Tussentitel: De teleurgestelde wrokt omdat hij daarin de lust beleeft der permanente ontevredenheid

Hoe ze in mijn buurtcafé terechtkwamen, weet ik niet, maar een week nadat ik hun netcoördinator Joop Daalmeijer had geïnterviewd voor NRC Handelsblad, trof ik rond de tap een groep verslaggevers van de AVRO die voor Netwerk werken. Daalmeijer verdedigde in dat interview de stelling dat 'het rechtse geluid'  terug moet op tv en wel op Nederland 2. Hij pleitte ervoor dat 'zijn' zender stem geeft aan wat hij noemt rechtse 'onderbuikgevoelens'. Dingen als afkeer van asielzoekers en immigranten. Toen ik Daalmeijer vroeg of hij dacht dat de journalisten van Nederland 2 bereid zouden zijn op hun hurken te gaan zitten, antwoordde hij: 'Ja, en dat hoef je op Nederland 3 niet. Voor NRC Handelsblad ook niet en voor De Telegraaf wel. Wij moeten het publieke antwoord zijn op RTL 4.'

Het groepje AVRO-journalisten in het café dacht daar duidelijk anders over. Ze vertelden dat het interview met Daalmeijer de maandag na verschijning het gesprek van de dag was geweest op hun Hilversumse burelen en dat ze kwaad waren, gekrenkt in hun beroepstrots. Ze schreven een brief naar NRC Handelsblad, die kort daarop werd gepubliceerd. Daarin veroordeelden ze Daalmeijers opvatting dat media zich moeten richten op wat kijkers willen horen als een 'volstrekt ouderwetse, verzuilde visie'. 'Het is Daalmeijer kennelijk niet duidelijk dat anno 2004 het informeren van het publiek belangrijker is dan het naar de mond te praten.'

Onder hen waren er ook een paar die zich opwonden over de minachtende wijze waarop Daalmeijer zich over 'rechts' had uitgelaten.'Waarom,' zo vroeg iemand zich af, 'wordt rechts toch altijd voor dom versleten en links automatisch geassocieerd met intellect en cultuur?' Goede vraag, maar alleen te beantwoorden als je je realiseert dat Daalmeijer het niet over ontwikkelde mensen met rechtse opvattingen heeft, maar over zich te kort gedaan voelende kansarme stakkerds met RTL 4 en SBS 6 als referentiekader. Mij viel in zijn uitspraken het meest op dat hij dergelijke mensen, vooral te vinden onder de aanhang van wijlen Pim Fortuyn, aanduidde als laaggeschoolde 'maatschappelijk teleurgestelden', types die schelden op buitenlanders en dat van Daalmeijer op televisie mogen komen doen zolang ze maar niet racistisch worden.

Daalmeijer stelde, vanuit zijn verantwoordelijkheid, een interessante kwestie aan de orde. Het is niet mijn bedoeling hem hier over te kapittelen, integendeel. Maar wat me bezighoudt is de gedachte dat 'maatschappelijk teleurgestelden' een specifieke doelgroep van media en journalisten zouden moeten vormen. 'Maatschappelijk teleurgestelden' blijkt een door marktonderzoekers gehanteerde categorie te zijn. Ik kwam hem ook tegen in een stukje in het Algemeen Dagblad over REM, een programma waarmee de TROS de grote groep van "maatschappelijk teleurgestelden" wil aanspreken.' Maatschappelijk teleurgestelden zijn, als we Daalmeijer moeten geloven - en ik geloof hem, dom en dus rechts, en houden er intolerante en xenofobe opvattingen op na. Ik ben van mening dat geen enkele journalist of programmamaker gedwongen mag worden zulke opvattingen uit te dragen of te propageren. Bij mij gaan alarm-bellen rinkelen als ik hoor dat een politicus of een medium laaggeschoolde maatschappelijk teleurgestelden als doelgroep uitkiest. Omdat het om de sociale categorie gaat die centraal staat in Menno ter Braaks beroemde essay Het nationaal-socialisme als rancuneleer. Natuurlijk is het nationaal-socialisme niet de enige politieke stroming die het van zich te kort gedaan voelende weinig ontwikkelde burgers moet hebben en als ik Ter Braaks analyse van het verschijnsel overneem, wil ik daarmee niet betogen dat ik de aanhang van Fortuyn als potentiële nazi's beschouw. Waar het mij om gaat is het gevaar waarop Ter Braak wees van maatschappelijke teleurstelling. 'Het nationaal-socialisme,' aldus Ter Braak, 'is een beweging waarvan de inspiratie voortkomt uit rancune, of, als men wil het ressentiment.' De rancuneuze mens denkt recht te hebben op cultuur en beschouwt het ontbreken ervan bij hemzelf als een onrecht waarvan men de wortels niet weet op te sporen. De teleurgestelde 'weet alleen, dat hij het meerdere bezit van de ander niet verdragen kan, dat het hem hels maakt een ander bevoorrecht te zien; hij wrokt, omdat hij in de wrok althans de lust beleeft der permanente ontevredenheid.'

