op te laten draaien. Het is daarom hoog tijd dat dit kabinet investeert in onderwijs. Als AOb vinden wij dat Nederland ten minste 6 procent van het bbp aan onderwijs moet uitgeven, wat neerkomt op 4,5 miljard euro meer dan dit moment. Dat is het gemiddelde van de landen in de OESO en geldt als een soort financiële fatsoensnorm voor de welvarende wereld.
    Er is er een lichtpuntje. De commissie die de aantrekkelijkheid van het leraarsberoep gaat doorlichten, wordt voorgezeten door Alexander Rinnooy Kan, een econometrist. Hopelijk neemt hij de economische wetmatigheden serieuzer dan het kabinet.

De Volkskrant, 16-06-2007, column door Aleid Truijens

Welja, zet maar een vutter voor de klas

Toen mijn kinderen klein waren, gingen we weleens naar het Land van Ooit, een quasihistorisch pretpark waar middeleeuws verklede acteurs met varkens rollebolden in de modder. Ze staken er wel wat op: hun geringe historisch besef danken ze grotendeels aan deze taferelen, en aan het spelen met Playmobil. ‘Nee!’, schreeuwden ze onthutst, als ik een indianenspeer in een ridderhandje klemde: ‘Dat is een heel andere eeuw!’ Nu, twaalf jaar onderwijs later, zal het ze worst zijn wat er in welke eeuw gebeurde.
    Bij de ingang van het Land van Ooit kregen de kinderen een kroontje op het hoofd gedrukt: zij waren de koning. In het Land van Ooit waren kinderen de baas. Papa’s en mama’s mochten alleen betalen; maandagochtend hadden zij het weer voor het zeggen. Grappige carnavaleske omkering, daterend uit de Middeleeuwen.
    Minister Plasterk zet leraren ook zo’n leuk hoedje op. Een puntmuts met ‘Baas’ erop. Hij wil leraren, verzekerde hij de leden van de Algemene Onderwijsbond, hun ‘sleutelrol’ teruggeven. ‘Bij voetbal zijn de sterren ook degenen die op het veld actief zijn, en niet de mensen die de krijtlijnen getrokken hebben’, paaide hij. Grappige metafoor, doet het altijd goed. Vooral omdat de krijtlijntrekkers in het onderwijs, zonder hoedje, een veelvoud verdienen van wat de sterren binnenslepen op het modderveld.
    Je moet wel heel oud zijn om je te herinneren dat leraren een ‘sleutelrol’ vervulden. Daarom een korte samenvatting. Waarschuwing: dit wordt saai en historisch.
    Begin jaren tachtig stonden werkloze academici te trappelen om in het onderwijs te mogen. Als ze al een paar lesuurtjes bemachtigden, werden ze eruit gegooid zodra een oudere leraar die uren claimde. Ze werden behoorlijk betaald, dat wel.
    Minister Deetman besloot dat dit hét moment was om de lerarensalarissen rigoureus te korten. Dat pikten de vakbonden niet. Ze kwamen tot een compromis, in 1984 vastgelegd in de HOS-nota: zittende leraren hielden hun hoge salaris, nieuwe leraren daalden twee schalen, waardoor hun eindsalaris duizenden guldens per maand lager uitviel. Pech voor de nieuwkomers – maar die kwamen er voorlopig toch niet.
    Toen die rond 1990 wél nodig waren, ontdekten zij het verbijsterende verschil tussen hun salarisstrookje en dat van hun collega’s. Dat leidde tot wrok in docentenkamers en, erger, de aantrekkingskracht en status van het beroep daalden tot een nulpunt. Je zou als academicus wel gek zijn om voor de klas te staan.
    Het kon nog zuiniger. Een nieuw functiewaarderingssysteem in 2005, onder goedkeurend geknik van de onderwijsbonden ingevoerd, maakte het scholen mogelijk álle leraren in de laagste schaal te betalen, universitair of hbo-geschoold. Ze doen toch hetzelfde werk? Een unicum: waar vind je artsen met een salaris van een hbo-verpleegkundige, economen betaald als boekhouder?
    Het ministerie spiegelde de OESO voor dat het wel meeviel met onze lerarensalarissen. Eerstegraders zouden maximaal 54 duizend euro kunnen verdienen. Maar dat is een salaris uit het Land van Ooit. In de praktijk zit geen leraar meer in die schaal. Een academisch geschoolde docent kan groeien tot 41 duizend euro. Scheelt op een hele loopbaan toch 5,5 ton. Precies de prijs van het huis waarin ik opgroeide, dat nu te koop staat. Vroeger woonden in die buurt honderden leraren, alleenverdieners met een gezin. Nu is het netto salaris van één leraar alleen al nodig om de hypotheek af te lossen. Jonge afgestudeerden zijn niet gek.
    Toch kan het nóg efficiënter. In tijdschriften voor ‘onderwijsmanagement’ staan serieuze voorstellen om assistenten met een mbo-opleiding voor de klas te zetten. Leraren kunnen dan ‘materiaal’ ontwikkelen, aangestuurd door managers. Er zijn nog creatievere oplossingen. Vutters die zich vervelen, uitgetreden militairen? Haal ze naar het onderwijs! Het werk komt toch neer op kinderopvang.
    Walter Dresscher, voorzitter van de Aob, draagt ook een leuk hoedje, in de vorm van een botervloot. De vette klodders druipen van zijn voorhoofd. Zijn onderwijsbond stemde laf in met alle structurele inkomensverlagingen.
    Nu houdt hij Plasterk voor dat de kenniseconomie alleen te redden is met marktcomforme salarissen. Nederland moet zich houden aan de ‘internationale fatsoensnorm’ van 6 procent van het bnp besteed aan onderwijs.
    Als het Plasterk ernst is met zijn geinige voetbalmetafoor, luistert hij naar deze vrome bekeerling en werft hij goede leraren met een goed salaris. Voor carnaval is het niet de tijd van het jaar.


De Volkskrant, 14-06-2007, ingezonden brief van Christ Eykemans (Amersfoort)

Gelijke tred in het onderwijs

Het is jammer dat adviesbureaus alleen al door hun facturering het laatste woord lijken te krijgen in de kwestie rond de onderwijssalarissen (Voorpagina, 12 juni). Ik verdien nu netto per maand 50 euro meer dan zes jaar geleden. De verwarmingsmonteur rekent nu in euro’s wat hij destijds in guldens ontving. De onderwijsgevenden doen dus iets verkeerd. De Hay Group vindt dat we het onderwijssalaris moeten afzetten tegen de gewerkte uren. Doen we dat voor een schaal-12-docent, dan blijkt die iets meer dan 20 euro netto per uur te krijgen. Vakantiegeld meegerekend. En voor mensen die niet op de hoogte zijn: schaal 12 is voor een docent de absolute eindschaal. Ik kijk nu uit naar een vacature bij het college van bestuur. Dat is de enige manier om gelijke tred te houden met de verwarmingsmonteur.


De Volkskrant, 15-06-2007.

Terug naar Onderwijsbeleid, lijst , Rijnlands beleid , Rijnlands beleid, overzicht  , of naar site home .