Bronnen bij Psychologische krachten, uiterlijk: fundamenten

Hoewel steeds meer bekend raakt van het verband tussen het uiterlijk en talloze menselijke gedragingen,wordt er toch relatief weinig specifiek onderzoek in die richting gedaan - vanwege de politieke correctheid die zegt dat het allemaal gaat om het innerlijk. Hier is een onderzoek dat laat zien hoe basaal het oordeel over het uiterlijk is (de Volkskrant, 18-09-2010, door Rik Nijland):
  Ons Hollywood-gevoel zit diep

We wisten al dat mooie mensen beter in de markt liggen dan lelijkerds. Voor het eerst is nu uitgezocht hoe sterk onze voorkeuren zijn. Het discrimineren zit ons in het bloed.

... Onbewust laat u zich ... van de wijs brengen door een leuk gezicht. Diep in uw hersenen ligt namelijk een voorkeur verscholen voor mooie mensen; laten we maar zeggen: een soort Hollywood-gevoel dat uw houding, empathie en gedragingen beïnvloedt.
    'Het gevolg daarvan is discriminatie van lelijker mensen, net zoals we discrimineren op basis van huidskleur of etniciteit', meent sociaal psycholoog Matthijs van Leeuwen (30). Komende vrijdag promoveert hij aan de Radboud Universiteit Nijmegen op onderzoek naar onze impulsieve associaties bij uiterlijke schoonheid. 'Natuurlijk weten we al dat mooie mensen succesvoller zijn, voor hetzelfde werk meer geld krijgen, hogere cijfers behalen, maar daar wordt meestal wat lacherig over gedaan. Wij hebben voor het eerst uitgezocht hoe fundamenteel die beïnvloeding werkelijk is.'
    Van Leeuwen voerde daarvoor een reeks experimenten uit. Zo moesten proefpersonen aangeven of ze woorden als 'overgeven' en 'feest' positief dan,wel negatief beoordelen. Die woorden drukte de onderzoeksleider af op een uitgesproken mooi, een wat minder mooi gezicht, of een grijs ovaal. 'De proefpersonen was op het hart gedrukt die achtergrond te negeren, maar toch zijn ze trager in het herkennen van negatieve woorden als die zijn afgebeeld op een mooi gezicht'. Het herkennen van zo'n woord wordt kennelijk bemoeilijkt doordat het mooie gezicht een positieve associatie oproept', aldus Van Leeuwen.    ...
    Dat het gezicht ons niet onberoerd laat, blijkt ook uit andere experimenten van Van Leeuwen. Proefpersonen kregen een afbeelding van een kameleon onder ogen die uit dertien gekleurde vlakken bestond. Naast het kunstwerk zagen ze de maker of maakster een mooie of juist wat minder attractieve kunstacademiestudent. Vervolgens kregen ze de opdracht dezelfde tekening geheel naar eigen inzicht in te kleuren. Onbewust lieten de proefpersonen zich daarbij meer leiden door het knappe gezicht: gemiddeld kleurden ze 5,5 vlakken hetzelfde als ze de mooie student hadden gezien, tegen maar 3,5 vlakken bij de onaantrekkelijke student. 'Zelfs iemands vrije gedrag wordt onbewust beïnvloed door de drang aantrekkelijke mensen te kopieren', aldus Van Leeuwen.
    Ook empathische mens en ontkomen daar niet aan. Hoezeer ze meeleven wordt beïnvloed door de aantrekkelijkheid van de gesprekspartner. 'Dat was een verrassing', zegt de onderzoeker. 'In de literatuur staat empathie bekend als een stabiel persoonskenmerk, maar uit onze resultaten blijkt dat het misschien wat fragieler en vormbaarder is dan we denken. Wellicht moeten we ook concluderen dat we ons niet veel gelegen laten liggen aan minder aantrekkelijke gezichten; die interesseren ons niet zo.'
    Van Leeuwen schoot ook een bres in een heilig huisje van de evolutionaire psychologie. Hij laat in zijn proefschrift zien dat seksuele voorkeur amper een rol speelt bij snelle en automatische evaluaties: vrouwen reageren bijvoorbeeld net zo positief op aantrekkelijke vrouwen als mannen. 'Bij eerder fundamenteel onderzoek naar aantrekkelijkheid kwam die bevinding ook al naar voren, maar dat werd zo onwaarschijnlijk gevonden, dat het meestal werd afgedaan als een fout in de proefopzet. Daarom hebben wij er vier experimenten aan gewijd.'
    De deelnemers daaraan kregen op een computerscherm een foto te zien die ze, afhankelijk van de opdracht, met een joystick naar zich toe moesten halen of juist wegduwen. Hoe aantrekkelijker het gezicht hoe sneller ze die foto naar zich toe haalden en hoe trager ze hem van zich af schoven. Daarbij was er geen verschil tussen mannen en vrouwen, ook niet als de proefpersonen eerst een filmpje met een seksscene hadden gezien, waardoor ze opgewonden waren geraakt. 'Zelfs dan werden de plaatjes van aantrekkelijke mannen en vrouwen door beide seksen even snel naar zich toe getrokken', aldus Van Leeuwen. 'Het lijkt erop dat aantrekkelijkheid eerder wordt ervaren en op wordt gereageerd dan seksuele voorkeur, maar dat is nog geen uitgemaakte zaak; dat is behoorlijk controversieel.'    ...

