Naar aanleiding van de gang van zaken rond de Schiedammer parkmoord, waarover onder meer, is er een groot aantal kritische opmerkingen gemaakt over de rol van het Openbaar Ministerie in deze affaire, die, zoals zelfs door de minister van Justitie toegegeven, dusdanig was dat de rechtsstaat ernstige schade heeft toegebracht, omdat haar gedrag er de oorzaak van was dat een onschuldige is veroordeeld in een proces dat tot in cassatie heeft doorgelopen. Dit stuk zal laten zien dat dit geen eenmalig gebeuren was, maar een symptoom van een ernstig structureel falen. Van de andere zaken die dit laten zien staan in dit stuk alleen de samenvattingen en conclusies ten einde het patroon erin duidelijk te maken; details staan elders. Dat patroon wordt hier verder geplaatst in de context van een aantal andere sociologische processen die op deze site besproken worden, samen te vatten als: hoe en door wie wordt deze maatschappij bestuurd. De selectie van de zaken is puur gebaseerd op wat het IRP door toevalligheden bekend is geworden, en vertegenwoordigt geen systematisch onderzoek naar dit soort gevallen.

Het eerste geval is dat van de Leidse balpenmoord. Een vrouw wordt dood aangetroffen, met het omhulsel van een balpen in een oog. De politie neemt aan dat hier sprake is van opzet, moord dus. De eerste verdachten worden, zoals logisch en gebruikelijk, gezocht in de naaste kring van de vrouw. Haar man valt onder die verdachten, en wordt gehoord door de politie. De politie voert die verhoren echter onder het mom dat ze de man ziet als een getuige. Als de man later aangeklaagd wordt, blijkt dat hij altijd al verdachte is geweest, en de eerdere verklaringen dus onder valse voorwendsels zijn afgenomen. Dit is een rechtsovertreding, de man dient een klacht is, waarin hij na lang procederen in het gelijk wordt gesteld.

Een paar jaar later krijgt de politie een omstreden verklaring van een psychologe omtrent een mogelijke bekentenis van de moord door een zoon van het gezin. Hoewel deze verklaring -  de balpen zou afgeschoten zijn met een kruisboog - van begin af aan zeer ongeloofwaardig was vanwege de fysieke onmogelijkheid om dit op die manier te doen, gaat de politie over tot vervolging. Tijdens die vervolging worden weer aanvechtbare handelingen gepleegd zoals het plaatsen van een provocateur in dezelfde cel als de verdachte. De zaak wekt veel rumoer, omdat de vader, hoogleraar in Leiden, allerlei deskundigen weet te verzamelen die de fysieke onmogelijkheid van het kruisboogschot in combinatie met de verwondingen aantonen. Er volgt vrijspraak.

Het opmerkelijke aan deze zaak is dat een vervolging werd doorgezet die geen enkele kans maakte. Er zijn daarvoor twee voor de hand liggende redenen: dit was een wraakactie voor de veroordeling van de politie en het OM verkregen door de vader, en dit was een poging om via de zoon de vader tot een bekentenis te dwingen. In een latere fase heeft de vader geprobeerd de processtukken in handen te krijgen. Toen na lang procederen de rechter hem ook in deze eindelijk gelijk gaf, bleken de processtukken te zijn vernietigd in opdracht van de officier van jusititie in Leiden. Deze officier van justitie werd later bevorderd naar Den Haag, al waar hij betrokken was bij de mislukte vervolging van Desi Bouterse  en de IRT affaire. Na de laatste zaak werd de officier "gedemoveerd" naar het arrondissement in 's Hertogenbosch.

