Termieten weten niet dat ze heuvels bouwen. Maar ze doen het wel

Met 700 kilo bouwafval in mijn laadbak vraag ik mij af of de mens niet meer op termieten lijkt dan hem lief is.
    In een gehuurde pick-up truck haast ik mij naar de vuilstort om materialen kwijt te raken en hoop ik op tijd bij de Gamma te zijn om weer nieuwe materialen in te slaan. Begrijp ik waar ik mee bezig ben?
    Termieten niet. Die begrijpen niet waarmee ze bezig zijn. Onwetend slepen ze bouwmaterialen van hot naar her. En ondertussen bouwen ze de prachtigste kastelen. Met kraamkamers, voedselfabrieken en een altijd constant klimaat - ondanks een felle zon of een koude wind. Toch is een termiet een simpel beestje: op basis van een eenvoudige logica doet-ie wat-ie doet. Hij pakt een zandkorrel rechts en legt hem op een andere zandkorrellinks; en als er meer dan drie zandkorrels op elkaar liggen dan doet hij een stapje naar voren. Dat soort logica. Termieten weten helemaal niet dat ze termietenheuvels bouwen. Maar ze doen het wel.
    Wij lijken natuurlijk niet op termieten. In de eerste plaats zijn we een stuk complexer: we doen veel meer dan zandkorrels op elkaar stapelen. En bovendien weten waarom we dingen doen. Of in ieder geval denken we dat.
    Toch twijfel ik daaraan. Onderweg in die auto vol met afval. Ik breng 700 kilo weg van huis en sta op het punt om 700 kilo nieuwe spullen weer terug te brengen. Ik klus aan mijn huis en probeer het op te knappen. Ik klus omdat mijn vader kluste, ik klus omdat ik folders van de Gamma in de bus krijg en ik klus omdat van mij verwacht wordt dat ik iets opbouw in mijn leven.
    Maar klus ik omdat ik wil klussen? En weet ik precies waaraan ik klus?
    Mijn huis staat aan de straat, en de straat ligt in een stad. Help ik - onwetend - met het bouwen en onderhouden van Amsterdam of Nederland? Misschien ben ik wel een onbewust onderdeel van een groter geheel dat ik niet kan overzien.
    Er is en blijft een groot en fundamenteel verschil tussen mij en de termiet.
    Een termiet denkt niet dat hij het onwetende schakeltje is in een groot en onoverzichtelijk mechaniek. Termieten denken niet. Ik denk wel. Ik denk dat ik niet een onwetend schakeltje ben. En ik denk dat ik wel weet waarom ik dingen doe.
    Maar met honderden kilo's beton, hout en asbest in mijn auto vraag ik mij af of ik daar gelijk in heb.


Terug naar Filosofie lijst , of naar site home .