Ter Braak analyseerde dat de maatschappelijk teleurgestelden komen uit de wereld der 'halfbeschaving', door hem omschreven als een cultuur die met de blik van nu in menig opzicht doet denken aan die van de huidige commerciële omroepen. Als middelen om halfbeschaafden te mobiliseren noemt hij het voortdurend prediken van de tegenstelling tussen 'intellectuele elite' en 'massa' en het voorschotelen van simplismen. De logica van de maatschappelijk teleurgestel-den manifesteert zich volgens hem 'niet op de ouderwetse wijze in de discussie, maar in het bevel en de propaganda; (...) objectiviteit moet men niet zoeken in de gefundeerde argumentatie en de verantwoordelijkheidvoorde feiten maar in de leugen en de simplistische reconstructie van het wereldgebeuren, zonodig dwars tegen algemeen erkende feiten in'.
Joop Daalmeijer wil de maatschappelijk teleurgestelden niet mobiliseren. Hij wil ze 'bedienen', hij wil ze wegkapen bij de commerciëlen ter wille van de kijkcijfers. Maar, zo probeerde ik de verslaggevers van de AVRO gerust te stellen, dat zal niet lukken. Iemand die de massa teleurgestelde halfbeschaafden voor zich wil winnen, moet zelf affiniteit met die groep voelen en dat is het laatste waar je Daalmeijer van kunt verdenken. Tegen mij zei hij zich meer verwant te voelen met Nederland 3, dat een platform wil zijn voor cultureel progressief Nederland. En of hij gekwalificeerde journalisten zal vinden die tot de rechtse teleurgestelden behoren, betwijfel ik sterk. Die van de AVRO lijken me meer van het soort dat van plan is hun vak te beoefenen op de wijze die Ter Braak van intellectuelen verwacht: 'Wanneer men van de intellectuelen iets mag verwachten (als antwoord op het rechtse geluid - E.E.) dan is het dit: dat zij zich geen ogenblik door de façade en de uitnodigende Turkse trom laten imponeren, dat zij ieder ogenblik paraat zijn om vervalsingen te ontmaskeren en bulderende frasen in "gewone" woorden te herhalen.'

IRP:  Hierin zijn de volgende opvattingen terug te vinden: Rechts is hetzelfde als het hebben van onderbuikgevoelens. Onderbuikgevoelens zijn afkeer van asielzoekers en immigranten. Voor mensen die onderbuikgevoelens hebben moet je op je hurken gaan zitten. Rechtse mensen en/of mensen met onderbuikgevoelens vindt men bij RTL 4. Kijkers van RTL 4 en SBS 6 zijn zich tekort gedaan voelende kansarme stakkerds, ook aan te duiden als maatschappelijk teleurgestelden. De aanhangers van Pim Fortuyn zijn voornamelijk maatschappelijk teleurgestelden. Maatschappelijke teleurgestelden zijn dom en rechts, en houden er intolerante en xenofobe opvattingen op na. De aanhang van de Nazi's bestond voor een aanzienlijk deel uit maatschappelijk teleurgestelden. De maatschappelijk teleurgestelden koesteren wrok en rancune jegens degenen die wel cultuur hebben. Maatschappelijk teleurgestelden komen uit een wereld van half-beschaving, overeenkomende met die der commerciële omroepen. De maatschappelijk teleurgestelden laten zich voornamelijk leiden door bevel en propaganda.

Daarbij dient bedacht te worden dat het deze groep 'maatschappelijk teleurgestelden' is die het gewone werk doen, het werk waar heel Nederland van leeft, zie Hiërarchie economie . De maatschappelijk geslaagden onderscheiden zich voor een belangrijk deel door hoogbetaalde baantjes waar ze allerlei dingen kunnen doen die ze zelf leuk vinden, maar waarvan het nut voor anderen op zijn best discutabel is.

Elsbeth Etty behoort tot de groep 'maatschappelijk geslaagden' met werk van zeer beperkte nut voor anderen en die leeft van het werk van de 'maatschappelijk teleurgestelden'. Het is ongetwijfeld zo dat er een aantal mensen is die aan de gegeven reeks beschrijvingen voldoet, maar het gelijkstellen van deze mensen aan een maatschappelijke groep die enkele tientallen procenten van de bevolking beslaat, is van een grote weerzinwekkendheid.

Dit weerzinwekkende resultaat is mogelijkerwijs iets dat Etty niet bedoeld te zeggen. De groep van politiek correcten waartoe Etty behoort kenmerkt zich door het slecht hanteren van de simpele regels over het lidmaatschap van groepen; dit is weer een gevolg van het feit dat deze groep grote problemen heeft met logisch redeneren. Dit wordt verergert door allerlei misconcepties over culturen, zoals de notie dat Etty's redenatie toegepast kan worden op iedere etnische groep of samenleving, zodat ze dus ook slaat op de immigranten in Nederland, de alochtonen. Dat laatste willen Etty en de PC club onmogelijk inzien.

De bovenstaande reeks opvattingen is geformuleerd door Elsbeth Etty, maar is representatief voor die van de hele PC club. Natuurlijk zal het zelden zo duidelijk gezegd zijn, maar uit alle andere uitspaken en daden van de groep laat zich het bovenstaande zonder meer distelleren.  Het is een soort beerput van intellectuele mismaaktheden, waar iedere vorm van waarachtig-heid en deugd aan ontbreekt. Het toont aan dat de huidige groep intellectuele leiders van Nederland, waar de PC club een aanzienlijk deel van uitmaakt, ongeschikt zijn voor hun taak. Als ze menen dat het intellectueel leiderschap van Nederland hun taak niet is, worden ze verzocht hun plaats in het intellectuele debat in Nederland, dat wil zeggen in de media op te geven, ten gunste van hen die wel deze belangrijke taak willen vervullen.


Naar PC Etty , PC club, integratie , PC club , Politiek lijst , Media lijst , Politiek & Media overzicht , of site home .