Uit: De Volkskrant, 06-12-2008, van onze verslaggever Robin Gerrits

Alle niveaus in één klas: moeilijk, maar 'zo kun je van elkaar leren'

Schoolkeuze uitstellen - in de Bijlmer gebeurt het al. 'Je vraagt een vmbo'er wat hij ziet, en een vwo'er wat hij denkt.'

Goed idee, vinden de tweedeklassers Scott en Anthony, om leerlingen van alle niveaus wat langer bij elkaar te houden en pas later definitief te kiezen voor het schooltype waarin examen wordt gedaan. 'Zo kun je van elkaar leren', zegt Anthony.
    En hij kan het weten. Hij ging van de basisschool met een vrnbot/havo-advies, maar zit op de Open Schoolgemeenschap Bijlmer(OSB) in dezelfde klas als Scott, die met vmbo-basisberoeps binnenkwam.
    Scott en Anthony zitten samen in de klas met latere havisten en vwo'ers. De OSB verenigt in de eerste twee jaar alle schooltypen. ... Voor zover directeur Saskia Grotenhuis weet, is de OSB de enige school in het land die dit doet.   ...
    Natuurkundedocent Joost Lengkeek doet proefjes over het verhitten van metaal. Alle 24 leerlingen beantwoorden enthousiast zijn vragen, maar er zijn verschillen. 'Meester, hoe heette dat metaal ook weer', vraagt David, die net als de drie jongens aan zijn tafel enthousiast zit te' schrijven. Uit die hoek kwamen eerder al de slimste antwoorden. 'Constantaan', zegt Lengkeek, 'met een c.'
    Het kost veel voorbereidingstijd, lesgeven aan zo'n gedifferentieerde klas, zegt Lengkeek. Je moet van iedereen het niveau goed in de smiezen hebben en bijhouden. 'Bij een proef vraag je de vmbo'ers vooral wat ze zien gebeuren, en de vwo'ers waarom ze denken dat dat gebeurt' Er is veel extra overleg nodig tussen docenten. 'Maar hoe dan ook geeft het een realistischer beeld van de samenleving waarin ze straks allemaal werken.'
    De OSB ging in 1971 als experimentele school open in de ultramoderne Bijlmermeer, volgens de idealen van toen. 'Maar de middenschool (het mislukte experiment met één onderwijstype voor alle kinderen tussen 12 en 15 jaar, red.) ging te veel uit van gelijkheidsdenken', zegt vmbo-deelschoolleider Loes van der Zanden. 'Je moet niet uitgaan van gelijkheid, maar juist van de bestaande verschillen in de klas, én iedereen op zijn niveau uitdagen.'
    En zo gebeurt het geregeld dat leerlingen met een vmbo-advies binnenkomen en in vwo eindexamen doen. 'Andersom komt ook voor', geeft Grotenhuis toe. De crux is dat je hen sociaal samenbrengt, maar op kennis differentieert, zegt Grotenhuis. 'Knettermoeilijk, want voor alle niveaus moet je stof en toetsen bieden.' De vrees van ouders dat gymnasiasten en zorgleerlingen tekortkomen, is geen onzin, zegt Grotenhuis, 'tenzij je investeert in kleine klassen, leraren en orthopedagogen.
    De minister is al uitgenodigd. Want, zegt Grotenhuis, 'eigenlijk zouden alle scholen dit moeten invoeren'.

Red.:   Wat is de winst: leerlingen leren van elkaar, leren met elkaar omgaan, en overstappen is makkelijker. Wat zijn de genoemde nadelen: het vergt kleine klassen, meer begeleiding, en het is 'knettermoeilijk' voor de leraren. Kleine klassen en meer begeleiding is prachtig, maar stuit op een onoverkomelijk probleem (in de huidige maatschappij): het kost heel veel geld, en tot nu toe dus te veel geld. Daar komt nog bij dat de lerarenuitval ook stukken groter wordt, wat iets wat moeilijker is, kan door minder mensen gedaan worden. En ook hier komt geld om de hoek kijken.
    Daarmee zou de zaak afgedaan kunnen worden: eerst het geld, en dan gaan we praten over deze aanpak. En zo veel geld komt er nooit.
    Voor de volledigheid toch nog de andere argumenten. Het van elkaar leren door leerlingen zal alleen werken binnen goed georganiseerde klassen van voornamelijk goedwillende leerlingen - beide zijn idealen die heel vaak niet vervuld zijn - en ook zware wissels trekken op de capaciteiten van de leraar. Is dat er allemaal niet, dan verkeert dit niveauverschil razendsnel in een sterk nadeel, door jaloezie en soortgelijke menselijke eigenschappen. Hetzelfde geldt voor "met elkaar omgaan".
    Wat overblijft is de extra mogelijkheid tot overstappen. Daarvoor is bij niveausegregatie inderdaad extra aandacht nodig. Maar het voorkomen ervan weegt niet op tegen de nadelen, indien deze gaan optreden - want komen die nadelen er, gaat iedereen er op achteruit.
    Jaren later is er eindelijk wat onderzoek gedaan hiernaar:

Uit: De Volkskrant, 03-05-2010, van onze verslaggeefster Ianthe Sahadat

Klasgenoten lijden onder 'kinderen met label'

In sommige klassen zitten zoveel leerlingen met een leerprobleem of gedragsstoornis, dat klasgenoten daar onder lijden.