De tweede zaak is die van René Lancee. Deze was politiechef op het eiland Schiermonnikoog, waar hij, naar verluid, een minder goede verhouding had met zijn baas, de burgemeester van het eiland, vanwege zijn rechtlijnigheid. Toen zijn dochter tegen een vertrouwensleraar een suggestie maakte over misbruikt te zijn door haar vader, een soort verklaring waarvan in psychologische kringen bekend is dat deze vaak op zelfsuggestie en/of aandachtsbehoefte berust, werd Lancee zonder nader onderzoek door middel van de inzet van een veelkoppig arrestatieteam en een helikopter van het eiland gehaald. Nader onderzoek wees al snel uit dat de dochter door de mentor was aangezet tot de beschuldiging, en de zaak dus nergens op berustte. Deze verklaringen werden uit het dossier gehouden, en de vervolging tegen Lancee door het OM doorgezet. Uiteindelijk werd de onschuld van Lancee vastgesteld. Deze heeft daarna langdurig gestreden voor excuses en een schadevergoeding, en wel zodanig lang en met zoveel moeite dat in een televisieoptreden interviewer Paul Witteman aan Lancee vraagt of het niet beter was de zaak gewoon op te geven. Lancee heeft uiteindelijk een schadevergoeding van meer dan een miljoen gulden gekregen. De wetsovertredingen van de betrokken officieren en procureurs van het OM zijn nooit vervolgd. Ook hier gaat het om de vraag waarom het OM een zaak heeft doorgezet die bij voorbaat kansloos was. Hier is de voor de hand liggende verklaring dat hier sprake was van het netwerk van de in onmin met Lancee levende burgemeester/korpsleider en het OM.

De derde, wat kleinere zaak, is die van officier van jusitie Tonino . Deze begaat de stommiteit om zijn oude computer bij het grofvuil op straat te zetten. Een taxichauffeur brengt de computer bij Peter R. de Vries, die ontdekt dat er nog gegevens op staan, en levert hem in bij het OM. Dan komt ook naar buiten dat er ook kinderporno op is gevonden. Als er bij een willekeurig persoon kinderporno op de computer wordt gevonden, wordt hij vervolgd, en moet hij bewijzen dat het er toevallig op is gekomen. In het geval van medewerker van het OM Tonino, wordt door het OM zonder meer aangenomen dat de kinderporno er per toeval op is gekomen, en geen vervolging ingesteld.

De vierde, ook wat kleinere zaak is die van procureur-generaal Dato Steenhuis. Een opvallend (luxe en enigszins officieel) automobiel blijkt bij herhaling op een stuk rijksweg gevaarlijke manoeuvres uit te halen, en wel zodanig veel dat men erover spreekt. Nadat iemand een klacht indient, blijkt het een dienstauto van het OM te zijn. Het OM wil niet bekendmaken wie het betrof. Op dat moment is dus eigenlijk al duidelijk dat het een hooggeplaatst persoon moet zijn, omdat dit voor een lager geplaatste nooit gedaan zou worden. Het blijkt procureur-generaal Steenhuis, bekend van eerdere affaires, zoals belangenverstrengeling, en betrokkenheid bij de zaak Lancee. De zaak wordt uiteindelijk toegedekt met een veroordeling van de chauffeur, terwijl het volkomen duidelijk is dat Steenhuis als vaste inzittende en baas van de chauffeur de verantwoordelijke is. Ook hier dekt het OM de betrokkenheid bij een strafbare zaak van iemand van het OM. Uiteindelijk wordt de chauffeur veroordeeld, en Steenhuis niet vervolgd ondanks een belastende verklaring van de chauffeur, een beslissing van datzelfde OM. Een duidelijk geval van corruptie. Alle details hier   .

Tenslotte de Schiedamse parkmoord . Cees B. komt als een van de aanmelders van het misdrijf in het vizier van de politie en het OM omdat hij eerder veroordeeld is voor een lichter zedenmisdrijf: het doen van oneerbare voorstellen aan kinderen, en met name: het kind van een politieman. Als in de loop van het onderzoek er snel allerlei voor Cees B. ontlastende gegevens opduiken, zoals als een volkomen niet-kloppende daderbeschrijving door het mede-slachtoffer en niet-passend DNA, worden deze bewijzen genegeerd of uit het dossier gehouden. Cees B. wordt veroordeeld tot in hoger beroep, en komt slechts vrij na de spontane bekentenis van dader Wik H. Ook hier blijkt de eerste fout veroorzaakt door een persoonlijke relatie binnen het netwerk van politie en OM.

