De Volkskrant, 16-09-2006, van verslaggever Marc van den Eerenbeemt

Interview | Oog hebben voor dader is in belang van samenleving, zegt oud-rechter Van Delden

‘Rechter moet straf beter uitleggen’

Uit onderzoek blijkt dat in Nederland burgers in eenzelfde zaak zwaarder zouden willen straffen dan rechters. Rechters moeten actiever naar buiten treden, concludeert Bert van Delden, voorzitter van de Raad voor de Rechtspraak.

Dat burgers zwaarder willen straffen dan rechters, verbaast oud-rechter Bert van Delden niet. De voorzitter van de Raad voor de Rechtspraak, het overkoepelend orgaan van de rechterlijke macht, denkt dat de ‘strafkloof’ met de burgerij kan worden verkleind, maar waarschijnlijk nooit zal worden gedicht.

Waarom heeft dit onderzoek plaatsgevonden?
‘Al zolang de rechtspraak bestaat, is de hoogte van straffen onderwerp van discussie tussen burgers en rechters. Kennelijk was de tijd rijp om daar nog eens naar te kijken. Niet dat we denken dat het nu zo slecht is gesteld met het vertrouwen van de burgers in de rechtspraak. Dat vertrouwen is iets dat met de tijd op en neer gaat. In de jaren zestig zou het even helemaal weg zijn geweest. Een aantal jaren later zou niemand betrouwbaarder zijn dan de rechter.’

Waar komt die strafkloof, het verschil in gewenste straffen tussen burgers en rechters, eigenlijk vandaan?
‘Rechters worden, anders dan de deelnemers aan dit onderzoek, rechtstreeks geconfronteerd met de verdachten. Zij horen meer details, ook over de persoonlijke achtergrond van de verdachte. Rechters zijn zich er misschien ook meer van bewust hoe ingrijpend een veroordeling kan zijn.
    ‘Het onderzoek toont aan dat rechters hun straffen beter moeten uitleggen. Als mensen meer informatie krijgen over een zaak beïnvloedt dat hun oordeel. Ik heb zelf meegemaakt dat mensen die een strafzaak bijwonen schrikken van de hoogte van een strafeis. Bijvoorbeeld bij een verslaafde dader, of bij iemand uit de eigen kennissenkring.’

Kijkt de burger meer naar het slachtoffer en het belang van de samenleving? En de rechter meer naar de dader?
‘De burger kijkt misschien wat eenzijdig naar het slachtoffer. De rechter heeft ook oog voor de dader. En naar mijn stellige overtuiging heeft hij daarmee uiteindelijk ook oog voor het belang van de samenleving als geheel.’

Wilt u de kloof tussen burgers en rechters dichten?
‘Het zou prachtig zijn als burgers steeds volkomen tevreden zijn met het oordeel van de rechter. Maar dat mag voor de rechter geen doel op zich zijn. Je hebt als rechter een eigen verantwoordelijkheid.’

Is lekenrechtspraak het antwoord?
‘In Engeland is begonnen met raden van burgers die advies geven over de strafmaat bij bepaalde misdrijven. Dat schijnt overigens tamelijk gecompliceerd te zijn.
    ‘Ook in Nederland wordt binnenkort gesproken over de vraag of burgers een rol kunnen spelen in de rechtspraak. Persoonlijk verwacht ik daar niet veel resultaten van. In landen waar ze juryrechtspraak kennen, wordt steeds vaker gewezen op de nadelen. Het is maar de vraag of je zo het vertrouwen in de rechtspraak kunt vergroten.’

Wat staat u dan te doen?
‘Rechters treden tot nu toe niet erg actief naar buiten. Je zou mensen meer kunnen betrekken bij de rechtspraak, bijvoorbeeld door groepen naar de rechtbank te halen. Een andere mogelijkheid is dat je de persvoorlichting verder zou kunnen verbeteren.’

U vertrouwt steevast op de pers om het publiek te informeren over uw uitspraken.
‘Nou ja, we hebben de vakpers en rechtspraak.nl, de internetsite van de rechterlijke macht. Maar voor het brede publiek is er inderdaad niet zoveel om te informeren. Daar zouden we eens over moeten nadenken.’

