Politiek en emoties

Op de grotere schaal van maatschappelijke problemen gebeurt er iets dergelijks. Daar is het de combinatie van ideologie en emoties die op zich simpele problemen in diverse mate uit de hand laten lopen, tot mogelijkheid van catastrofes aan toe. Het meest opvallende voorbeeld op dit ogenblik is dat van de allochtone immigratie en integratie (geschreven d.d. juli 2002; maar het geldt nog sterker d.d. november 2004, het moment waarop dit artikel voor het eerst is gereviseerd).

Maar ook in het geval van gewone politieke zaken, zoals diverse grote infrastructurele projecten, worden met grote regelmaat beslissingen genomen die achteraf grote fouten blijken te zijn, met (extra) kosten in de miljarden tot gevolg .

Achter al deze fouten zit het proces is dat men emoties stelt boven de inhoud. Natuurlijk wordt dat zelden zo geconstateerd, maar de praktijk wijst uit dat het zo is. In recentere politieke praktijk blijkt het uit het feit dat politiek steeds meer over personen gaat, in plaats van over concrete voorstellen of ideeën .

Achter deze gang van zaken zitten twee fundamentele processen. Het eerste is een algemeen menselijke geestelijke eigenschap: de hersenen bestaan uit drie hoofdonderdelen: hersenstam, emotionele hersenen en rationele hersenen , waarbij het hier gaat om de laatste twee. In de praktijk van de meeste dagelijkse beslissingen winnen de emotionele hersenen het van de rationele, zoals blijkt uit diverse onderzoeken en talloze praktische ervaringen  .

En het tweede fundamentele proces is dat het terrein van de politiek gedomineerd wordt door mensen van de alfa-soort , als in alfa en gamma versus bèta, waarbij de eerste twee veel meer emotie dan ratio georiënteerd zijn . In de politieke omgeving wordt bèta-georiënteerdheid over het algemeen als een bezwaar gezien, onder het motto van terminologie als "gebrek aan flexibiliteit". Degenen die op technische bezwaren wijzen bij de uitvoering van projecten zoals aanleg van een HSL-lijn of een metro, worden overruled door een grote meerderheid die wijst op zaken als "bestuurlijke wenselijkheid",  in werkelijkheid vaak een dekmantel voor persoonlijke emoties als dadendrang en naam-makerij. Met als veelgebruikte truc om de kosten van projecten welbewust sterk te laag in te schatten: een metrolijn van 1 miljard op papier wordt er een van 3 miljard als de bouw is begonnen. Degenen die in eerdere fasen wijzen op de werkelijkheid wordt dan het "gebrek aan flexibiliteit" verweten.

Deze website is in zijn eerste versie, onder de oude naam van "Rationele politiek", opgezet als analyse van dit proces en als voorbeeld hoe het anders zou kunnen. In de loop van de ontwikkeling ervan werd duidelijk dat dit in hoge mate afhankelijk is van een algemeen maatschappelijke verandering van mentaliteit. Die noodzaak is inmiddels bevestigd door het tussenliggende gebeuren van de kredietcrisis van 2008, waaraan ook emotionele processen, met name graai- en kuddegedrag, ten grondslag liggen.

Maar de belangrijkste factor die urgentie geeft aan hier beschrevene is dat van de klimaat- en milieucrisis. Ook hier strijdt de rationele visie, die kijkt naar wat er werkelijk gebeurt: overbevolking , overbevissing , klimaatverandering , met de emotionele visie, die liever alles bij "hetzelfde" houdt: nog een paar miljard mensen erbij, oceanen met plastic in plaats van vissen en een onbeperkte economische "groei" . Met hoogstwaarschijnlijk globale consequenties, waaronder ook het mogelijk onderlopen van een deel van ons grondgebied .

Het is duidelijk dat de aanpak van dit complex problemen niet zit in één of paar of zelfs een paar specifieke maatregelen. Om tot een substantieel aantal maatregelen, andere politieke beslissingen, te komen is vooral een mentaliteitsverandering nodig. Dat geldt bijvoorbeeld in het kader van het klimaat- en milieubeleid , maar dus in feite voor het hele politieke beslissingsproces. Er zijn rationelere beslissingen nodig van de huidige politici, of meer rationele politici. Een analyse van de huidige (en voorgaande) generatie(s) , laat zien dat de kans daarop, zonder één of andere echt grote crisis, voorlopig niet al te groot is.

Naar Politiek falen , Politiek lijst , Politiek & Media overzicht  , of site home .