Dit zegt eigenlijk niet meer dan dat de selectie op uiterlijk voor beide seksen even belangrijk is. Dit oordeelsproces vindt plaats een module is die geen koppeling heeft met seksediscriminerende modules.
  Hoe dan ook zit het Hollywood-gevoel diep in ons verankerd. Dat verklaart, denkt Van Leeuwen, waarom het zo verdomd moeilijk is ons te houden aan de maatschappelijke norm dat we iedereen gelijk moeten behandelen. 'Of we daar zelf iets aan kunnen doen? Je kunt het denk ik wel controleren, je constant bewust zijn van je positieve associaties bij mooie mens en. Die worden echter vaak ontkend. Aan de ene kant dromen we van Hollywood, maar ondertussen ontkennen we dat we discrimineren op aantrekkelijkheid.

En zoals gewoonlijk is de schade door de politiek-correcte ontkenning natuurlijk veel groter dan de schade van een "discriminerend" of"stigmatiserend" onderzoek. Wat dus ook geldt voor etnische zaken:
  De maatschappij maakt zich wel zorgen over discriminatienaar huidskleur of etnische achtergrond, maar dat is gebaseerd op hetzelfde principe. Kennelijk willen we daar niet aan, dan heb je weer een groep mensen waar wat mee is.

"Wij willen niet weten".

Hoe fundamenteel uiterlijk is, wordt steeds duidelijker (de Volkskrant, 29-01-2011, door Malou van Hintum):
  Liever mooi dan gezond

Jonge vrouwen die een partner zoeken of hun relatie bedreigd zien, zijn bereid gezondheidsrisico's te nemen om hun aantrekkelijkheid te vergroten. Dat blijkt uit onderzoek van de Amerikaanse wetenschapper Sarah Hill (Personality and Social Psychology Bulletin). De 257 vrouwen die het hof werden gemaakt of werden blootgesteld aan competitie met rivales, gingen dieetpillen slikken met het risico op hartproblemen en namen, met bezoek aan de zonnebank, een verhoogd risico op huidkanker voor lief.
    Schoonheid gaat boven gezondheid bij relatievorming; zonder hofmakerij en competitie vonden vrouwen hun gezondheid belangrijker. Vrouwen met een partner kwamen vooral in actie toen er rivales opdoken; voor vrouwen zonder relatie was het verschijnen van een potentiële partner al voldoende. Uit Hills tweede studie blijkt bovendien dat vrouwen de negatieve gezondheidseffecten van hun gedrag meer bagatelliseren naarmate ze het vinden van een partner belangrijker vinden.

Maar dat is eigenlijk allemaal heel logisch: hoe mooier uiterlijk, hoe mooiere en dus genetisch sterkere man, dus hoe beter nageslacht. De evolutie heeft vrouwen geleerd het nageslacht belangrijker te vinden dan zichzelf. En terecht.

Een aardige illustratie (de Volkskrant, 26-08-2013, door Marc Seijlhouwer):
  We zíen vooral hoe mooi muziek is

... Een reeks experimenten, onlangs beschreven in vakblad PNAS, maakt in elk geval duidelijk dat met name het beeld bepalend is bij het aanwijzen van een winnende muzikant. .
    De Britse psychologe en klassiek pianiste Chia-Jung Tsay, die in haar eentje het onderzoek deed, vroeg tientallen proefpersonen naar een video te kijken van drie muzikanten aan het werk. De musici zaten in de finale van een muziekconcours. De proefpersonen moesten aan de hand van de beelden bepalen welke muzikant de wedstrijd won. De onderzoeker liet de proefpersonen de muziekuitvoeringen op drie manieren ervaren: met alleen beeld, met alleen geluid, en met beeld én geluid.
    Opmerkelijk genoeg bleken de proefpersonen - zowel leken als professionele muzikanten - beter in het aanwijzen van de echte winnaar als ze alleen de beelden te zien kregen. Met alleen geluid of de combinatie van beeld en geluid wezen ze ongeveer een derde van de keren de latere winnaar aan - precies zoveel als wanneer ze een blinde gok zouden wagen. Met alleen beeld was dat percentage aanzienlijk hoger.
    Volgens Tsay toont dit aan dat mensen vooral met hun ogen oordelen, en dat dit andere zintuiglijke informatie verdringt. Henkjan Honing, hoogleraar muziekwetenschappen van de Universiteit van Amsterdam, kan zich daarin vinden. 'Het onderzoek laat zien hoeveel informatie mensen uit beeld halen. Overigens is dit fenomeen niet helemaal nieuw; eerder onderzoek liet zien dat er een aantrekkelijkheidsbias bestaat bij audities. Blinde audities zouden eerlijker zijn indien het ultieme muzikale talent geselecteerd dient te worden.'    ...

Overigens is dat natuurlijk alleen het geval als de muzikale prestaties redelijk dicht bij elkaar liggen. Een belangwekkend onderzoek zou zijn het kantelpunt van waar de visuele indrukken de doorslag geven boven de auditieve te bepalen.


Naar Psychologische krachten , of site home .

22 sep.2010