Tussenstuk:
Burger straft aanzienlijk zwaarder dan rechter

Gewone Nederlanders straffen aanzienlijk zwaarder dan hun rechters. Als de burger meer informatie krijgt over een zaak, straft hij milder, maar nog altijd zwaarder dan de rechter.
    Dit blijkt uit het onderzoek Op de stoel van de rechter. Dat werd, in opdracht van de Raad voor de Rechtspraak, uitgevoerd door het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving.
    Bij ernstige mishandeling straft de burger twee keer zo zwaar als de rechter. ‘De vaak uitgesproken suggestie dat het publiek, als het maar dezelfde informatie krijgt, tot een ongeveer gelijk oordeel zou komen als de rechter, is ontkracht’, aldus de onderzoekers.

IRP:   Waarmee een van de aannames van de rechter onmiddellijk ontkracht is. Een andere aanname die hij zonder overdenken maakt is dat een lagere straf, in het algemeen: en zachtere behandeling, in het belang is van de verdachte. Dat is alleen waar als wetenschappelijk bewezen wordt dat zachtere straffen tot minder recidive leidt. Voor zover het IRP is daar geen enkel bewijs van. Bij gelijkblijvende recidive is een lagere vrijheidsstraf altijd in het voordeel van de maatschappij als geheel, omdat er minder misdaad is, en geen negatieve compensatie. De stellige overtuiging van Van Delden dienaangaande is dus volledig zonder bewijs, en niets waard.

Addendum okt. 2007:
En zodra er onderzoek gepleegd wordt, blijken de uitspraken van rechters en andere juristen over hun functioneren regelrechte leugens:
 

Uit: Volkskrant website, 14-10-2007, ANP

'Rechters geven te vaak taakstraf voor zwaar misdrijf'

Rechters leggen te vaak taakstraffen op en ze leggen ze vaak op voor zware misdrijven. Dat blijkt uit een aflevering van het tv-programma Zembla, dat zondag wordt uitgezonden.

Het Openbaar Ministerie (OM) heeft richtlijnen voor het opleggen van alternatieve straffen, maar rechters wijken daar volgens Zembla nogal eens vanaf.
    Verdachten van ernstige gewelds- en zedenmisdrijven, zoals zware mishandeling en verkrachting, komen volgens het OM eigenlijk helemaal niet in aanmerking voor een taakstraf.
    Toch legden rechters in 2006 54 keer een taakstraf op voor verkrachting en 225 keer voor aanranding. In totaal kregen 883 daders van zedenmisdrijven in dat jaar een werkstraf opgelegd in plaats van een gevangenisstraf. In totaal leggen rechters per jaar ongeveer 43.000 taakstraffen op.
    Diverse daders van levensmisdrijven, zoals (poging tot) moord en doodslag, kregen vorig jaar een werkstraf. De rechter vond een dergelijke straf in tien gevallen passend voor poging tot moord en in 183 gevallen voor poging tot doodslag. Bijna 270 keer legden magistraten aan plegers van zware mishandeling zo'n taakstraf op.

Nóg eens
Mensen die al eens een taakstraf hebben gehad, komen daar volgens de regels van justitie niet nóg eens voor in aanmerking. Maar Zembla, dat cijfers van het OM opvoert, stelt dat de afgelopen jaren gemiddeld 2000 personen voor de tweede keer een taakstraf opgelegd kregen. Tientallen anderen mochten voor de derde of vierde keer werken in plaats van zitten.  ...
Twijfel
Hoogleraar strafrecht Van Kalmthout, een van de personen die in de jaren zeventig taakstraffen in Nederland introduceerde, reageerde op een zware-mishandelingszaak waarin de dader een werkstraf kreeg: ‘Als dit mij als slachtoffer zou overkomen, zou ik twijfelen aan al mijn inspanningen om taakstraffen ingevoerd te krijgen’. ...

Naar Juristen, rechters , Juristen, lijst , Sociologie overzicht  , of site home .