De Amerikaanse maatschappij, belicht door de Katrina ramp

De archetypische Angelsaksische maatschappij, de Amerikaanse, geldt als de meest geslaagde maatschappij ter wereld. Dat oordeel is gebaseerd op de totale rijkdom, en de bijbehorende macht. Voor een objectieve beoordeling is echter niet alleen de totale rijkdom, maar ook de manier waarop deze is verdeeld van belang. Neem twee groepen van honderd mensen waarover een jaarinkomen van een miljoen wordt verdeeld; in de ene groep heeft een enkel persoon een miljoen per jaar, en de rest niets. In de andere groep heeft iedereen 10 duizend per jaar. Dan is het duidelijk dat een objectieve beoordeling van zowel welvaart als welzijn de tweede groep oneindig veel beter is dan de eerste. Dus het totale inkomen zegt niets over de waarde van de twee groepen. Noch is dat het geval voor de Amerikaanse rijkdom. Niettemin geloofde de overgrote meerderheid der Amerikanen volkomen in de superioriteit van hun model, en wordt de Amerikaanse maatschappij ons voortdurend als voorbeeld voorgehouden.

Om dit soort langdurig bestaande vertekende beelden te doorbreken, is meestal een dramatische gebeurtenis nodig. Die heeft zich september 2005 voorgedaan middels de orkaan Katrina, en de erop volgende overstroming van New Orleans. Wat werd geïllustreerd is dat de Amerikaanse welvaart zeer scheef is verdeeld, met een grote groep die met zeer weinig rond moet komen . Wat ook naar buiten is gekomen is dat zo'n scheve verdeling niet op zich staat, maar samen komt met andere vormen van maatschappelijke zwakte, zoals de fysieke zwakte van onvoldoende voorbereiding op een voorspelbare en voorspelde ramp (link volgt). De reden achter dit alles is ook nog eens benadrukt: de afkeer van de top van de Amerikaanse maatschappij van het delen van zelfs maar een klein gedeelte van hun rijkdom , de afkeer van een groot deel van de Amerikaanse bevolking van een krachtige overheid , de daardoor achterblijvende overheidsinvesteringen , en als nog algemenere reden het overheersende geloof in zelfredzaamheid voor iedereen . Om die achterliggende redenen is de kans dat er op termijn werkelijk wat geleerd wordt van deze ramp niet erg groot, gezien de lessen die men uit eerdere rampen heeft getrokken .

Al deze specifieke aspecten van de ramp kunnen ook samengevat worden in een enkel woord - iets dat zelfs door normaliter toch onbenullige topcommentatoren is doorgedrongen (NRC Handelsblad, 09-09-2005, door Timothy Garton Ash, hoogleraar Europese Studies aan Oxford University):

Daar gaat de solidariteit!

De ramp in New Orleans laat zien is hoe flinterdun onze beschaving is, meent Timothy Garton Ash.

Dat woord is dus beschaving.. Waar Timothy Garton Ash in deze bron zich concentreert op het gedrag van burgers in de specifieke omstandigheden van de ramp, gaat hij ervan uit dat de beschaving überhaupt een 'flinterdun' verschijnsel is. Dat lijkt een te sterke generalisatie, zoals de verbazing van Japanners over het verschijnsel van plundering in de volgende bron laat zien

. Het is dus niet dat 'de beschaving' per definitie flinterdun is, maar dat 'de Amerikaanse beschaving' flinterdun is, of flinterdun aan het worden is

Ter illustratie even een analyse van het begrip 'plunderen'. Plunderaars maken gebruik van de gelegenheid om goederen te pakken die niet van hen zijn, en dat is een moreel verwerpelijke daad, omdat die goederen het werk van anderen vertegenwoordigen. Maar als dat zo erg is, is het vervreemden van alle werk van anderen een vorm van plundering: als je iemand ter waarde van 100 dollar voor je laat werken, je geeft hem 10 dollar, en je steekt 90 dollar in eigen zak, is dat volgens de meeste definities net zo goed plundering als voor 90 dollar goederen halen uit een verlaten winkel. Beide is gebruik maken van een gelegenheid, het eerste van een overschot aan arbeidskracht en een gebrek aan organisatie binnen die arbeidskracht, en het tweede van een gebrek aan organisatiemogelijkheden door de winkelier. Het verschil is dat het eerste endemisch is in de Amerikaanse cultuur, en het tweede wordt veroordeeld als misdaad. In feite zijn het beide vormen van een gebrek aan beschaving. Vanuit dit licht gezien is wat er in New Orleans is gebeurd niet meer dan een teken van gebrek aan beschaving dat de Angelsaksische cultuur kenmerkt, en is veroordeling van die plunderingen door Amerikanen zelf een vorm van hypocrisie .

De lessen die hieruit getrokken kunnen worden zijn redelijk simpel af te leiden: doe het niet zoals de Amerikanen het doen. Zorg voor een krachtige overheid, die de maatschappij kan verdedigen tegen dreigingen van de kracht van de fysieke natuur, zowel als tegen de dreigingen van de zwakte van de menselijke natuur.

Naar Rijnlandse overheid , Anglicistisme home , Rijnlands beleid , Rijnlandmodel overzicht , of site home .