Deze zaken hebben een duidelijk patroon: na het maken van de eerste fout worden nieuwe, nog ernstigere fouten gemaakt om de eerste te bestendigen. En het patroon laat zien dat de eerste fout er een is die te maken heeft met de onderlinge persoonlijke verhoudingen, met het netwerk. Het patroon is dat het persoonlijke netwerk gebruikt wordt om de macht van de organisatie te gebruiken ten einde een onpersoonlijk doel na te streven: het OM dat een belediging wil wreken, een burgemeester die rekeningen wil vereffenen, twee collega's die gedekt worden, en een collega die wordt gewroken. In veel van die gevallen zijn er contacten met media die vragen stellen, en geen antwoord krijgen, misdaadjournalist Peter R. de Vries, heeft er mede zijn carrière aan te danken. Komt er wel wat naar buiten, staan alle woordvoerders, tot en met de verantwoordelijke minister (meestal ook jurist), klaar om te verklaren dat het in eerste instantie aan de media ligt, en dat als er iets gebeurd is, het een incident is.

De werkelijke reden van deze grote verzameling incidenten (nog een aantal staan er hier ) is dat hier sprake is van een organisatie die er stinkende praktijken op nahoudt, en de reden van het gebrek aan openbaarheid en de stilzwijgendheid jegens de media is dat die praktijken het publieke daglicht niet verdragen. Die organisatie is gaan stinken, om de redenen dat er meer dingen gaan stinken: selecteer uit een beperkte groep, hou de zaken besloten, corrigeer fouten niet, en als er een fout naar buiten komt, geef dan de schuld aan iedereen behalve jezelf. De beste graadmeter voor de mate van stinken is, zoals wel bekend, de mate waarin men het bastion gesloten weet te houden, en wat het OM betreft, zie hier  .

Wat dat laatste betreft valt een kleine vooruitgang te melden, omdat, nadat persofficieren van justitie meerdere malen met grote stelligheid hadden verklaard dat het feit dat de verkeerde veroordeeld was in de Schiedammer parkmoord, dit niet betekende dat er iemand een fout had gemaakt, de nieuwe leidinggevende procureur-generaal, Harm Brouwer, op televisie toegaf dat er wel degelijk een fout moest zijn gemaakt; meerdere waarnemers merkten op dat dit de eerste keer was dat een OM medewerker dit ooit had gedaan. [addendum dec. 2006: de OM officieren die professionele fraude hebben gepleegd in deze zaak worden door datzelfde OM niet vervolgd, zie hier ]

Met de opsomming van de oorzaken van het stinken van het OM, zijn ook meteen een aantal oplossingen aangegeven. Het eerste wat kan gebeuren is dat al die personen die onjuiste verklaringen hebben afgelegd, al diegenen die dossiers hebben zoek gemaakt, al diegenen die stukken uit dossiers hebben gelaten of anderszins gemanipuleerd, al diegenen wier zaken onterecht zijn toegedekt, en al diegenen die zaken onterecht hebben toegedekt, dat al die mensen openbare verklaringen afleggen, ten einde al die andere mensen die door hun handelingen schade hebben ondervonden excuses aan te bieden en gerust te stellen.

De noodzaak hiervan ligt in het feit dat de betrokken medewerkers van het OM een uiterst belangrijke publiek zaak dienen: de rechtshandhaving. Wat betreft die rechtshandhaving is elke zweem van onoorbaar gedrag door de uitvoerders onduldbaar, of dat nu een computer met porno of het rijgedrag van het dienstautomobiel is. Deze mensen schaden de rechtstaat, zoals blijkt uit de publieke reacties op die incidenten. En schade aan de rechtsstaat is erger dan misdaad. Komen de betrokkenen niet met dergelijke openbare verklaringen, dan is het de dure plicht van de rechtstaat de enige conclusie te trekken: het verwijderen van de betrokken personen uit hun functioneren als handhaver van de rechtsstaat.

Voor beoordeling van het OM door anderen, zie hier . Meer over de sociologische processen die achter het ontstaan van deze stinkende organisatie steken elders .

Terug naar Houding van de top V , Sociologie overzicht  , of naar site home .