Dat zegt de helft van de leraren in een enquête van het tv-programma Rondom Tien en vakbond CNV Onderwijs onder 2300 werknemers in het basisonderwijs.
    Vier op de vijf leraren vindt dat deze kinderen tot extra werkdruk leiden. De helft van de respondenten heeft minder tijd om ‘gewone’ leerlingen te begeleiden. Ook kan onrustig gedrag van ‘labelkinderen’ overslaan naar de rest van de klas. Bijna de helft van de leerkrachten vindt bovendien dat hun opleiding hen onvoldoende heeft voorbereid op deze kinderen.
    Desalniettemin vinden de meeste leraren het een goede ontwikkeling dat leerlingen met gedragsstoornissen als ADHD of autisme een etiket krijgen. De onderwijzers zijn het erover eens dat dit pas gebeurt, na een uitgebreide en serieuze diagnose.   ...

Red.:   Overigens is er nog een goede kans dat het overgrote deel van de eenvijfde van de onderwijzers die geen bezwaren zien, dit gentwoord hebben uit mededogen en/of politieke correctheid. Eigen ervaring van de redactie zegt dat op een normale klassegrootte van rond de 25 leerlingen, de aanwezigheid van rond de vier probleemgevallen de sfeer in de klas al doen omslaan van hanteerbaar tot moeilijk.
    En hier een bericht uit het veld. Weblogger Burro Holanda is een schoolhoofd (met Marianneke Dijkstra wordt toenmalig staatssecretaris van Onderwijs Sharon Dijksma bedoeld):

Volkskrant weblog, 04-07-2007, door Burro Holand

Ik wil geen Mongool in de klas!!

“Ik wil geen Mongool in mijn klas!” Deze uitspraak “knalde” met veel emoties in mijn richting. Tegenover mij stond een hevig snuivende collega. Ik had zojuist in de teamvergadering verteld van een ouderpaar, dat aan mij gevraagd had of er op mijn school plek was voor hun zoontje.
Hun zoontje heeft het Syndroom van Down. Hij schijnt een van de zwaardere “gevallen” te zijn. Niet zindelijk, moeilijk aan te sturen en vaak onverwacht heftig reagerend, zowel in verbale als in fysieke zin. Ik persoonlijk heb weinig verstand van kinderen met het Syndroom van Down, maar de ouders verzekerden mij , dat het best wel mee zou vallen en bovendien kreeg hij een ‘rugzakje ‘ mee. Ik merkte op, dat het einde van het ‘rugzakje’ in zicht was, en dat ik bovendien niet zoveel had aan een ambulant begeleider, die twee uurtjes in de week goedbedoelde adviezen aan de leerkracht zou komen geven. Ik zou iemand nodig hebben, die hem een paar keer per dag kon verschonen. Het team reageerde zeer verdeeld en ik besloot een overdenkingweek af te spreken. Na de vergadering sprak de ‘snuivende’ collega mij aan. “Als ik les had willen geven aan kinderen met een geestelijke of andere tekortkoming, dan had ik wel gekozen voor een baan in het s.b.o. of het s.o. Ik heb bewust gekozen voor de gewone basisschool!”, zo argumenteerde zij.
    Ik kon er eigenlijk niets tegenin brengen. Volgens mij heeft zij gelijk. Haar motivatie geldt ook voor mijzelf. Ik vraag me ook af welke idioot maar voortdurend zit te bedenken, dat we alle kinderen moeten kunnen opvangen binnen het reguliere (basis)onderwijs. Ik ben het geheel eens met de uitspraak van Marianneke Dijkstra, dat we passend onderwijs moeten bieden aan onze kinderen. Maatwerk, zoals zij dat noemt. Maar de zorgplicht van de besturen vanaf 2011 gaat mij twee straatlengtes te ver. Opnieuw legt de overheid de verantwoordelijkheid van gewichtige zaken op het bordje van de schoolbesturen. En rekening houden met authentieke keuzes van de individuele leerkracht is iets, dat al helemaal niet in het woordenboek van de overheid voorkomt.
    Ik probeerde de briesende collega te sussen met de opmerking, dat we volgende week eens rustig verder zouden spreken en dat er nog niets was besloten.
    Intussen bedacht ik of dit nu ook een reden voor ontslag was. Viel dit onder werk weigeren? Geef eens antwoord Marianneke Dijkstra!

Red.:    Nog meer berichten uit het veld:

Uit: De Volkskrant, 27-12-2010, ingezonden brief van Mathieu Kersten, schoolmeester in Nijmegen

Pappen en nathouden op school

...   Ik ben nu 60 jaar en al heel lang met veel plezier schoolmeester. Eertijds was dat nog een heel eerzaam beroep voor een slimme boerenzoon. Nu manage ik een soort gemengd bedrijf.
    We kregen onlangs een brief van ons bestuur met de mededeling dat er grote bezuinigingen aankomen. Die zijn door Den Haag niet als zodanig aangekondigd. Maar allerlei slinkse maatregelen van het vorige kabinet en deze nieuwe regering hebben wel dat gevolg. Ontslagen, grotere groepen, minder ambulante tijden. Hoezo bezuinigingen? Het onderwijs zou toch gespaard blijven? We willen toch een kenniseconomie? We willen toch stijgen op die ranglijst van Pisa?
    Binnenkort wordt de wet Passend Onderwijs van kracht. De gewone basisschool wordt geacht kinderen met alle mogelijke handicaps passend onderwijs te geven. Een lovenswaardig streven, dat zeker. Ik kan me voorstellen dat mijn collega in de onderbouw graag een kind zonder armpjes leert knippen. Maar dat lukt niet als er nog dertig andere kinderen moeten leren knippen. Het budget om het in te voeren, ongeveer 4 miljoen, is er niet meer. Wegbezuinigd.   ...
 

Naar Rijnlands onderwijsbeleid , Rijnlandmodel, lijst , Rijnlandmodel, overzicht , of site home .