Het duidelijkst blijkt het horigen- of slavenbestaan uit het grote gebrek aan vrijheid dat de lagere klassen in de praktijk hebben: de baas bepaalt het grootste deel van hun tijd, en hun volledige doen en laten tijdens die tijd. Het argument dat ze uit baas kunnen kiezen, wordt ontkracht door het feit dat de kapitalistische economie er automatisch toe leidt dat er maar één soort baas is: de kapitalistische, en voor al deze bazen geldt dus het voorgaande.

De baas die hier nog een beetje een uitzondering op was, de overheid, wordt door de top zo veel mogelijk van deze rol ontdaan, vanwege de voor hen nadelige voorbeeldwerking die er voor de rest van de "slaven" vanuit gaat.

Een aardige illustratie: na de val van het communisme bleek het na enige tijd voor Westerse bedrijven in grote delen van het Oostblok moeilijk om werknemers te vinden - de mensen vornde dat ze in de Westerse bedrijven veel te hard moeten werken, en dat die bedrijven veel te streng waren. Die waren de vrijheid van het communistische werken gewend.

Naar Klassenstrijd , Sociologie lijst  , Sociologie overzicht  , of site home .