Bronnen bij Architectonische lelijkheid: Oostblok

De voorkeur voor de kapitalistische lelijkheid en megalomanie heeft niet alleen te maken met het uiterlijk ervan. Dat blijkt als men de oordelen gaat vergelijken met soortgelijke bouw elders (de Volkskrant, 15-11-2007, column door Michaël Zeeman )
  Een verkeerd dichtgeknoopt vest

...    En Pécs?
    Het bescheiden stadscentrum is fraai en kuis gerestaureerd, met zijn oude kerken van verschillende confessies binnen het christendom en met zijn luisterrijke synagoge. Rondom dat centrum zijn grote delen van de middeleeuwse muren nog intact of eveneens hersteld en buiten die muren woekert de onstuitbare gangreen van decennia communistische dictatuur en de levensbeschouwelijke illusies waarmee die gepaard ging, uitgedrukt in stedebouwkundige hoogmoed. Op de korsten daarvan begint aarzelend het volgende waandenkbeeld zich te nestelen, dat van de vrije markteconomie met de daarbij behorende vrijpostige opvattingen van architectuur en stedebouw. ...

Datgene dat in het westen met graagte wordt geaccepteerd, en door het grootste deel van culturele elite wordt geprezen, wordt door precies diezelfde culturele elite tot de grond toe afgebroken, beschreven als 'gangreen', zodra het in het Oostblok staat. Kennelijk heeft niet alleen, en misschien zelfs voor een groot deel, te maken met waardering van de inspiratiebron: het kapitalisme.

En wat in het Westen "grandeur" is, is in het Oosten (de Volkskrant, 25-04-2009, reisverslag door Olaf Tempelman):
  Naar de ochtendzee

...    Tbilisi wordt aan drie kanten ingesloten door bergen en rotsen. Het treinstation is een sinistere betonnen Sovjetkolos - een straf voor een stad die elders een overweldigende hoeveelheid prachtarchitectuur herbergt. ...

"Sovjetkolos" geeft 46 hits op Google - "kapitalismekolos" geen ...
 
Bijna tegelijkertijd van dezelfde auteur (het vorige stuk is, als reisverslag, waarschijnlijk een tijd eerder geschreven - het tweede stuk is een column) (de Volkskrant, 24-04-2009, rubriek Tijdgeest door Olaf Tempelman):
  Gesjok en gedrentel bij De Keukenprinses

Er is een bepaald fors type Sovjet-wolkenkrabber dat naar de bijnaam 'de pik van Stalin' luistert, en dat in de 20ste eeuw overal verrees waar het communisme de dienst uitmaakte. Het volmaakte kapitalistische equivalent daarvan is de uit de VS overgewaaide shopping mall. Ze hebben soms wel tien verdiepingen, en je kunt er behalve winkelen ook eten, sporten, gokken en naar de film. Het afgelopen anderhalve decennium zijn er in voormalig communistisch Europa zo veel van verrezen dat zij het aantal Stalinpikken ruimschoots hebben overtroffen.  ...

Diezelfde shopping mall zou, indien staande in Amerika, waarschijnlijk een soort paradijs van de Amerikaanse droom zijn geworden. Net zoals Manhattan nooit beschreven wordt als een kaal stuk land vol Stalinpikken, maar als een "droomsilhouet" - liefst gefilmd in zacht avondlicht vanaf de rivier, natuurlijk.

Een geïllustreerd voorbeeld (de Volkskrant, 15-12-2010, door Marc van den Eerenbeemt):
  Betaalbaar huis van glas en staal

Niet iedereen is overtuigd van de schoonheid. Maar bijzonder is het Zwolse HipHouse wel.

Als een kubus ligt hij aan de Obrechtstraat in de nieuwe Muziekwijk in Zwolle. Hiphouse, ontworpen door Atelier Kempe Thill, herbergt 64 appartementen voor studenten en starters. ...
     Het woonblok van de architecten Andre Kempe (1968) en Oliver Thill (1971), beiden geboren in het voormalige Oost-Duitsland, is een van de twee winnaars van de AM NAi Prijs 2010, de prestigieuze, tweejaarlijkse prijs van het Nederlands Architectuurinstituut en projectontwikkelaar AM.
     De prijs wordt toegekend voor een gebouw dat in de voorgaande twee jaar is gerealiseerd door architecten die jonger zijn dan 40 jaar.

Had het huis van de Oost-Duitse architecten in Oost-Duitaland gestaan, was er sprake geweest van "stalinistische monocultuur"  en "communistische woonkazernes". Nu is het een schoonheid, en is de jury razend enthousiast:
 
  De jury
'Dit project laat zien dat met een minimum aan middelen, maar met een maximum aan vakmanschap, ruimtelijke kwaliteit gecreëerd kan worden. Het is in al zijn schijnbare simpelheid een mooi voorbeeld van de 'nieuwe eenvoud'. (...) Een monumentaal woonblok, dat zich bijna manifesteert als klassieke architectuur. (...) Terwijl iedere vorm van opsmuk verdwijnt, blijft de ruimte zijn kwaliteit behouden en is zelfs genereus. Ook hier hebben economische en procesmatige efficiëntie hun werk gedaan.'

En om te bewijzen dat het geen vergissing was dat het hier om een blokkendoos ging:
 
  Tussenstuk:
Bouwen met geprefabriceerde hotelkamers

Er werden de laatste dagen meer prijzen uitgedeeld in de architectenwereld. Architectenbureau Onix uit Groningen mag zich 'Architect van het Jaar 2010' noemen. Vooral architecten met 'innovatiekracht' maken kans op de eretitel.
    Een van de ontwerpen van Onix die opviel is de Veenkubus, een atelier voor kunstenaars in Veendam. Het blokhuis kan ook worden ingericht als starterswoning van minder dan 50 duizend euro.    ...

Origineel? Zie hier ... :

... de blokkendoos/tas, ontwerp anno circa 1935 (Ko Verzuu, voor fabrikant ADO), waarmee de redactie talloze heel wat leukere ontwerpen heeft neergezet!

 
Naar Architectuur, lelijkheid , of site home .

17 nov.2007